El-Muntasır-Billâh ve El-Müstaîn-Billâh döneminde Abbâsî hilâfeti
The Abbasid Caliphate during Al-Muntasir Bi-llah and Al-Müst'in Bi-llah period
- Tez No: 897602
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KILIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Muntasır, Abbâsî halifeleri içinde hilâfette en az kalan kişidir. Babası Mütevekkil, Muntasır'ı birinci veliaht seçmişti. Daha sonra Mütevekkil'in çevresindeki danışmanlarının telkini ve diğer oğlu Mu'tez'in annesine olan sevgisinden dolayı Muntasır'ı veliatlıktan azledip yerine Mu'tez'i geçirmek istedi. Bu durum baba-oğul arasında sürtüşmeye neden oldu. Türk komutanlar da Mütevekkil'in kendilerine karşı izlediği politikadan rahatsız idiler. Halifenin, Muntasır ile olan sürtüşmesini lehlerine çevirerek Mütevekkil'i ortadan kaldırdılar. Bunun sonucunda Muntasır, Türklerin desteği ile hilâfete çıkarıldı. Muntasır, rakipleri olan kardeşleri Mu'tez ve Müeyyed'i hapsettirdi. Babasının aksine Alioğulları ile iyi geçinerek onlar üzerindeki baskıyı giderdi. Onun döneminde Alioğullarından herhangi bir isyan hareketi olmadı. Halifeliği döneminde Bizans üzerine sefer düzenledi. Buradaki amaç her ne kadar sınırların güvenliğini sağlamak ise de bir diğer amacı merkezdeki Türk nüfuzunu azaltmaktı. Muntasır bir müddet sonra Türklerin nüfuzundan rahatsız olmaya başladı. Ordudaki Türk unsurlar tehlikeyi fark edince hemen harekete geçtiler ve doktor aracılığıyla Muntasır'ı zehirletip öldürdüler. Muntasır, kendisinden sonra yerine birini tayin etmediği için Türk komutanlar halife seçmek için bir araya geldiler. Onlar, Mütevekkil'in evlatlarından birini halife yapmak istemiyorlardı. Çünkü Türkler, Mütevekkil'in katilleriydi. Mütevekkil'in evlatlarının kendilerinden intikam alabileceğini düşündüler. Bunun üzerine Mu'tasım-Billâh'ın torunu Ahmed b. Muhammed'i, Müstaîn-Billâh unvanı ile halife seçtiler. Dört yıla yakın hilâfette kalan Müstaîn, Türk komutanların desteği ile yönetime geldi. Türklerin denetimindeydi. Onlardan korkuyordu. Ama eline geçen fırsatı da değerlendiriyordu. Türklerin birbirleriyle olan mücadelesinde güçlü tarafı tutarak zayıf tarafı bertaraf ediyordu. Müstaîn dönemi selefine göre yoğun bir dönemdir. Onun hilâfeti içeride Türklerin birbiri ile mücadeleleri, Alioğullarının, Hâricîlerin ve bazı bölge halkının isyanları; dışarıda Bizans'la mücadele ile geçti. Türklerin birbiri ile olan mücadelesi sonucunda Abbâsî Devleti'nde iki halife ortaya çıktı. Bâğir et-Türkî'nin öldürülmesinde rol oynayan Müstaîn, Vasîf et-Türkî ve Boğa es-Sağir ile birlikte Sâmerrâ'dan kaçarak Bağdat valisi Abdullah b. Tahir'e sığınmışlardı. Sâmerrâ'daki Türkler başıboş kalmak istemeyince hapiste bulunan Mütevekkil'in oğlu Mu'tez'i halife yaptılar. Bu durum Abbâsi Devleti'ni iç savaşa sürükledi. Bir yıla yakın süren Müstaîn-Mu'tez mücadelesi, Mu'tez'in galibiyeti ile son buldu. Hilâfeti Mu'tez'e devreden Müstaîn, Vâsıt'a gitti. Müstain'in hayatta olmasını tehlikeli gören Mu'tez onu öldürmeye karar verdi. Saîd b. Sâlih, Müstaîn'i öldürerek kesik başını Mu'tez'e teslim etti.
Özet (Çeviri)
Muntasir is the one who remained in the caliphate the shortest among the Abbasid caliphs. His father, Mutawakkil, chose Muntasir as the first crown prince. Later, due to the suggestions of the advisors around Mutawakkil and his love for the mother of his other son, Mu'taz, he wanted to dismiss Muntasir from the crown prince and replace him with Mu'taz. This situation caused friction between father and son. Turkish commanders were also disturbed by the policy followed by Mutawakkil against them. They turned the caliph's friction with Muntasir to their advantage and eliminated. As a result, Muntasir was elevated to the caliphate with the support of the Turks. Muntasir had his rival brothers, Mu'taz and Mu'ayyad, imprisoned. Unlike his father, he got along well with the Aliogulları and relieved the pressure on them. There was no rebellion from the Aliogulları during his time. He organized an expedition against Byzantium during his caliphate. Although the aim here was to ensure the security of the borders, another aim was to reduce the Turkish influence in the center. After a while, Muntasir began to feel uncomfortable with the influence of the Turks. When the Turkish elements in the army noticed the danger, they immediately took action and, through a doctor, poisoned and killed Muntasir. As Muntasir did not appoint a successor after him, Turkish commanders gathered to choose a new caliph. They did not want to appoint one of Mutawakkil's sons as caliph. Because the Turks were the murderers of Mutawakkil. They thought that Mutawakkil's sons could take revenge on them. Therefore, They elected Mu'tasim-Billah's grandson Ahmed b. Muhammad as caliph with the title of Müstaîn-Billâh. Musta'in, who remained in the caliphate for nearly four years, came to power with the support of Turkish commanders. He was under the control of the Turks. He was afraid of them. But he took the advantage of the opportunity he had. He eliminated the weak side by keeping the strong side in the struggle of the Turks with each other. The Musta'in period was a busy period compared to its predecessor. His caliphate was filled with the struggles of the Turks against each other at home, the rebellions of the Alioğulları, the Kharijites and some of the people of the region, and the struggle against Byzantium abroad. As a result of the Turks' struggle with each other, two caliphs emerged in the Abbasid State. Musta'in, who played a role in the murder of Bâğir et-Türkî, escaped from Samerra together with Vasîf et-Türkî and Boğa es-Sağir and took shelter in the governor of Baghdad, Abdullah b. Tahir. When the Turks in Samarra did not want to be left alone, they took out Mu'taz, the son of Mutawakkil, who was in prison, and made him caliph. This situation dragged the Abbasid State into civil war. The struggle between Musta'in and Mu'taz, which lasted for almost a year, ended with the victory of Mu'taz. Musta'in, who handed over the Caliphate to Mu'taz, went to Vâsıt. Seeing Musta'in's survival as dangerous, Mu'taz decided to kill him. Said b. Salih killed Musta'in and handed over his severed head to Mu'taz.
Benzer Tezler
- Cemâl El-Gîtânî ve Ez-Zeynî Berakât romanının tahlili
Gamal Al-Ghitani and analysing his novel Zayni Barakat
HATİCE GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN TAŞDELEN
- Osmanlı Sultanı II.Abdülhamid'in sanatçı kişiliği
The artistic personality of Ottoman Sultan Abdulhamid II
AYŞE ERSAY YÜKSEL
Doktora
Türkçe
2017
El SanatlarıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET ÇAM
- Suyûtî'nin el-Eşbâh ve'n-Nezâir adlı eseri bağlamında kavâid-kaynak ilişkisi
The relationship of kavâid-source in the context of Suyûtî's al-Esbâh ve'n-Nezâir
REMZİYE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İHSAN AKAY
- Nevevi'nin itikâdî görüşleri (el-Minhâc adlı eseri bağlamında)
Nawavi's faithical opinions (In the context of his work named al-Mi̇nhâj)
ZEHRA BETÜL ÖZATAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihHakkari ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKERYA SARIBULAK
- Ebu'l-ʻAbbâs el-Muberred ve el-Fâdıl adlı eserinin Arap dili ve edebiyatındaki yeri
Abu al-Abbas al-Mubarrad and his work called as al-Fadil and its place in Arabic language and literature
MEHMET ALİ SALİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET TASA