Merkez bankası politikalarının para piyasalarına etkisi
Impact of central bank policy on money market
- Tez No: 89975
- Danışmanlar: PROF. DR. ZAFER TUNCA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 101
Özet
Sayfa :77 pozitif otokorelasyon olup olmadığı araştırılmıştır. Sonuç olarak yine d değerleri, üç inceleme için de di değerlerinden küçük çıktığından, hata terimleri arasında pozitif otokorelasyon olduğu kanısına varılmıştır. Birbirini izleyen hata terimleri bağımsız olmadığında, başka bir ifadeyle aralarında otokorelasyon varolduğunda regresyon denklemine dayanılarak yapılacak tahminlere güvenilmez.Dolaysıyla sözkonusu normal denklemlerini baz alarak yapılacak tahminlerin isabetli olmayacağı tespit edilmiştir. V. ÖZET VE SONUÇLAR Bu çalışmada, Merkez Bankası Politikalanmn para piyasalarına olan etkisi konu edilmiştir. İlk bölümde; Merkez Bankalarının kısa bir tarihçesi verildikten soma, Merkez Banklarının görevlerine değinilmiştir. İkinci bölümde; para arzı ve para talebi teorik olarak anlatümıştır.Üçüncü bölümde, para ve sermaye piyasası araçları birbirleriyle karşılaştrrmah olarak ele alınmış, para politikalanmn amaçlarına değinilmiş, IS ve LM eğrileri yardımlarıyla para ve maliye politikaları irdelenmiştir.Dördüncü bölümde, geçmiş yıllar TCMB bilançoları incelenmiş, ülkemizde 1986-1995 yıllan arasında uygulanan para politikalan anlatılmış ve para ve maliye politikalan arasındaki uyumsuzluğa dikkat çekilmiştir. Yine aynı bölümde; parasal büyüklükler ile faiz, fiyat, kurlar arasında çoklu regresyon analizi yapılmış, sözkonusu analize Durbin-Watson testi uygulanmıştrr. Sonuç olarak; ülkemizde Merkez Bankası bağımsızlığı sözkonusu olmadığından, uyguladığı politikalar da genelde hükümetlerin diktesi ile olmaktadır. 1980-1995 döneminde Türkiye'de kamu açıklarının her yıl sürekli olarak artması, kamu finansmanın sıkı para politikası ile uyumlu biçimde yürütülmesini güçleştirrniştir.Aynca iktisat politikalarında öncelikler parasal büyüklüklerin ve kredilerin kontrolüne verilince, bütçe politikasının etkin olarak uygulanması da tehlikeye girmiştir.Dolayısıyla para otoritelerinin görevleri ağırlaşmış ve artan bütçe açıklan parasal hedeflere ulaşmayı güçleştirrniştir.Bütçe politikası ile para politikasının uyumsuzluğu diye özetieyebileceğimiz bu sorun 1980'li ve 1990 'lı yılların temel konusu olarak hükümetlerin gündeminde yer almıştır. Türkiye'de para politikasının etkili bir şekilde yürütülebilmesi, bu politikanın diğer yönlendirici tedbirlerle birlikte ve uyum içinde kullanılması gereğini gündeme getirmektedir.Türkiye ekonomisinde 1980 öncesi döneme benzerSayfa :78 şekilde 1980 sonrası dönemde de kamu açıklarının azaltılmasında önemli güçlüklerle karşılaşılmış, planlananın üzerinde gerçekleşen kamu açıklan bütçe gelişmelerinden bağımsız para politikaları izlenme olanağım ortadan kaldırmıştır.Kamu açıklarının finansmanında özellikle 1994 yılından itibaren Merkez Bankası finansmanının nispi önemi azalırken, iç borçlanma ağırlık kazanmışrır.Kamu kesimi fon piyasalarının en büyük müşterisi haline gelmiştir.99Dışlama etkisi sonucu, bankaların kredi açmaları konusundaki isteksizlikleri artarak kredi faizlerinin aşağı çekilmesi engellenmiştir.Talep yönlü politikalar arasında tam bir uyumun sağlanamaması nedeniyle uygulanan politikanın etkinliği önlenmiştir. Kamu harcamalarında doğrudan bir artış para tabanında artışa yol açmış ve MB'nin Hazine 'ye verdiği net borçlar hem geniş hem de özellikle dar anlamda para arzının artmasına yol açmıştır. 1983 yılından sonra Hazine 'nin Maliye Bakanlığı dışında müsteşarlık olarak örgütlenmesi“Hazine Birliği”ilkesinin ortadan kaldırrnıştır.Bugün kamu maliyesi mevcut yapısıyla ekonomi ile bağı koparılmış bir haldedir.Hazine'nin kamu maliyesinin kurumsal yapısının dışmda olması, hem Hazine'ye hem de Maliye 'ye zarar vermektedir. Türkiye'de harcama olayım Maliye Bakanlığı'ndan almak ve daha çok icra organına bağlı bir kuruma vermek sonucunda, bugün artık kamu harcaması reformu gereğinden. bahsedilmektedir.100 1980 sonrası dönemde izlenen ekonomik önlemlerle Merkez Bankası'mn kamu kesiminin finansmanına katkısının giderek azaltılması hedeflenirken, uygulamada Merkez Bankası kaynaklarından devlete açılan doğrudan kredilerin tutan artmıştır.Hızlı büyümeye dayalı iktisat politikası aşın borçlanmaya yol açarak Merkez Bankası'mn sağlıklı bir kredi politikası belirlemesini önlemiştir. Yine Türkiye'de 1980 soması dönemde uygulanan kur politikası, ihracatın artırılmasında önemli rol oynamış, ancak diğer yandan maliyet enflasyonunu besleyen, enflasyonu kısır döngüye sürükleyen bir dinamiği devreye sokmuştur. Maliye politikalarının para politikalanyla uyumunun sağlanması için bazı somut sonuç ve öneriler şunlar olabilir: 99 YILDIRIM, K.,“Talep Yönlü Makroekonomik Politikaların Etkinliği”, Anadolu Ü. Basımevi, Eskişehir, 1993, s. 160 100 BERKSOY, T.,“ Ekonomide Son Gelişmeler”, TES AV Yayınlan, Ankara, 1994, s.38Sayfa :79. Maliye poitikası ile desteklenmediği sürece, Merkez Bankası'nın parasal programı başarılı olamaz.Dolayısıyla, para ve maliye polirikalanmn paralelliği ve birbirini desteklemesi sağlanmalıdır.Para otoriteleri, politikalarını yürürlüğe koymadan önce bütçenin öngörülen açıklarını dikkate almalıdırlar.. Merkez Bankası bilançosunun büyütülmesi hedef olmamalıdır.Merkez Bankası büyüdüğü ölçüde, mali sistemin küçüleceği ımutulmamalıdır.MB her yıl, mali politikalara ve belirlenen mali hedeflere göre para programlarını oluşturmahdır.Hazine bütçe programlarına uyacak biçimde kamu harcamalarında sıkı davranmak, hedeflenen kamu açığı aşılmamalıdır.Kısaca mal ve para akımları arasında gerçekleştirilmesi istenen uyumun sağlanabilmesi“Denk Bütçe”yi gündeme getirmektedir.101. Ülkemizde genel ekonomi politikası, DPT ve Hazine tarafından belirlenirken, maliye politikası, Maliye Bakanlıği'nca, para politikası ise Hazine ve Merkez Bankası tarafından beürlenmektedir.Para politikası uygulanmasında MB'nin kullandığı araçlar yanında, Hazine de“borç yönetimi”aracılığıyla para politikasında etkili olabilmektedir.Hazine'nin borç yönetiminde, bütçe açık ya da fazlalarına göre değişen borç politikası, maliye politikasının alanına girerken ; borcun kısa ve uzun vadeli senetler arasında yer değiştirmesi yoluyla toplam talebin etkilenmesini içeren borç yönetimi, para politikasının bir yönüdür.MB ve Hazine arasında para politikası konusunuda uyumsuzluklar olabilmektedir.Dolayısıyla, ülkemizde para politikasının Merkez Bankası tarafından tek basma yürütülmesi durumunda koordinasyon sorunu çözümlenebilecektir.. İktisat politikası tedbMerinin hepsi birbirleriyle tutarlı bir şekilde ortaya konularak, uygulamada hep birlikte planlandığı biçimde uygulanmalıdır. Türkiye'de talep ve arz yönlü politikaların optimal büeşimini içeren ve dışa dönük bir çerçevede hazırlanmış uzun dönemli bir politika oluşturulmalıdır. Para ve maliye politikaları hükümetin konjonktür politikasına göre asla değlştirilmemelidir.. 1980'li ve 1990'k yıllarda Türkiye'de İktisat politikaları içerisinde maliye polirikalanmn nispi önemi giderek azalmıştrr.Kamu maliyesinin etkinliğinin azaldığının göstergesi temel dengenin açık olmasıdır. 1980-1995 döneminin büyük bir bölümünde, borç faiz ödemeleri öncesinde kamu harcamaları toplamı kamu gelirlerinin üzerinde gerçekleşmiştir.Dolayısıyla, mali sistemde reform gereği ortaya çıkmıştır. 101 GÜNEŞ, H.,“Enflasyonun Kontrolünde Alternatif Para Programı”, İTO Yayınlan, İstanbul, 1992, s. 10Sayfa :80. Ülkemizde devletin görev ve sorumluluklarını çok açık ve net bir şekilde ortaya koyacak kurallar belirlenmelidir.Bu kuralların, siyasi iktidarların vergileme ve harcama yetkilerini sınırlayacak, bütçelerin denkliği ve birliğini garanti eden esasları oluşturacak şekilde olması gerekmektedir.Anayasal mali ve parasal reformların yapılmasıyla, politikacıların belli alanlarda daha sorumlu davranması sağlanabileceği gibi bütçe açığından kaynaklanan sorunlardan da kurtulanabilinir.Başlıca yapılması gerekli reform önerileri şunlardır.102103 => Vergi gelirlerinin milli gelir içindeki payı smnlandınhnah, özellikle dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisinde çıkabileceği sınır belirlenmeli, üretim faktörleri üzerindeki vergi yükünü azaltan, servet vergilerine ağırlık veren bir iktisat politikası oluşturulmalıdır. => Devletin vergilendirme yetkisi kısmen yerel idarelere devredilmekdir.Merkezi hükümetin vergilendirme yetkisi, vergi potansiyelini sağlanacak hizmetle ilişkilendirerek, konusu ve oram belirlenmiş dar yetki olmalıdır. => Borçların miktanmn milli gelirin belli bir oranım aşmaması sağlanmahdır.Aynca, dış borç miktarma, borç servisinin, döviz gelMerinin belli bir yüzdesini oluşturacak şekilde bir sınırlama getirilebilir. =>Kamu harcamalarının sürekli bir şekilde büyümesinin sınırlandırılması için, denk bütçe ilkesinin anayasada loırumsaUaştirılması gereklidir.Aynca kamu harcamalarının GSMH'nın belH bir yüzdesini aşamayacağıve vergi gelirlerinin lcullammma ilişkin olarak anayasal sınırlamalar da getirilmekdir. Siyasi iktidarların para arzına doğrudan ve dolaylı yollarla yaptığı müdahaleler, enflasyonun temel nedenim oluşturduğundan, devletin para değerini etkileyebilecek her türlü girişimden uzak kalması için; özellikle siyasi iktidarın, paradan sorumlu kamu otoritelerine müdahalesinin sınırlandırılmasında“ Merkez Bankası'nın Bağımsızlığı”sağlanarak,“ para arzının fiyat endeksine bağlanması”veya“ para arzının ekonominin doğal büyüme hızına uygun olarak her yıl belli bir oranda artırılması temin edilmelidir. 102 SAVAŞ, V., ”Yeni Anayasa İçin Anayasa İlkeleri“, Ekonomik Anayasa Sempozyumu, Ankara, 1992, s. 102- 114 103 AKTAN, C.,”(^ğd^ş Liberal Düşüncede Poütik İktisat", TakavMatbbası, Ankara, 1994, s.131-161
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türkiye'de 2010 sonrası izlenen para politikalarının döviz piyasalarına etkileri
Monetary policies impact to the exchance market in Turkey after 2010
İPEK BAĞ
- Türkiye'de uygulanan para politikasının sermaye piyasası karlılığına etkisi
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiPara Sermaye Piyasaları ve Finansal Kurumlar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZAHİDE AYYILDIZ ONARAN
- Euro'ya geçiş ve euro para birimli tahvil piyasalarının yapısı ve işleyişi üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
SEVGİ AYDOĞDU TÜRKKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
EkonomiMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. GÜREL KONURALP
- Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası para politikaları değişikliklerinin döviz kuru volatilitesine etkisi: ARCH yaklaşımı
Shifts in monetary policies of TC Central Bank and exchange rate volatility: An ARCH model
GÜLCAY TUNA
- Türkiye iktisat politikalarının belirlenmesinde iktisadi kurum-kural ve kuruluşların rolleri
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM GÜRAN YUMUŞAK