Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük'ündeki Türkçe kökenli kelimeler üzerine bir inceleme: Ö maddesi örneği
An examination about Turkish origined words in the Turkish dictionary of Turkish Language Institution: Ö item example
- Tez No: 671931
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MUHAMMED EMİN YILDIZLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Sözlükler bir dilin kelime hazinesini belli bir tertip ile bir araya getiren eserlerdir. Bu çalışma kapsamında Türkiye Türkçesinin söz varlığı üzerine yazılan TDK Türkçe Sözlük'ün 'ö' maddesindeki sözler incelenmiştir. Çalışmada öncelikle Türk Dil Kurumu tarafından Türkçe kökenli olduğu belirtilen kök hâlindeki kelimeler araştırılmıştır. Bu kelimelere ek olarak incelenen köken bilim, çağdaş ve tarihî Türk lehçeleri sözlüklerindeki madde başı bazı gövdeler de tetkik edilmiştir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde tezde yararlanılan köken bilimi sözlükleri tavsif edilmiştir. İkinci bölümde Türkçe kökenli isimler, üçüncü bölümde Türkçe kökenli fiiller art ve eş zamanlı yöntemle incelenmiştir. Çalışmanın inceleme kısmındaki kelimeler öncelikle iki ana başlık altında 'isimler ve fiiller' olarak tasnif edilmiştir. Her kelimenin güncel ve tarihî sözlüklerdeki biçimleri incelenmiş ardından her lehçe grubundan en az bir üye seçilecek şekilde çağdaş Türk lehçelerindeki (Altay, Azerbaycan, Başkurt, Çuvaş, Gagavuz, Hakas, Karaçay-Balkar, Karay, Kazak, Kırgız, Kırım Tatar, Kumuk, Özbek, Tatar, Tuva, Türkmen, Yakut ve Yeni Uygur Türkçesi) durumları karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. İncelenen kelimelerin Kore ve Moğol dillerindeki kullanımlarına ve kelime ile ilgili köken bilimi açıklamalarına da bu çalışma kapsamında yer verilmiştir. Ayrıca çalışmada incelenen her kelime yukarıda bahsedilen araştırmalar ışığında değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı; tetkik edilen kelimelerin tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki durumunun tespit edilmesi ve bu kelimeler özelinde yapılan köken bilgisi çalışmalarını bir araya getirerek incelenen kelimeler hakkında bir değerlendirmede bulunmaktır. Böylelikle köken bilimi çalışmalarına ve genel anlamda Türklük bilimine katkı sağlamak hedeflenmektedir.
Özet (Çeviri)
The dictionaries are pieces that get together the vocabulary of a language. In this study, the words which in 'ö item' of the Turkish Language Institution Dictionary's that was written about the vocabulary of the Turkish language. The stems that especially examined if they were accepted as having Turkish origin by the Turkish Language Institution. In addition to these words; some stems which are item heads in origin science, modern and historical dictionaries were also studied. This study consists of three parts: In the first part, the quality of the original science dictionaries was mentioned. The nouns that have Turkish root in the second part and the verbs which have Turkish root were examined via a rear and synchrony method. In the analysis part of this study, the words, which were accepted as item head, were firstly classified under two main topics: 'nouns and verbs'. After the structures of the words in up to date and historical dictionaries, its statements in Turkish dialects (Altai, Azerbaijani, Turkman, Bashkir, Chuvash, Gagauz, Tatar, Uzbek, Uighur, Karachay, Karaim, Crimean Tatar, Kirghiz, Kazakh, Kumyk, Tuvan, Hakas and Yakut-Sakha Turkish) were examined via altering at least one member from each dialect group. Moreover, the structures of the words in Korean and Mongolian were referred to because of thinking that they can contribute. The evaluations were also made in light of the researches mentioned above for each word. The purpose of this study; determinating the statements in Turkish dialects and the history of the words examined and evaluating about the words examined via bringing together the etymology studies which were made in special of these words. It was aimed at contributing to stem information studies and generally Turcology thanks to these.
Benzer Tezler
- Türk Dil Kurumunun 'Türkçe Sözlük'ündeki Arapça kökenli madde başlarının sınıflandırılması
Arabic entries in 'The Turkish Dictionary' of Turkish Language Assouation
ELSHAİMAA ABOUKAAOUD
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA KARA
- 1955-2011 yılları arasında Türkçe sözlüğe giren sözcüklerin kökeni, Türk diline uygunluğu ve kullanımı
The origin, compliance and use of Turkish words in the Turkish dictionary between 1955-2011
UFUK SEZER KAYNAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF AVCI
- Türk Dil Kurumu'nun ilköğretim okulları için yayınladığı Türkçe sözlüğünün toplumsal cinsiyet açısından analizi
An analysis of the primary school dictionary published by the Turkish Language Association in terms of gender
ŞENİZ ARSLAN COŞAR
- Türk dili sözlüğündeki yabancı kaynaklı kelimelerin kavram alanlarına göre tasnifi (2 cilt)
The Classification of borrowing words in Turkish dictionary according to their concept fields
MUSTAFA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VAHİT TÜRK
- Türk Dil Kurumu'nun atasözleri ve deyimler sözlüğündeki dinî motifler
Religous elements in our idioms and proverbs
İZZET ESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VEYSİ SEVİNÇLİ