Mimarlıkta mikro-ütopyalar: Küçük ölçekli sosyal mimarlık pratikleri
Micro-utopias in architecture: Small-scale social architecture practices
- Tez No: 900642
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CAN BOYACIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Ütopyalar dönemin hâkim ekonomik ve toplumsal düşünce kalıplarını yıkan düşünce yapılarıdır. İnsanın yaşamındaki eksiklik veya tatminsizlik duygusu üzerine ortaya çıkarlar ve hakim normların eleştirilmesi ve dönüştürülmüş bir varoluşa uzanan alternatif fikirleri üzerine inşa edilmişlerdir. 20. yüzyılda mimarlık disiplini dahil olmak üzere çoğu alanda“ütopyanın ölümü”ilan edilmiş ve ütopya kavramı, fanteziye veya totalitarizm getiren projelere indirgenmiştir. Ancak ütopyacı düşünürlere göre bir dürtü olarak ütopyanın yok olması mümkün değildir. Bunun sebebi ise ütopyacı düşüncenin insan doğasında veya insan kültüründe her zaman bulunması olarak açıklanmaktadır. Bu düşünürlere göre, ütopyacı düşünce her zaman ütopyacı bir pratiği bünyesinde barındırmaktadır. Başka bir deyişle ütopyacı düşüncenin mevcuttaki varlığı, ütopyacı pratiklerin varlığını nasıl sürdürdüğü sorusunu gündeme getirmektedir. Ütopyacı düşünürler, bu pratikleri mikro-ütopyacı pratikler olarak tanımlamaktadırlar. Mikro-ütopyacı pratikler, küçük ölçekte oluşturulmakta, gündelik yaşamdan beslenmekte ve toplumsal iyileşme süreçlerine evrilmektedirler. Bu şekilde farklı olasılıklara açık, somut ve uygulanabilir kurgular oluşabilmektedir. Bu çalışma, mimarlık pratiği içerisindeki mikro-ütopyacı yönleri araştırma amacındadır. Bu anlamda kapsam olarak“küçük ölçekli sosyal mimarlık pratikleri”belirlenmiştir. Bu pratikler, büyüme odaklı neoliberal sosyo-ekonomik olguların aksine, yerelde ve küçük ölçekli sosyolojik, ekonomik ve hatta ekolojik ilişkiler bağlamında ortaya çıkan mimari süreçlere odaklanmaktadır. Bu bağlamda ele alınan mimari projeler, yerel ve küresel düzeyde toplumsal ve çevresel sağlığa tehdit oluşturan büyüme modellerine bağımlı olmayan toplumsal gelişmelere öncelik vermektedir. Bu mimarlar, arayışlarını hem nihai tasarıma hem de katılımcı tasarım sürecine entegre ederek ekonomik, çevresel ve sosyal sorunların çözümünde rol oynamaya çabalamaktadırlar. Tezin yöntemi olarak mantıksal tartışma yöntemi belirlenmiştir. Mantıksal tartışma yöntemi, farklı disiplinler arasında örtük bulunan ilişkileri ortaya çıkararak yeni anlam düzlemleri oluşturmaktadır. Bunları da örtük bulunan bilgileri kavramsal çerçevelerle sınırlandırarak yapmaktadır. Bu bağlamda tez kapsamında mikro-ütopyacı kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Bu çerçeve yoluyla Lepik'in sosyal mimarlığa dair üç kategorisi içerisinde konumlanan mimarlar ve projeleri incelenmiştir. Bu kategoriler,“yerel malzemeler yoluyla”“yeni teknikler geliştirerek”ve“sosyal kimlik mekanları oluşturarak”kategorileridir. Sosyal mimarlık pratiklerinin her kategorisi için iki mimari stüdyo seçilmiştir. Bunlar sırasıyla, Francis Kéré ve Anna Heringer, Alejandro Aravena ve Urban Think Tank ve David Adjaye ve Michael Maltzan'dır. Bu çalışma, ütopya literatüründe mikro-ütopya olarak tanımlanan süreçlerle paralellik gösteren bir mimari paradigma kayması tanımlamaktadır. Ütopyacı yazarların, ütopyacı pratiklere ilişkin kuramsal tartışmaları üzerinden oluşturulan mikro-ütopyacı kavramsal çerçeve yoluyla küçük ölçekli sosyal mimarlık pratikleri içerisinden seçilen mimarlar ve yapıları incelenmiştir. Böylece mimari tasarımın, ütopya kuramının yeni anlamlarıyla oluşturduğu hem teorik hem de pratik ara düzlem ortaya çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Utopias are thought structures that challenge the dominant economic and social paradigms of their time. They emerge from feelings of deficiency or dissatisfaction in human life and are built upon alternative ideas that critique prevailing norms and propose transformed ways of existence. In the 20th century, the“death of utopia”was declared in many fields, including architecture, and the concept of utopia was reduced to fantasy or projects that lead to totalitarianism. However, according to utopian thinkers, it is impossible for utopia to cease to exist as a drive because utopian thought has always been present in human nature or human cultures. Utopian thought always contains a utopian practice within itself. In other words, the identified presence of utopian thought raises the question of how utopian practices continue to exist. Utopian thinkers define these practices as micro-utopian practices. Micro-utopian practices are created on a small scale, are nourished by everyday life, and evolve into processes of social improvement. In this way, concrete and feasible constructs open to different possibilities can be formed. This study aims to investigate the micro-utopian aspects within architectural practice. The scope has been defined as“small-scale social architectural practices.”These practices focus on architectural processes that emerge within the context of small-scale sociological, economic, and even ecological relationships, in contrast to the neoliberal socio-economic phenomena focused on excessive growth. The architectural projects considered in this context prioritize social developments that are not dependent on growth models posing threats to social and environmental health on both local and global levels. These architects strive to play a role in solving economic, environmental, and social issues by integrating their pursuits into both the final design and the participatory design process. The method of logical argumentation has been chosen as the methodology for the thesis. The logical discussion method reveals implicit relationships between different disciplines, creating new planes of meaning. It does this by limiting implicit knowledge with conceptual frameworks. In this context, a micro-utopian conceptual framework has been established within the thesis. Through this framework, architects and projects positioned within Lepik's three categories of social architecture have been examined. These categories are“developing through local materials,”“creating new techniques,”and“creating spaces for social identity.”Two architects have been selected for each category of social architectural practices. These are, respectively, Francis Kéré and Anna Heringer, Alejandro Aravena and Urban Think Tank, and David Adjaye and Michael Maltzan. This study identifies an architectural paradigm shift that parallels the processes defined as micro-utopias in the utopian literature. Through the micro-utopian conceptual framework created from the theoretical discussions of utopian authors on utopian practices, the selected architects and their works within small-scale social architectural practices have been examined. Thus, the theoretical practical intersection formed by architectural design with the new meanings of utopian theory has been revealed.
Benzer Tezler
- Gelenekçi ütopya ve mimarlıktaki izdüşümlerinin değerlendirilmesi
Traditionalist utopia and evaluation of its architectural projetions
ÖZGE CAN BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMİLE TİFTİK
- Dijital çağda ütopya kavramının dönüşümü: İşbirlikçi tasarım bağlamında mimarın rolü
Transformation of the term of utopia in digital age: The role of architect in co-design approach
MELİS BALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE IŞIL HACIHASANOĞLU
- Discursive and spatial anatomy of alternative living models: Architectural utopias within housing discourse
Alternatif yaşam modellerinin söylemsel ve mekansal anatomisi: Konut söyleminde mimari ütopyalar
ÖZÜM DÜLGEROĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ BASA
- Mimarlıkta bulanıklaşan fiziksel sınırlar: 2000 sonrası yapı örnekleri üzerinden bir inceleme
Blurring physical boundaries in architecture: An analysis of post-2000 building examples
ASLI YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDE DÜZGÜN BEKDAŞ