İstanbul'daki Geç Dönem Osmanlı camilerinde giriş cepheleri (1703-1922)
Entrance facades of Late Period Ottoman mosques in Istanbul (1703-1922)
- Tez No: 900302
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA NALAN TÜRKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Sanatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 643
Özet
En olgun örneklerini Mimar Sinan tarafından inşa edilen yapılarda veren Osmanlı mimarisi, 18. yüzyılın başlarından itibaren, imparatorluğun Batı'ya yaklaşma politikası paralelinde yeni bir değişim sürecine girmiştir. Cami tasarımlarında daha çok bezeme detaylarında, mimari elemanların biçimlendirilmesinde, kütle oranlarında ve yapı – çevre ilişkisinde kendini gösteren yenileşme çabaları, giderek Klasik Dönem'in mimari ifadesinden farklılaşan bir anlayış meydana getirmiştir. Yüksek lisans tezi olarak ele alınan bu çalışmada, 1703-1922 yılları arasında İstanbul'da inşa edilen Osmanlı camilerinin giriş cepheleri; mekânsal nitelikler, cephe düzeni, kullanılan mimari unsurlar ve süsleme özellikleri bakımından incelenmiş, belirtilen tarih aralığında görülen değişimler tipolojik bir yaklaşımla ortaya konmuştur. Konunun bütünlüğünü sağlayabilmek adına öncelikle Beylikler, Selçuklu, Erken ve Klasik Dönem Osmanlı yapılarında cami giriş cephesi tasarımlarına değinilmiş, dönemler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar gözler önüne serilmiştir. Geç Dönem Osmanlı İstanbul'undaki mimari üretim ve buna yön veren gelişmeler, konuya hazırlık teşkil etmesi amacıyla, kronolojik bir sırayla açıklanmıştır. 18. yüzyılın başından itibaren, ana kütlenin doğrudan kavranabildiği, mimari ifadenin daha dışa dönük bir hal aldığı, cephe tasarımlarının yapıların kentsel ve külliye içerisindeki konumlarına bağlı olarak şekillendiği dikkati çekmektedir. En belirgin değişimin giriş cephesi önünde yer alan mekânlarda görüldüğü Geç Dönem yapılarında, revaklı son cemaat yeri uygulamasının, yerini hünkâr kasrı ve kapalı son cemaat yeri birimlerine bıraktığı süreç, gerekli sınıflandırmalar yapılarak detaylandırılmıştır. Harim cephesi önündeki mekânların biçimsel özellikleri irdelenmiş, giriş cephesinde bulunan mimari unsurların yerleşim düzenleri tanımlanmıştır. 18. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Barok üslup etkisiyle dikey ifadenin önem kazanmaya başladığı camilerde, yapı strüktürünün cephe görünümüne katkısına değinilmiş; süslemede detaylarında görülen üslup farklılıkları ana hatlarıyla açıklanmıştır. Çalışmanın sonunda bu mimari unsurlar biçim, malzeme ve süsleme özellikleri bakımından ayrı başlıklar halinde değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Ottoman architecture, exemplified by the mature works of Mimar Sinan, entered a new process of transformation in the early 18th century,in parallel with the empire's policy of approaching the West. Efforts to innovate, evident in mosque designs, particularly in decorative details, the shaping of architectural elements, mass proportions and the relationship between structures and their surroundings, resulted in an understanding increasingly distinct from the architectural expression of the Classical Period. This study undertaken as a master's thesis, examines the entrance facades of Ottoman mosques constructed in Istanbul between 1703 and 1922. It analyzes spatial qualities, facade arrangements, the architectural elements used and decorative features, revealing changes during this specified period through a typological approach. To ensure the coherence of the subject, designs of mosque entrance facades from the Beyliks, Seljuk, Early and Classical Ottoman Periods are addressed, highlighting similarities and differences between these periods. The arcihtectural production in Late Period Ottoman Istanbul and the developments guiding it are explained in chronological order to provide necessary context. From the early 18th century onward, it is notable that the primary mass became more directly perceivable, architectural expression adopted a more outward-facing character and facade designs were shaped according to the buildings urban and complex settings. The most significant changes are observed in the spaces in front of the entrance facades of late period structures, where the application of colonnaded last prayer hall transitioned to the use of sultan's pavilion and enclosed last prayer hall. This process is detailed through necessary classifications. The formal characteristics of the spaces located in front of the harim facades are examined and the arrangement of architectural elements in the entrance facades is defined. From the second quarter of the 18th century, with the influence of Baroque style, the importance of vertical expression began to emerge in mosques; the contribution of structural elements to the facade appearance is discussed and stylistic differences observed in decorative details are broadly explained. At the end of the study, these architectural elements are evaluated under separate headings concerning their form, material and decorative features.
Benzer Tezler
- Aziziye Camii'nin batılılaşma dönemi osmanlı camileri arasındaki yeri
Aziziye Mosque's place among the ottoman mosques of westernization period
HAVVANUR GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkKonya Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN BAŞAR
- Konya Amber Reis Camii ve I. ulusal mimarlık dönemi camileri içindeki yeri
Konya Amber Reis Mosque and its importance in first national architectural movement's mosques
KÜBRA NUR MAKAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- Impacts of modernization process on conservation and restoration of traditional wooden religious buildings; a comparative study between Turkey and Japan
Modernleşme sürecinin geleneksel ahşap dinî yapıların korunması ve restorasyonu üzerindeki etkileri, Türkiye ve Japonya arasında karşılaştırmalı bir araştırma
SÜHEYLA KOÇ
Doktora
İngilizce
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ MAZLUM
PROF. DR. KEİSUKE FUJII
- Batı etkisindeki Osmanlı camilerinde hat -İstanbul'daki 8 cami bağlamında-
Calligraphy in Ottoman mosques under western influence -In the context of 8 mosques in Istanbul-
HÜMEYRA DEMİRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET HÜSREV SUBAŞI
- İzmir'deki Geç Dönem Osmanlı camileri
Late Period Ottoman mosque's in İzmir
SİBEL POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAŞAR ERDEMİR