Geri Dön

'irfan' fikrinin 13.- 15. yüzyıl orta çağ islam dönemi edvâr kaynaklarındaki yansımaları

Reflections of the idea of 'irfan' in medieval islamic period edvâr sources

PDF İndir

  1. Tez No: 894958
  2. Yazar: EZGİ TEKİN
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÖZDEK, PROF. DR. CENK GÜRAY
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Müzik, Music
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 284

Özet

Bu çalışmada, Orta çağ İslam düşünce dünyasında insanın evren ve Tanrı hakkındaki bilgisine işaret eden“irfan”kavramı ve irfan fikrinin Orta çağ İslam dönemi müzik teori kaynaklarına nasıl yansıdığı ele alınmaktadır. Bu bakımdan, Eski Mısır ve Mezopotamya, Antik Yunan, Orta çağ Hristiyan ve Orta çağ İslam dünyasına kadar insanın evren ve Tanrı hakkındaki 'bilgi' arayışına dair düşünce ve anlayışlar (Pythagorasçılık, Platonculuk, Orfizm, Hermetizm, Yeni- Platonculuk, Meşşaîlik, İşrâkilik gibi) ışığında irfan kavramının tarihsel ve etimolojik temelleri aranmıştır. Bu fikirler içinde irfan kavramını 'ses' ve 'müzik' üzerinden açıklayan başlıca kavram ve yaklaşımlar tespit edilerek bunların 'edvâr' denilen müzik teorisi kaynaklarında nasıl aktarıldığı incelenmiştir. Bu bağlamda, araştırmanın amacı, insan-evren-Tanrı arasındaki ilişkiyi sorgulayan ve insanın Tanrı'ya ilişkin 'bilgi'sini ifade eden irfan düşüncesinin 13.-15. yüzyıl arasında yazılan“edvâr”kaynaklarında, müzik teorisi anlatımına hangi fikir ve kavramlar üzerinden aktarıldığını tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda insanın ve evrenin yaradılışı gibi varlık alanına dair ontolojik sorgulamalar ile Tanrı-evren bilgisi, 'bilgi'nin kaynakları ve türlerini sorgulayan epistemolojik tartışmalar ışığında irfanla ilişkili 'kavram ve kuramlar' (temalar) tespit edilmiştir. İnanç ve müzik gibi bir alanı odağına alarak 'tarihsel müzikoloji' alanına katkı sağlayacak bu çalışma, disiplinler-arası bir yaklaşım içinde yürütülmüştür. Dolayısıyla, verilerin toplanmasında 'dinler tarihi, mitoloji, felsefe, tarih felsefesi, müzik tarihi' gibi farklı disiplinleri içeren kapsamlı bir“literatür taraması”yapılmıştır. Araştırmada tarihsel yöntem başta olmak üzere edvârlarda irfan fikrini yansıtan düşünceler ve kavramlar, yorumsamacı (hermeneutik) bir yaklaşım içinde incelenmiştir. Ayrıca, edebi kaynaklar ve kutsal metinlerden alınan bazı bölümler de irfan fikri ve müzikle ilgili anlam dünyalarını ortaya koymak için önemli ipuçları vermiştir. Çalışmanın kapsamı, dönem olarak Orta çağ İslam döneminin 13. ve 15. yüzyıllarını kapsayan teori metinlerini içermektedir. Dolayısıyla, çalışmanın örneklemini Safiyüddîn Urmevî'den itibaren 15. yüzyıla kadar yazılmış Arapça, Farsça ve Türkçe olarak kaleme alınan edvâr kaynakları oluşturmaktadır. Veri analizinde“tematik analiz”yönteminden yararlanılmıştır. Buna göre, 'yapılandırılmış kodlama' yoluyla tespit edilen ve ilgili literatürde irfanı 'ses' üzerinden açıklayan 'on bir' tema, edvâr kaynaklarındaki verilerin analizinde kullanılmıştır. Neticede, dönemin üç farklı ekolünü temsil eden edvâr yazarlarında -anlatım üslubundaki bazı farklılıklara rağmen- irfana dair fikirlerin 'ses', 'devirsellik' ve 'sayısal sembolizmi' yansıtan simgeler üzerinden aktarıldığı tespit edilmiştir. Buna göre, 'müziğin kökeni, sesin kaynağı ve oluşumu' gibi konuların açıklanmasında 'sesin' önemli bir simgesellik içinde öne çıktığı görülürken; 'makam, devir, âvâze, şûbe, terkîb, îkâ' gibi kavramların açıklamasında 'devirsellik' fikrinin öne çıktığı görülmüştür. Ayrıca bu kavramlar, Tanrısal yaratım, evrendeki kozmolojik unsurlar ve insan tabiatı arasındaki ilişki“dört, yedi, on iki yirmi dört”gibi sayıların öne çıktığı bir sayısal sembolizm içinde açıklanmıştır.

Özet (Çeviri)

This study examines the concept of“irfan”which refers to human knowledge about the universe and God in the medieval Islamic intellectual world, and how the idea of irfan is reflected in medieval Islamic music theory sources. In this regard, the historical and etymological foundations of the concept of irfan are sought in the light of thoughts and understandings concerning the search for 'knowledge' about the universe and God from Ancient Egypt and Mesopotamia to Ancient Greece, Medieval Christianity, and the Medieval Islamic world (such as Pythagoreanism, Platonism, Orphism, Hermeticism, Neoplatonism, Peripateticism-Messaiyye-, Israkiyye, etc.). Within these ideas, the primary concepts and approaches that explain irfan through 'sound' and 'music' are identified, and how these are conveyed in music theory sources known as 'edvâr' is examined. In this context, the aim of the research is to determine which ideas and concepts in the“edvâr”sources written between the 13th and 15th centuries convey the idea of irfan, which questions the relationship between the human, the universe, and God and expresses human knowledge of God, within the narrative of music theory. For this purpose, 'concepts and theories' (themes) related to irfan were identified in the light of ontological inquiries into the realm of existence, such as the creation of humans and the universe, and epistemological discussions questioning the sources and types of 'knowledge' regarding God-universe knowledge. This study, focusing on a field such as belief and music, contributes to the field of 'historical musicology' and is conducted with an interdisciplinary approach. Therefore, a comprehensive“literature review”was conducted, including various disciplines such as 'history of religions, mythology, philosophy, philosophy of history, music history.' The study examines the thoughts and concepts reflecting the idea of“irfan”in the edvar, primarily using the historical method, within an interpretive (hermeneutic) approach. Additionally, some sections taken from literary sources and sacred texts have provided important clues to reveal the world of meaning related to the idea of irfan and music. The scope of the study includes theoretical texts from the Medieval Islamic period, specifically those written between the 13th and 15th centuries. Consequently, the sample of the study consists of edvâr sources written in Arabic, Persian, and Turkish from Safiyuddin Urmawi to the 15th century. The“thematic analysis”method was used for data analysis. Accordingly, 'eleven' themes identified through 'structured coding' and explaining irfan through 'sound' were used in the analysis of the data from the edvâr sources. In conclusion, it was determined that, despite some differences in expression style, the ideas of irfan in the works of edvâr writers, representing three different schools of thought, were conveyed through symbols reflecting 'sound,' 'cyclicity', and 'numerical symbolism'. Accordingly, while 'sound' emerges as a significant symbol in explaining topics such as 'the origin of music, the source, and formation of sound,' the idea of 'cyclicity' has been found to come to the forefront in the explanation of concepts such as 'makam, devir, avaze, şube, terkib, and ika'. Additionally, these concepts were explained within a numerical symbolism that highlighted numbers like 'four, seven, twelve, twenty-four' in relation to divine creation, cosmological elements in the universe, and human nature.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    562019

    Investigation of novel genes in autosomal dominant Behçet syndrome

    Otozomal dominant Behçet sendromunda özgün genlerin araştırılması

    GAMZE TURAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Genetikİstanbul Teknik Üniversitesi

    Moleküler Biyoloji-Genetik ve Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EDA TAHİR TURANLI

  2. Tez No

    782454

    Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu İlk ve Acil Yardım Bölümü öğrencilerinin COVID-19 ile ilgili bilgi, görüş, davranış ve farkındalıklarının değerlendirilmesi

    Evaluation of knowledge, Opinion, Behavior and Awareness of the Students of Süleyman Demirel University Isparta Vocational School of Health Services First and Emergency Aid Department about COVID-19

    İRFAN ÇEVİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Halk SağlığıHacettepe Üniversitesi

    Afetlerde Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KERİM HAKAN ALTINTAŞ

  3. Tez No

    342350

    II. Meşrutiyet Dönemi garpçılık fikrinin Cumhuriyet'in düşünsel temellerine ve eğitime etkileri

    The impacts of the second constitutional period's idea of westernism on the Republican's intellectual fundamentals and education

    İRFAN DAVUT ÇAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ERCAN UYANIK

  4. Tez No

    867522

    Meşrutiyet fikrinin taşraya intikali ve uygulanışı: Konya ve Kastamonu vilayetleri örneği (1897-1912)

    The diffusion and the implementation of the of the idea of Constitutionalism in the Ottoman Anatolia: Konya ve Kastamonu provinces (1897-1912)

    SERHAT ASLANER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Siyasal BilimlerSakarya Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İRFAN HAŞLAK

  5. Tez No

    724920

    Mimarlık ve tasarım alanında, eklemeli imalat-DMLS üretim proses parametrelerinin fonksiyonel kullanımı, tasarım ve üretim destek modeli

    In the field of architecture and design, functional use of additive manufacturing-DMLS process parameters, design and production support model

    CEMAL İRFAN ÇALIŞKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÜMİT TURGAY ARPACIOĞLU

Geri Dön