Geleneksel hat sanatında karalama: Tarihçe, uygulamalar ve hattat görüşleri
Scribbling in traditional hat: History, practices, and hattats'perspectives
- Tez No: 900964
- Danışmanlar: DOÇ. AHMET MUSA KOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Görsel İletişim Tasarımı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Medeniyet, insanlığın yaşadıklarını, tecrübelerini kayda alma ihtiyacı, bilginin nesilden nesile aktarılmasına araç olan yazı ile gelişmiştir. İslam medeniyetinde yazı, sadece bilginin korunması ve aktarılması için bir araç olmaktan çıkarak sanatsal bir boyut kazanmıştır. İslam'ın yayılmasıyla birlikte vahiylerin yazıya dökülmesi ve muhafazası önem kazanmış bu süreç hat sanatının gelişimini sağlamıştır. Geleneksel Hat Sanatı tarih boyunca çeşitli estetik ve geometrik prensiplerle şekillenmiş günümüze ulaşmıştır. Hat Sanatının kuralları korunarak sanat olarak devam etmesinde, hat eğitimi ve icazet verme geleneğinin sürdürülmesi etkili olmuştur. Hat sanatı hoca talebe ilişkisi ile başlayan uzun bir eğitim sürecini gerektirmektedir. Kendine has eğitim şekli olan hat sanatında talebe, hocasından aldığı meşk denilen derslerle birlikte usta hattatların yazdığı meşk murakkalarından istifade etmektedir. Talebenin hocasıyla yaptığı ilk ders ile başlayan eğitim eski üstatların yazılarını taklit ederek devam eder. Hattatın çıraklığında meşke hazırlığı, ustalığında ise istif, tasarım arayışı için sanat hayatı boyunca yaptığı el ve göz melekesini koruyan eskizleri karalama olarak kabul edilmektedir. Hat sanatında karalama, sanat değeri taşıyan kendine özgü bir alan olarak öne çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Hat Sanatında karalama uygulamalarının, eğitim amaçlı rolü ve karalamanın kendi başına bir ürün haline dönüşme potansiyeli hakkında hattatların deneyimlerine dair görüşlerini ortaya koymaktır. Bu hedef doğrultusunda, araştırmada; icazetli, koleksiyonlarda eserleri bulunan, hâlâ öğrenci yetiştirmeye devam eden ve hat sanatının yanı sıra karalama tarzında da eserler veren sekiz hattat ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde, karalama uygulamalarının neden yapıldığı, uygulamalardaki farklı yaklaşımlar ve karalama uygulamalarının günümüzdeki yeri hakkında sorular sorulmuştur. Katılımcılar, el alıştırması ve üslup arayışı için yapılan karalama uygulamalarının hattın gelişiminde önemli bir rol oynadığını belirtmiştir. Ayrıca, katılımcılar, öğrencilik döneminden başlayıp icazet aldıktan sonra ve kalem bırakılıncaya kadar süren karalamanın, sanat hayatının her aşamasında devam eden bir uygulama olduğunu ifade etmiştir. Bu bağlamda, karalamanın bir eğitim yöntemi olarak değerlendirildiği de ortaya çıkmıştır. Katılımcılar, karalamanın eskiz olarak kullanılması ile hattatların tasarımlarını hazırlamada, yazılacak metnin kurgusunu oluşturmakta ve yazıya geçerken psikolojik bir hazırlık sağlamakta önemli bir rol oynadığını vurgulamıştır. Ayrıca, hattatlar, levha olarak yapılan imzalı karalamaların diğer karamalardan daha özenli bir şekilde hazırlandığını da belirtmiştir. Hattatların kimi zaman kalem gücünü göstermesi nedeniyle murakkalar içinde muhafaza ettikleri kimi zaman da tamamen yok ettikleri bu çalışmalar, günümüzde tasarlanarak levha haline getirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Civilization has evolved through humanity's need to record its experiences and pass knowledge from generation to generation via the medium of writing. In Islamic civilization, writing transcended its function as a mere tool for the preservation and transmission of knowledge, gaining an artistic dimension. As Islam expanded, the transcription and preservation of revelations gained prominence, facilitating the development of the art of Hat. Over time, traditional Hat has been shaped by various aesthetic and geometric principles, reaching the present day. The preservation of Hat as an art form, with its strict rules intact, has been made possible by the continued practice of Hat education and the tradition of granting ijazah (certification of mastery). The art of Hat requires an extended educational process, characterized by the master-apprentice relationship. In this distinct form of education, students benefit from lessons called meşk received from their master, as well as from meşk murakkas—practice sheets produced by expert hattats. The educational journey begins with the apprentice's initial lesson from the master and continues through the imitation of ancient masters' writings. During an apprentice's training, practice for meşk, and in the master phase, design and composition exploration, are sustained by sketches known as scribbling, which preserve the hattat's manual and visual dexterity. In traditional Hat, scribbling stands out as a unique field with artistic value. The purpose of this study is to reveal hattats' insights into the role of scribbling practices in Hat as a pedagogical tool and its potential to become an independent artistic product. To this end, semi-structured interviews were conducted with eight hattats who have received ijazah, have works in various collections, continue to train students, and produce pieces in the scribbling style in addition to classical Hat. During the interviews, participants were asked about the motivations behind scribbling practices, the different approaches within these practices, and the contemporary significance of scribbling. The participants emphasized that scribbling practices, conducted for manual exercise and stylistic exploration, play a crucial role in the development of Hat. Furthermore, the participants expressed that scribbling is a practice that begins during the apprenticeship period and continues throughout the hattat's artistic life, even after receiving ijazah and until they retire from active practice. In this context, it was revealed that scribbling is also considered a pedagogical method. The participants stressed that using scribbling as a form of sketching plays an important role in preparing designs, structuring the text to be written, and providing psychological preparation before starting the actual writing. Additionally, the hattats noted that scribbles signed and produced as panels are prepared with more care compared to other scribbles. While some hattats preserve these works in their murakkas as demonstrations of their skill, others entirely discard them; however, these practices have evolved into the production of designed calligraphic panels today.
Benzer Tezler
- Emin Barın hat koleksiyonu
Başlık çevirisi yok
ESRA KABACAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
- Anadolu halk resminden, çağdaş Türk resim sanatına yansımalar
Replections from Anatolian folk-art to contemporary Turkish painting
TEMÜR KÖRAN
- Türk hat sanatında sevgi ve merhamet
Mercy and tendemess in Turkish calligraphy
HANİ HAMMOUD
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN GÜNDÜZ
- Klasik tezhip üslûbundan yola çıkarak özgün levha tezyinatı uygulamaları
Works of original art plates based on classical illumination style
ŞEYMA OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Türk hat sanatında kompozisyon kurgusu ve geometrik altyapı
Graphical infrastructure and compositional construct of Turkish calligraphy art
KADİR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ RIZA ÖZCAN