Kent çeperlerindeki kırkent r-urban yerleşim örüntülerinin diyalektik bir okuması: İstanbul-Çekmeköy
A dialectical reading of r-urban settlement patterns in urban peripheries: Istanbul-Cekmekoy
- Tez No: 896359
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA TURGUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Özyeğin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kent ve Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Günümüzde kırsal alanlar kentleşme baskısı altında dönüşüm geçirerek kırsal-kentsel mekân ilişkilerinin değişmesine neden olmuş; bu durum, kır ve kent arasındaki sınırların giderek belirsizleşmesine yol açmıştır. Kır ve kent arasındaki belirgin ayrımların ortadan kalkmasıyla, yeni bir kır-kent ilişki biçimi ortaya çıkmıştır. Kır ve kent arasındaki etkileşimin artması ve birbirine yakınlaşması, kır-kent ikiliğini düşünmeye ve kentlerin doğa ile ilişkisini yeniden sorgulamaya zemin hazırlamıştır. Sanayileşme, küreselleşme, ekonomi ve teknoloji gibi çok boyutlu süreçlerin yanı sıra pandemi ve afetler gibi krizler, kır-kent sınırlarının daha da belirsizleşmesine neden olmuştur. Özellikle İstanbul örneğinde, 1980 sonrası küreselleşme, neoliberalizm ve sanayileşme politikaları kırsal alanların yapılaşmasını ve dönüşümünü hızlandırmış ve kır-kent ilişkilerini yeniden şekillendirmiştir. Bu değişimler, kentin içinde kır, kır içinde kent durumunu ortaya çıkararak sınırların muğlaklaştığı ara mekanlar yaratmaktadır. Buradan hareketle, tez araştırmasının temel amacı; İstanbul çeperlerinde oluşan ve giderek artan kır-kent etkileşiminin ara mekân yerleşim örüntülerindeki görünümlerini irdelemektir. Ortaya çıkan ve KırKent 'R-Urban' olarak tanımlanan bu yeni yerleşim örüntüsünün hareket, karşılaşma ve deneyim alanı olarak potansiyellerini yeniden düşünmeyi hedeflemektedir. Tez araştırmasında dönüşümsel ve diyalektik bir bakış açısı ile geliştirilen etkileşim şeması ve kavramsal ilişkiler niceliksel ve niteliksel verilere dayalı olarak tarihsel okumalar, mevcut durumu gösteren haritalamalar, fotoğraflama ve kolaj gibi temsil araçları kullanılarak irdelenmiş; kır-kent durumunun İstanbul üzerindeki kavramsallaştırılması yapılmış ve kentin çeperinde gelişim gösteren, kırsal ve kentsel sınırları muğlaklaşan Çekmeköy'e odaklanılmıştır. Çekmeköy'ün yerleşim örüntülerinin kır-kent sınırlarının belirsizleşerek ortaya çıkardığı, eşikler, ara ve melez mekanların potansiyelleri tartışılmıştır. Çekmeköy, mekânsal ve sosyo-kültürel ikiliklerin yaşandığı bir alan olarak, yerleşim örüntülerinde ayrışma/ karışma, çeşitlilik/ tekdüzelik, doğal/yapma, parçalı/bütüncül, yapım/ yıkım gibi karşıtlıkların KırKent 'R-Urban' yaşamının uyum içinde gelişmesini sağlayacak potansiyeller sunduğunu gösterir. Dolayısıyla kır-kent arakesitleri; doğal kaynakların planlanması, doğa-insan-mekan ilişkilerinin yenilenmesi, üretim uygulamaları ve ekolojik dayanıklılığın sağlanması açısından önemli potansiyeller taşır. Gelecekteki çoklu krizlere karşı kentin dayanıklılığını artırmak üzere, etkin kaynak kullanımı, sağlıklı sosyal çevre, üretim-tüketim ağı ve simbiyotik bir kır-kent ilişkisi oluşturulmalıdır. Bu doğrultuda, sosyo-kültürel, ekonomik ve ekolojik sistemler güçlendirilerek, kırılganlıkların azaltılacağı dinamik bir etkileşim sağlanmalı, kenti yenileyen ve uyum kapasitesini destekleyen kır-kent arakesitleri yeniden düşünülmelidir.
Özet (Çeviri)
Today, rural areas have transformed under the pressure of urbanization, leading to a change in rural-urban spatial relations; this has led to a gradual blurring of the boundaries between rural and urban areas. With the disappearance of clear distinctions between rural and urban areas, a new relationship between rural and urban has appeared. The increased interaction and proximity between rural and urban areas have created a basis for rethinking the rural-urban duality and reassessing the relationship between cities and nature. Multidimensional processes such as modernism, globalization, economy, and technology, as well as crises like pandemics and disasters, have further blurred the rural-urban boundaries. In the case of Istanbul, particularly after 1980, globalization, neoliberalism, and industrialization policies have accelerated the development and transformation of rural areas, reshaping rural-urban relationships. These changes create intermediate spaces where the boundaries are blurred by revealing the situation of the rural within the urban and the urban within the rural. From this point of view, the main purpose of the thesis research is to examine the appearances of the increasing rural-urban interaction on the peripheries of Istanbul in the settlement patterns of intermediate spaces. It aims to rethink the potentials of this new settlement pattern, defined as 'R-Urban', as a space of movement, encounter and experience. In the thesis research, the interaction scheme and conceptual relationships developed with a transformational and dialectical perspective were examined based on quantitative and qualitative data, using historical readings, mapping showing the current situation, and representation tools such as photography and collage. The rural-urban situation was conceptualized on Istanbul and the focus was on Cekmekoy, which developed on the periphery of the city and whose rural and urban boundaries became blurred. The potential of thresholds, intermediate and hybrid spaces, which are revealed by the blurring of rural-urban boundaries in Cekmekoy's settlement patterns, are discussed. Cekmekoy, as an area where socio-spatial dualities are experienced, shows that oppositions such as segregation/mixture, diversity/uniformity, natural/man-made, fragmented/holistic, construction/destruction in settlement patterns offer potential for the harmonious development of 'R-Urban' life. Therefore, rural-urban intersections; It carries important potential in terms of planning natural resources, renewing nature-human-space relations, production practices and ensuring ecological resilience. In order to increase the city's resilience against future multi-crises, effective resource use, a healthy social environment, a production-consumption network and a symbiotic rural-urban relationship should be established. In this regard, socio-cultural, economic and ecological systems should be strengthened, a dynamic interaction should be ensured in which vulnerabilities will be reduced, and rural-urban intersections that renew the city and support its adaptation capacity should be reconsidered.
Benzer Tezler
- Kentsel yapıdan kırsal yapıya tersine göç: Samsun, Tekkeköy ve 19 Mayıs ilçeleri örneği
Migration from urban to rural structure in reverse: Case of Samsun, Tekkeköy and 19 Mayıs districts
BÜNYAMİN AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ŞAHİN
- İstanbul kent çeperlerinde kırsal arazilerin dönüşümü Ağaçlı-Yeniköy yöresi örneği
Transformation of rural areas on Istanbul fringe Agacli-Yenikoy sample
GÜLCE KANTÜRER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK AKPINAR
- Metropoliten kent etkisindeki yerleşimlerin dönüşüm sürecinin çözümlenmesi: Ankara örneği
Analysis of transformation process of settlements under the influence of metropolitan city: Case of Ankara
SEVİNÇ BAHAR YENİGÜL
Doktora
Türkçe
2009
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KÜBRA CİHANGİR ÇAMUR
- Kent çeperlerindeki az katlı konut topluluklarının kullanıcı-mekan ilişkisi bağlamında değerlendirilmesi: İzmir örneği
Evaluation of the low-density housing settlements at urban fringes within the context of user-space relationship: Case of Izmir
T. DİDEM AKYOL ALTUN
- Farklı sosyo ekonomik grupların oluşturduğu toplu konut açık alanlarında kullanıcı memnuniyetinin ölçülmesi: Bahçeşehir ve Esenkent örneği
Different socio economic groups create user satisfaction in the measurement of all open residential areas: The case of Bahçeşehir and Esenkent
ÖZGE POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELİM VELİOĞLU