El-Keşşâf tefsirinin kaynakları
The sources of the al-Kashshaf tafsir
- Tez No: 898049
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM HİLMİ KARSLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 237
Özet
Bu çalışma, Zemahşerî'nin tefsirinde hangi kaynaklardan yararlandığını ortaya koymayı ve ona ait özgün bilgilere açıklık getirmeyi hedeflemektedir. Buna ilave olarak el-Keşşâf'ın, Hâkim Cüşemî tefsirinin özeti olduğu iddiasını açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Çalışmada Zemahşerî'nin açıkça zikrettiği kaynaklar sarih kaynaklar olarak nitelendirilirken, açıkça belirtilmeyen kaynaklar istifade edildiği düşünülenler ise muhtemel kaynaklar olarak tasnif edilmiştir. Bu noktada çalışmada yazarın eserde zikrettiği benzer ve benzer olmayan bilgiler mukayeseli bir şekilde değerlendirilerek bilginin bağlamı ve aktarma üslubu üzerinde durulmuştur. Tefsire ilişkin literatürün geniş bir birikim içerdiği açıkça görülmektedir. Zemahşerî, kendisinden önceki birikimden yararlanmış ve tefsirinde pek çok yorum ve görüşe yer vermiştir. Bu kaynaklardan açık veya dolaylı olarak yararlanmıştır. Ayrıca bazen harfî nakilde bulunurken, kimi zaman da sadece anlam aktarımı yapmıştır. Bilgileri bazen hafızasından aktardığından, bu durumun metinde anlam kaymalarına yol açtığı fark edilmiştir. Zemahşerî, rivayet kaynağı konusunda, Sahîh-i Müslim ve Sünen-i Ebû Dâvûd dışındaki hadis kitaplarından açıkça bahsetmez. Diğer hadis kitaplarından faydalandığına dair herhangi bir delil bulunmadığından bunlar muhtemel kaynaklar olarak değerlendirilmiştir. Kendisinden önceki tefsirlerle arasındaki güçlü uyum nedeniyle, Taberî ve Sa'lebî gibi rivâyet ağırlıklı tefsirler, el-Keşşâf'ın muhtemel kaynakları olarak görülebilir. Dilbilim tefsiri konusunda Zemahşerî, orijinal kitaplara dayanır ve Sîbeveyhi, Halil b. Ahmed, Zeccâc, Ferrâ, Ahfeş, İbn Cinnî gibi dilcilerin görüşlerine yer verir. Zemahşerî'nin Hâkim Cüşemî'nin öğrencisi olduğu iddiası kanıtlanamamıştır. Aynı şekilde Cüşemî'nin tefsirinin Zemahşerî'ye ulaştığını gösteren bir delil de bulunamamıştır. İki tefsir arasında yapılan karşılaştırmaların sonucunda Zemahşerî'nin Hâkim Cüşemî'den açıkça faydalanmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to identify the sources Zamakhsharî utilized in his exegesis and to clarify the original contributions attributable to him. Additionally, it seeks to examine the claim that al-Kashshâf is a summary of Hâkim al-Jushamî's exegesis. In this study, sources explicitly mentioned by Zamakhsharî are classified as explicit sources, while those that are unclear are categorized as potential sources that he may have utilized. The study evaluates similar and dissimilar information presented by the author, focusing on the context and style of transmission. It is evident that the literature on exegesis contains a vast accumulation of knowledge. Zamakhsharî benefited from the prior scholarship, incorporating many interpretations and views into his work. He utilized these sources either explicitly or implicitly. Sometimes he made literal transmissions, while at other times, he conveyed only the meaning. It has been observed that when transmitting information from memory, semantic shifts occasionally occurred. Regarding sources of narration, Zamakhsharî explicitly mentions only Sahîh Muslim and Sunan Abû Dâwud. There is no evidence that he referenced other hadith books, so these are considered potential sources. Due to the strong consistency with other exegeses, such as the narration-focused works of Tabarî and Tha'labî, these can be seen as potential sources of al-Kashshâf. In terms of linguistic exegesis, Zamakhshari relied on original texts and included the views of linguists such as Sibawayh, Khalil ibn Ahmad, Zajjaj, Farrâ, Akhfash, and Ibn Jinnî. The claim that Zamakhshari was a student of Hâkim al-Jushamî has not been substantiated. Likewise, no evidence has been found to show that al-Jushamî's exegesis reached Zamakhsharî. Based on comparisons between the two exegeses, it can be concluded that Zamakhsharî did not explicitly benefit from Hâkim al-Jushami.
Benzer Tezler
- El-keşşaf tefsiri bağlamında şefaat ayetlerinin tahlili
Intercession in the context of Al-kashhaf tasir analysis of its verses
MUSTAFA GÖKHANER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET YUSUF HAKLI
- Zemahşerî'nin Kur'ân'ı yorumlama yöntemi (Keşşâf Örneği)
Zamakhshari's interpretation method of the Qur'ân (Case of al-Kashshaf)
OĞUZHAN ŞEMSEDDİN YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2019
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER DUMLU
- دراسة وتحقيق الإتحاف بشرح خطبة الكشاف لحامد بن علي العمادي الدمشقي (ت: 1171 هـ/ 1758 م)
Hâmid b. Ali El-İmâdî Ed-Dımaşkî'nin (ö. 1171/1758) El-İthâf bi Şerhi Hutbeti'l-Keşşâf Adlı Eserinin inceleme ve tahkiki
MAHMOUD NASIF
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM GÜLŞEN
- İbn Atiyye'nin tefsirinde Hz. Peygamber'e yönelik hitapları ele alış biçimi
A study on Ibn ʿAṭiyya's exegesis with special focus on the addressings the prophet
AYŞENUR ELİF ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESRA GÖZELER
- حاشية جمال الدين، اسحاق بن محمد القرماني على تفسير البيضاوي ( من أول سورة طه إلى نهاية سورة الأنبياء )دراسة وتحقيق
Hâşiyetu Cemâleddin Ishak b. Muhammed el-Karamanî'ın alâ Tefsîri'l-Baydâvî': ( Tâhâ Suresinin başından El-Enbiya Suresinin sonuna kadar) isimli elyazmasının tahkîki ve incelenmesi
ALI RASHID JASIM ALJUMAAH
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP YÜKSEL