Taş plaklara kaydedilen Türk müziği gazel formu eserlerinin ses kayıtları bağlamında incelenmesi
Examination of sound recordings of Turkish music gazel form works recorded on stone records
- Tez No: 897423
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YİĞİT ERSOYDAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Form, Gazel, Gramafon, Taş Plak, Türk Müziği, Form, Ghazal, Gramophone, Stone Record Recording, Turkish Music, Number of
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu araştırmanın amacı, Taş plaklara kaydedilen Türk müziği gazel formu eserlerinin usul, makam, güfte, solist, eşlik durumu ve icra şekilleri değişkenleri bakımından incelemektir. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımından yararlanılarak çalışılmıştır. Araştırma“durum çalışması”desenine bağlı kalınarak yürütülmüştür. Araştırma verileri“doküman inceleme”tekniği ile toplanmıştır. Doküman incelemesiyle 259 adet taş plak gazel kaydına ulaşılmıştır. Ulaşılan gazel formlu taş plak kayıtları ilgili alt sorunun cevaplanması için belirlenen usul, makam, güfte, solist, eşlik durumu, icra şekilleri değişkenlerine göre analiz edilerek tablolaştırılmıştır. Tablolar üzerinde yer alan veriler frekans ve yüzdelik değerlerle ortaya koyulmuştur. Elde edilen bulgular, sonuç bölümünde betimlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, taş plaklara okunan gazel formlu eserlerde serbest biçimde ve düyek usulünde icraların neredeyse aynı oranda tercih edildiği; düyek usulünde icra edilen gazel formunun taş plaklar üzerinde“tempolu gazel”veya“çiftetelli gazel”olarak tanımlandığı ya da hiçbir isim verilmediği; taş plaklara okunan gazel formunda en çok tercih edilen makamın“uşşak”makamı olduğu; eserlerde en çok kullanılan güfte yapısının divan edebiyatı aruz vezninde yazılan şiirler olduğu; incelenen her gazelde“terennüm”yapısının istisnasız bulunduğu; solist bağlamında“levanten ”ve“hafız”okuyucuların da dönemin gazel okuyan solistleri arasında yer aldıkları; taş plak kayıtları dönemince en çok kaydı alınan gazelhanların erkek solistler olduğu;“levanten”ve“hafız”okuyucuların arasında kadın solistlerin de bulunduğu; Müslüman kadınların gazel kayıtlarına Cumhuriyet döneminde rastlandığı; eşlik (refakat) sazı bakımından en çok keman sazının tercih edildiği; taş plaklara kaydedilen gazel formlu eserlerde çalgı eşliksiz icraya çok az rastlanırken, çalgı eşlikli ve çalgı ve ritim eşlikli icraların yaklaşık olarak eşit oranda oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bulgulardan elde edilen sonuçlar ışığında öneriler de sunulmuştur. Bu önerilerin alandaki çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmüştür.
Özet (Çeviri)
The purpose of this research is to examine the Turkish music ghazal form works recorded on stone records in terms of the variables of style, mode, lyrics, soloist, accompaniment and performance styles. In this research, qualitative research approach was utilized. The research was conducted by adhering to the“case study”design. The research data were collected through“document analysis”technique. Through document analysis, 259 stone record gazel records were accessed. The stone recordings in ghazal form were analyzed and tabulated according to the variables determined to answer the relevant sub-question. The data on the tables were presented with frequency and percentage values. The findings are described in the conclusion section. According to the findings, free form and düyek style performances are preferred at almost the same rate in ghazal-form works read on stone records; the ghazal form performed in düyek style is defined as“gazel with tempo”or“gazel with duetelli”on stone records or no name is given; the most preferred makam in the ghazal form sung on stone records is the“uşşak”makam; the most commonly used lyrics structure in the works is poems written in the aruz meter of divan literature; the“terennüm”structure is found in every examined ghazal without exception; in terms of soloists,“levanten”and“hafız”singers were among the famous ghazal singers of the period; the most recorded ghazal singers during the period of stone recordings were male soloists; there were also female soloists among the“levanten”and“hafız”singers; Muslim women's ghazal recordings were encountered in the Republican period; violin was the most preferred instrument for accompaniment; while performances without instrumental accompaniment were very rare in ghazal-form works recorded on stone records, performances with instrumental accompaniment and performances with instrumental and rhythm accompaniment were found to be approximately equal. In the light of the results obtained from the findings, suggestions were also presented. It is thought that these suggestions will contribute to the studies in the field.
Benzer Tezler
- Lale-Nerkîs hanımlar ve icralarında kullandıkları süsleme elemanlarının tespiti
Determination of decorative elements in the performances of Lale and Nerkis ladies
EMİNE ALTINKÖPRÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikKocaeli ÜniversitesiGeleneksel Türk Müzikleri Ana Bilim Dalı
PROF. NESİBE ÖZGÜL TURGAY
- Lale ve Nerkis Hanımlar'ın seslendirdikleri eserlerdeki icra özelliklerinin müzikal unsurlar açısından incelenmesi
An examination of the performance features in the works vocalized by Lale and Nerkis Hanimlar in terms of musical elements
TUBA BARUTCU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2022
MüzikAfyon Kocatepe ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
PROF. DR. EMEL FUNDA TÜRKMEN
- Female vocalists on gramophone records in the first decade of the republic
Cumhuriyet'in ilk on yılında taş plaklardaki kadın ses sanatçıları
SILA GENÇ
- Dijital illustrasyonda ışık, renk ve anlam ilişkisi
The relationship between light, color and meaning in digital illustration
HAKAN BAŞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Güzel SanatlarKütahya Dumlupınar ÜniversitesiBileşik Sanatlar Ana Sanat Dalı
DOÇ. SELMA ŞAHİN
- Hindemith ve Bartok'un müzik yaşamı ve viyola konçertoları
Hindemith and Bartok's music life and viola concertos
S. MURAT CANGAL