Azerbaycan Türkçesi, Kırgız Türkçesi ve Özbek Türkçesi arasındaki yalancı eş değerler
False equivalents between Azerbaijan, Kyrgyz and Turkish languages
- Tez No: 894784
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ TAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 338
Özet
Yalancı eş değer; bir dilin lehçelerinde yazılışları ve söylenişleri aynı olan ancak anlamları farklı olan sözcüklerdir. Yazılışları ve okunuşları aynı olan fakat anlamlarının kısmen örtüştüğü sözcüklere kısmî yalancı eş değer, anlamlarının hiç örtüşmediği sözcüklere ise tam yalancı eş değer adı verilir. Yalancı eş değerler, son zamanlarda üzerinde ilgiyle durulan konular arasında yer almaktadır. Son otuz yıl içerisinde bu konuyla alakalı birçok makale, yüksek lisans ve doktora tezi yazılarak mesele çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır. Günümüzde yalancı eş değerleri dikkate almadan yapılan lehçeler arası aktarmalar, tam anlamıyla doğru yapılmış aktarmalar olmayacaktır. Çalışmamızda Güneybatı (Oğuz) Türk lehçelerinden Azerbaycan Türkçesi, Kuzeybatı (Kıpçak) Türk lehçelerinden Kırgız Türkçesi ve Güneydoğu (Karluk) Türk lehçelerinden Özbek Türkçesi arasındaki yalancı eş değerli sözcüklerin büyük bir kısmı karşılaştırmalı olarak tespit edildi. Tespit edilen bu sözcükler çeşitli yönlerden değerlendirildi ve tasnif edildi. Bu çalışmanın, lehçeler arası aktarmalarda ve dil öğreniminde veya öğretiminde yaşanan sorunları azaltması hedeflendi. Çalışmamızın birinci bölümünde Yalancı Eş Değerlik hakkında bilgiler verildi, bu konu hakkında yapılmış olan tanımlamalar sıralandı. Ardından Güneybatı (Oğuz) Türk lehçelerinden Azerbaycan Türkçesi, Kuzeybatı (Kıpçak) Türk lehçelerinden Kırgız Türkçesi ve Güneydoğu (Karluk) Türk lehçelerinden Özbek Türkçesi hakkında açıklamalara yer verildi. İkinci bölümde ise Güneybatı (Oğuz) Türk lehçelerinden Azerbaycan Türkçesi, Kuzeybatı (Kıpçak) Türk lehçelerinden Kırgız Türkçesi ve Güneydoğu (Karluk) Türk lehçelerinden Özbek Türkçesi arasındaki yalancı eş değer sözcükler, alfabelerin Latin varyantları dikkate alınarak, semantik açıdan ciddi farklılıklar taşıyan sözcüklere ağırlık verilerek ve Azerbaycan Türkçesi alfabe sırası göz önünde bulundurularak tespit edildi. Her tespit edilen sözcük altına bir 'açıklama' kısmı eklendi, adı geçen kısımda tespit edilen bu sözcüklerin neden kısmî ya da neden tam yalancı eş değer sözcük olduğu açıklandı ve tespit edilen bu sözcükleri ilk önce üç lehçe arasında kısmî ve tam yalancı eş değerler, sonrasında ise herhangi bir iki lehçe arasında kısmî veya tam yalancı eş değerler olarak bir tablo hâlinde sunuldu ve böylece çalışmamız tamamlandı.
Özet (Çeviri)
Pseudo-synonyms are words that have the same spelling and pronunciation but different meanings in the dialects of a language. Words whose spelling and pronunciation are the same but whose meanings partially overlap are called partial pseudonyms, while words whose meanings do not overlap at all are called full pseudonyms. False spouses have been the subject of much attention recently. In the last thirty years, many articles, master's and doctoral theses have been written on this subject and the issue has been tried to be resolved. Today, inter-dialectal transfers that do not take into account pseudo-equivalents will not be fully accurate transfers. In our study, most of the pseudo-synonyms between Azerbaijani Turkish from Southwestern (Oghuz) Turkic dialects, Kyrgyz Turkish from Northwestern (Kipchak) Turkic dialects and Uzbek Turkish from Southeastern (Karluk) Turkic dialects were comparatively identified. These words were evaluated and classified in various aspects. The aim of this study is to reduce the problems encountered in inter-dialect transfers and language learning or teaching. In the first part of our study, information about False Equivalence was given and the definitions on this subject were listed. Then, explanations about Azerbaijani Turkish from Southwestern (Oghuz) Turkish dialects, Kyrgyz Turkish from Northwestern (Kipchak) Turkish dialects and Uzbek Turkish from Southeastern (Karluk) Turkish dialects were given. In the second part, the pseudo-synonyms between Azerbaijani Turkic from Southwestern (Oghuz) Turkic dialects, Kyrgyz Turkic from Northwestern (Kipchak) Turkic dialects and Uzbek Turkic from Southeastern (Karluk) Turkic dialects were identified by taking into account the Latin variants of the alphabets, focusing on words with serious semantic differences and taking into account the alphabet order of Azerbaijani Turkic. An 'explanation' section was added under each detected word, explaining why these words were partial or complete false equivalents, and these detected words were first presented in a table as partial and complete false equivalents between three dialects, and then as partial or complete false equivalents between any two dialects, and thus our study was completed.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesi ağızları ile Kırgız Türkçesinin söz varlığı açısından karşılaştırılması
A vocabulary comparison in between Turkish dialects and Kyrgyz
JYLDYZ ALIMOVA
Doktora
Türkçe
2011
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRER GÜLSEVİN
- Ahıska Türkleri ağzı
Dialects of Ahiska (Meskhetian) Turks
ERDİNÇ DEMİRAY
Doktora
Türkçe
2011
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Çağdaş Türk lehçelerinde ölüm kavramı
The concept of death of modern Turkish dialects
GULKAIYR KANZHARBEK KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük'ündeki Türkçe kökenli kelimeler üzerine bir inceleme: Ö maddesi örneği
An examination about Turkish origined words in the Turkish dictionary of Turkish Language Institution: Ö item example
NERMİN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMED EMİN YILDIZLI
- Tarihi ve çağdaş Türk lehçelerinde geniş zaman (Basit çekim)
Wide time in historical and contemporary Turkish dialects (Simple shooting)
SERVET BOĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSiirt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHAP BULAK