Antik Side suyolu'nun koruma sorunlarının değerlendirilmesi
Evaluation of the conservation problems of the Ancient Side aqueduct
- Tez No: 900033
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEVLÜDE KAPTI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Suyolu, Side Suyolu, Roma Dönemi, Pamphylia, Kültürel Miras, Mimari Miras, Arkeolojik Miras, Koruma Sorunları, Koruma Önerileri, Aqueduct, Side Aqueduct, Roman Era, Pamphylia, Cultural Heritage, Architectural Heritage, Archaeological Heritage, Conservation Issues, Conservation Recommendations
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 226
Özet
İlk çağlardan günümüze, canlıların yaşamını sürdürebilmesi için gerekli en temel kaynak olan içilebilir ve kullanılabilir suya ulaşmak, medeniyetlerin kültürlerine, yaşam şartlarına ve yerleşim yerlerine etki etmiştir. Tarihsel süreçte toplumların gelişimleri incelendiğinde su yapılarının ve suyollarının yapıldığı zamanlar, medeniyetlerin en parlak dönemlerine denk gelmektedir. Bu durum suya ulaşılabilirliğin bir medeniyetin gelişmişlik düzeyine etkisini göstermektedir. Kültür varlığı değeri taşıyan tarihi suyolları arkeolojik miras tanımına girmektedir. Antik kentlerin ayrılmaz bir parçası olan suyolları mimari değeri dışında, dönemin su kültürünü yansıtmakta ve su temini için verilen çabayı gözler önüne sermektedir. Günümüzde antik kentlere ait suyolları tescillenmiş ve koruma altında bulunmaktadır. Ancak kırsal bölgelerde yer alan, genellikle engebeli arazide bulunan ve uzak mesafelerden su taşımak için yapılmış suyollarına yönelik yapılan koruma çalışmaları sınırlıdır. Arkeolojik sit alanı dışında bulunan koruma altındaki suyolları, çevresel faktörlerin etkisiyle yıpranmakta, hızlanan kontrolsüz yapılaşma faaliyetlerinden olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle kırsal kesimde bulunan suyollarının koruma altında olmasına rağmen bütüncül ölçekte koruma sorunları karşımıza çıkmakta ve bu durum arkeolojik miras değeri taşıyan suyolları için ciddi risk oluşturmaktadır. Akdeniz medeniyetleri arasında Pamphylia bölgesinde yer alan Side Antik Kenti'ne su taşınması amacıyla inşa edilmiş olan 35 km uzunluğundaki Side Suyolu, tezin konusunu oluşturmaktadır. Günümüzde Oymapınar Barajı içerisinde kalan Dumanlıyar kaynağından başlayan suyolu; kanallar, tüneller ve su kemerleri ile Side Antik kentine ulaşmaktadır. Roma dönemine tarihlendirilen ve mimari özelliklerini yansıtan Side Suyolu; 1947'de Side kazıları ile araştırılmaya başlamış, 1975'te Oymapınar Barajı Projesi'nde belirli bir kısmının su altında kalacak olması nedeniyle, alanında uzman arkeologlar, inşaat mühendisleri ve hidroloji mühendisleri tarafından çeşitli belgeleme çalışmaları yapılmıştır. Antik dönemin gelişmişlik düzeyini, yapım sistemini ve kültürel değerini yansıtan önemli bir örnek olan Side Suyolu, günümüzde koruma sorunları ile karşı karşıyadır. Suyolu çevresel faktörler ve insanların neden olduğu etkiler nedeniyle ciddi risk altındadır. Hızla büyüyen kentleşme ve yapılaşmanın günümüzde kırsal bölgelere yayılmaya ve imarsız tarım alanlarında kontrolsüzce artmaya başlaması suyolunun bütüncül olarak korunmasında tehlike oluşturmaktadır. Yasal çerçevede koruma alanı sınırları tanımlanmış olmasına rağmen suyolunun yeterince denetlenmediği ve çevreden gelebilecek bilinçli-bilinçsiz müdahalelere karşı savunmasız durumda olduğu görülmektedir. İnsanlığın ortak mirasını oluşturan suyolunun korunması, korunarak yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması önem arz etmektedir. Çalışmada, Side Suyolu bütüncül ölçekte araştırılarak, literatür taraması yapılmıştır. Alan çalışmaları yapılarak, suyolunun güzergahı ve üzerinde bulunan su kanalları, su tünelleri ve su kemerleri incelenmiş, tez kapsamında sınırlandırılan alanda envanter fişleri hazırlanmış ve güncel koruma sorunları tespit edilmiştir. Suyolunun çevre ile ilişkisi incelenerek mevcut durumda çevredeki yapılaşma ve halkın suyoluna katılımı değerlendirilmiştir. Mimari miras değerine sahip suyolunun gelecek kuşaklara sağlıklı bir şekilde ulaştırılabilmesinin sağlanması amacıyla bütüncül ölçekte koruma önerileri geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
From ancient times to the present day, access to drinkable and usable water, the most essential resource for sustaining life, has influenced the cultures, living conditions, and settlements of civilizations. When examining the development of societies throughout history, it is evident that the periods when water structures and channels were built coincide with the brightest eras of civilizations. This demonstrates the impact of access to water on the level of development of a civilization. Historical waterways, which carry cultural significance, fall within the definition of archaeological heritage. Waterways, an integral part of ancient cities, not only reflect architectural value but also showcase the water culture of the era and the efforts made for water supply. Nowadays, waterways belonging to ancient cities are registered and under protection. However, protection efforts for waterways constructed in rural areas, typically on rugged terrain and built to transport water over long distances, are limited. Protected waterways outside of archaeological sites are subject to deterioration due to environmental factors and negative effects from accelerated uncontrolled urbanization activities. Consequently, despite the protection of rural waterways, comprehensive protection issues arise, posing a significant risk to waterways holding archaeological heritage value. The 35 km-long Side Aqueduct, constructed to transport water to the ancient city of Side located in the Pamphylia region among the Mediterranean civilizations, forms the subject of this thesis. Starting from the Dumanlıyar spring within the Oymapınar Dam today, the aqueduct reaches the ancient city of Side with canals, tunnels, and aqueduct bridges. Dating back to the Roman period and reflecting its architectural features, the Side Aqueduct was initially explored during the Side excavations in 1947. Due to the Oymapınar Dam Project in 1975, which would submerge a certain section of it underwater, various documentation studies were conducted by expert archaeologists, construction engineers, and hydrology engineers. The Side Aqueduct, an important example reflecting the advanced level of the ancient era, its construction system, and cultural value, is facing conservation challenges today. Due to environmental impacts and human activities, the aqueduct is at serious risk. The rapid expansion of urbanization and construction into rural areas, along with uncontrolled growth in non-zoned agricultural lands, pose a significant threat to the comprehensive preservation of the aqueduct. Despite defined protection boundaries within the legal framework, inadequate monitoring of the aqueduct and its vulnerability to deliberate or inadvertent interventions from the surroundings are evident. Preserving the aqueduct, which constitutes humanity's shared heritage, ensuring its survival, and passing it on to future generations are crucial. In this study, the Side Aqueduct has been comprehensively researched through a literature review. Fieldwork has been conducted to examine the aqueduct's route, including its water channels, tunnels, and arches. Inventory records have been prepared within the delimited scope of the thesis, identifying current conservation issues. The relationship between the aqueduct and its environment has been analyzed, evaluating current construction activities and community involvement with the aqueduct. Comprehensive conservation recommendations have been developed to ensure the healthy transmission of this architectural heritage to future generations.
Benzer Tezler
- Developing of a groundwater flow model for the area between Terkos lake and Canal Istanbul using GIS, remote sensing and numeric groundwater modelling
Terkos gölü ile Kanal İstanbul arasındaki bölge için CBS, uzaktan algılama ve sayısal yöntemlerle yeraltı suyu akış modelinin geliştirilmesi
KHANSAA ABDULELAH AHMED AHMED
Doktora
İngilizce
2020
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ALTUNKAYNAK
- Sokollu Mehmed Paşa'nın İstanbul'daki imar faaliyetleri
Building activities in Istanbul of Sokollu Mehmed Pasha
FATMA ZEHRA POLATTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA İLKNUR KOLAY
- Kosova'da Türk topluluğunun tarihsel gelişimi ve sorunlar
Kosova'da Türk topluluğunun tarihsel gelişimi ve sorunlar
İBRAHİM ÇULHA
- İstanbul'un Avrupa yakasında oluşan katı atıkların demiryoluyla taşınması üzerine bir araştırma
A research on rail transportation of solid wastes in the European side of Istanbul
FİRDEVS EMİNE SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DEMİR