Geri Dön

Eşitsizlikten kaçınma davranışının gelişimini etkileyen olası faktörler ve itibar kaygısının rolünün incelenmesi

The development of inequity aversion affecting factors and reputation anxiety examining the role

PDF İndir

  1. Tez No: 901201
  2. Yazar: NİLSU CANDAN
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜŞRA EYLEM AKTAŞ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 113

Özet

Adaletin temel bileşenlerinden biri olan eşitsizlikten kaçınma davranışı, insanların eşitsizliği ortadan kaldırmak için, bedel ödeme pahasına bile olsa, gösterdikleri tutumları tanımlar (Fehr ve Schmidt, 1999). Eşitsizlikten kaçınmanın iki biçimi vardır: dezavantajlı eşitsizlikten kaçınma (DEK) ve avantajlı eşitsizlikten kaçınma (AEK) (Fehr ve Schmidt, 1999). Araştırmalar, yetişkinlerin eşitsiz kazanç dağıtımına karşı güçlü bir isteksizliğe sahip olduğunu ve kişisel kazançlarından fedakârlık ettiklerini gösterse de (Fehr ve Schmidt, 1999; Dawes ve diğerleri, 2007), çocuklardaki eşitsizlikten kaçınma davranışının farklı gelişimsel süreçlerden geçtiği düşünülmektedir (Blake ve McAuliffe, 2011). DEK'in farklı kültürlerde en geç orta çocukluk döneminde ortaya çıktığı bilinmesine rağmen, AEK'in çocuğun içinde yetiştiği kültüre bağlı olarak değişen yaşlarda ortaya çıktığı belirtilmektedir (Blake ve diğerleri, 2015; Schäfer ve diğerleri, 2015). AEK'in sosyal bağlamlarda ve çocukluğun ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkması, çeşitli sosyo-bilişsel yeteneklerin bu davranışı etkileme potansiyeli olduğuna işaret etmektedir (McAuliffe ve diğerleri, 2013). Adalete ilişkin kararlar için gelişimsel olarak etkili olabilecek sosyo-bilişsel özelliklerden birisinin ketleyici kontrol diğeri ise zihin kuramı olabileceği düşünülmektedir. Fakat bu iki becerinin anaokulu çağında adalet gelişimi üzerindeki etkileri henüz detaylıca incelenmemiştir. Özel olarak AEK'in ortaya çıkmasını kolaylaştıran faktörlerden birisinin itibar kaygısı olduğu öne sürülmüştür. Fakat bilindiği kadarıyla itibar kaygısının etkisini çocukluk döneminde adalet gelişimine etkisini deneysel olarak inceleyen yalnızca bir çalışma mevcuttur (McAuliffe ve ark., 2020). Ancak erken çocuklukta itibar kaygısının eşitsizlik kaçınma üzerindeki rolü deneysel olarak henüz test edilmemiştir. Bu çalışmada, bu konuda bilindiği kadarıyla ilk kez erken çocukluk döneminde itibar kaygısının nedensel rolü deneysel bir desenle ele alınmıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, 4-5 yaş grubundaki çocuklarda eşitsizlikten kaçınma davranışının gelişimini etkileyen bilişsel faktörler (zihin kuramı ve ketleyici kontrol becerileri) ve itibar kaygısının rolünü deneysel bir desenle incelemektir. Bu amaçla dört farklı itibar manipülasyon grubu oluşturulmuştur: Alıcı ve deneycinin dağılım sonuçlarını gördüğü birinci grup, alıcının sonuçları gördüğü ancak deneycinin görmediği ikinci grup, deneycinin sonuçları gördüğü ancak alıcının görmediği üçüncü grup ve her iki tarafın da sonuçları görmediği dördüncü grup. Araştırmanın örneklemi, 4-5 yaş aralığında 137 çocuktan (nkız = 62, nerkek= 74, nkayıp = 1) oluşmaktadır. Katılımcılar, daha önce bağlantı kurulan öğretmenler ve anaokulu müdürleri aracılığıyla çalışmaya davet edilmiştir. İstanbul'un farklı ilçelerindeki beş anaokulundan veri toplanmıştır. Katılımcılar, yaş ve cinsiyet olarak eşit, farklı sınıflardan bir akranla eşleştirilmiş ve rastgele dört itibar manipülasyon grubundan birine atanmıştır. Eşitsizlik Oyunu'nun (Blake, McAuliffe, 2011) sonunda, katılımcılara“Oyun partnerini ne kadar sevdin?”sorusu 5'li Likert ölçeği ile puanlanmış ve“Neden bu dağılımları seçtin?”sorusu sözlü olarak yanıtlanmıştır. Ardından, Sally ve Anne Görevleri (Wimmer, Perner, 1983) ve Yürütücü İşlevler Bataryası'nın (Hamamcı, 2020) ketleyici kontrol görevleri uygulanmıştır. Deney sonunda katılımcılara teşekkür edilerek kazandıkları şekerler verilmiştir. Teşvik amacıyla, çalışmaya katılan her çocuğun zihin kuramı ve ketleyici kontrol becerileri ile ilgili rapor hazırlanarak anaokuluna iletilmiştir. Analizler, katılımcıların dezavantajlı eşitsizlik dağıtımlarını eşit dağıtımlardan anlamlı olarak daha fazla reddederek DEK davranışı sergilediklerini, ancak AEK davranışı göstermediklerini ortaya koymuştur. AEK skoru ile zihin kuramı ve ketleyici kontrol puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Deney grupları arasındaki olası farklar göz önünde bulundurularak her deney grubu için ilişkiler ayrı ayrı da test edilmiştir. Sonuçlara göre, alıcı ve deneycinin dağılım sonuçlarını gördüğü birinci itibar manipülasyon grubunda, AEK skoru ile ketleyici kontrol puanları arasında negatif yönde bir ilişki bulunmuştur. Alıcının dağılım sonuçlarını gördüğü fakat deneycinin görmediği ikinci manipülasyon grubunda anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. Deneycinin dağılım sonuçlarını gördüğü fakat alıcının görmediği üçüncü manipülasyon grubunda, AEK puanları ile yaş arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Alıcı ve deneycinin dağılım sonuçlarını görmediği dördüncü manipülasyon grubunda ise anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. İtibar manipülasyon gruplarının, ele alınan bağımlı değişkenler açısından birbirlerinden anlamlı şekilde farklılaşmadıkları bulunmuştur. Yaş ve eşitsizlikten kaçınma arasındaki ilişkide zihin kuramının, ketleyici kontrolün ve deney gruplarının moderatör rolünün test edildiği dört ayrı model sonucunda; ikinci ve üçüncü deney grubunun yaş ve AEK davranışı değişkenleri arasındaki ilişkide anlamlı bir düzenleyici rolü olduğu olduğu tespit edilmiştir. Ketleyici kontrolün ve zihin kuramının düzenleyici etkisinin olmadığı görülmüştür. Deneycinin sonuçları görmesi ama alıcının görmemesi durumu ve alıcının sonuçları görmesi ve deneycinin sonuçları görmemesi durumu, yaş ile AEK davranışı arasındaki ilişkinin düzenlenmesinde önemli bir rol üstlenmektedir. Yaş ile DEK davranışı arasındaki ilişkide, itibar gruplarının ve ketleyici kontrol becerisinin düzenleyici etkisi bulunmamış, ancak zihin kuramının düzenleyici rolü olduğu belirlenmiştir. Yaş ve DEK puanları arasındaki negatif ilişki, zihin kuramı puanlarının artmasıyla pozitif olmuştur.

Özet (Çeviri)

Inequity avoidance behavior, one of the basic components of justice, describes the attitudes people show to eliminate inequity, even at the cost of paying a price (Fehr and Schmidt, 1999). There are two forms of inequity aversion: disadvantageous inequity aversion (DIA) and advantageous inequity aversion (AIA) (Fehr and Schmidt, 1999). Although research shows that adults have a strong aversion to unequal gains distribution and sacrifice their personal gains (Fehr and Schmidt, 1999; Dawes et al., 2007), inequity avoidance behavior in children is thought to go through different developmental processes (Blake and McAuliffe, 2011). Although it is known that DIA occurs in middle childhood at the latest in different cultures, it is stated that AIA occurs at varying ages depending on the culture in which the child grows up (Blake et al., 2015; Schäfer et al., 2015). The emergence of AIA social contexts and later in childhood indicates that various socio-cognitive abilities have the potential to influence this behavior (McAuliffe et al., 2013). It is expected that one of the socio-cognitive features that may be developmentally effective for decisions regarding inequity aversion may be inhibitory control and the other may be theory of mind. However, the effects of these two skills on inequity avoidance development in kindergarten age have not yet been examined in detail. Specifically, previous work documented that one of the factors that facilitates the emergence of AIA is reputation concern. However, as far as is known, there is only one study that experimentally examines the effect of reputation concern on inequity avoidance development in childhood (McAuliffe et al., 2020). However, the role of reputational concern on inequity avoidance in early childhood has not yet been tested empirically. In this study, we aimed to test the causal role of reputational concerns in early childhood was examined with an experimental design for the first time. Therefore, the aim of this study is to examine the role of cognitive factors (theory of mind and inhibitory control skills) and reputation concern affecting the development of inequity avoidance behavior in children aged 4-5 with an experimental design. For this purpose, four reputation manipulation groups were created: The first group, in which both the receiver and the experimenter monitored the distribution results; the second group, in which the receiver monitored the results, but the experimenter did not; the third group, in which the experimenter monitored the results, but the receiver did not; the fourth group, in which neither party monitored the results. The sample of the study consists of 137 children (ngirl = 62, nboy = 74, nlost = 1) between the ages of 4-5. Participants were invited to the study through previously contacted teachers and kindergarten principals. Data was collected from five kindergartens in different districts of Istanbul. Participants were paired with a peer from different grades, equal in age and gender, and randomly assigned to one of four reputation manipulation groups. At the end of the Inequality Game (Blake, McAuliffe, 2011), participants were asked“How much did you like your game partner?”The question was scored on a 5-point Likert scale and included“Why did you choose these distributions?”The question was answered verbally. Then, the inhibitory control tasks of the Sally and Mother Tasks (Wimmer, Perner, 1983) and the Executive Functions Battery (Hamamcı, 2020) were administered. At the end of the experiment, the participants were thanked and given the candies they earned. For incentive purposes, a report on the theory of mind and inhibitory control skills of each child participating in the study was prepared and sent to the kindergarten. Analyzes revealed that participants exhibited DIA behavior by rejecting disadvantageous inequality distributions significantly more than equal distributions, but they did not show AIA behavior. No significant relationship was found between AIA score and theory of mind and inhibitory control scores. Considering possible differences between experimental groups, the relationships were tested separately for each experimental group. According to the results, a negative relationship was found between the AIA score and inhibitory control scores in the first reputation manipulation group, where the receiver and the experimenter saw the distribution results. No significant relationship was detected in the second manipulation group, where the receiver saw the distribution results but the experimenter did not. In the third manipulation group, where the experimenter saw the distribution results but the receiver did not, a positive relationship was found between AIA scores and age. In the fourth manipulation group, where the receiver and experimenter did not see the distribution results, no significant relationship was detected. It was found that the reputation manipulation groups did not differ significantly from each other in terms of the dependent variables considered. As a result of four separate models testing the moderating role of theory of mind, inhibitory control and experimental groups in the relationship between age and inequality avoidance; it was determined that the second and third experimental groups had a significant moderating role in the relationship between age and AIA behavior variables. It has been observed that inhibitory control and theory of mind do not have a regulatory effect. The situation in which the experimenter sees the results but the receiver does not, and the situation in which the receiver sees the results and the experimenter does not see the results, play an important role in regulating the relationship between age and AIA behavior. Reputation groups and inhibitory control skills did not have a moderating effect on the relationship between age and DIA behavior, but theory of mind was determined to have a moderating role. The negative relationship between age and DIA scores became positive with the increase in theory of mind scores.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    632313

    Group favouritism and social efficiency concerns: Experimental studies

    Grup sapması davranışı ve toplumsal verimlilik kaygısı: Deneysel çalışmalar

    DEREN ÇAĞLAYAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Ekonomiİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Ekonomi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYÇA EBRU GİRİTLİGİL

  2. Tez No

    719445

    Inequity aversion in three level hierarchies

    Üç katmanlı hiyerarşilerde eşitsizlikten kaçınma

    MUHAMMED TEL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    EkonomiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SERKAN KÜÇÜKŞENEL

  3. Tez No

    434440

    4-6 yaş çocuklarında ortak iş yapmanın kaynak dağıtımında eşitsizlikten kaçınmaya etkisi

    The effect of collaboration to inequity aversion in resource distribution in 4-6 year old children

    EZGİ ACUN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Psikolojiİstanbul Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ŞERİFE SEMA KARAKELLE

  4. Tez No

    521073

    Generating evenly distributed equitably efficient solutions in multi-objective optimization problems

    Çok amaçlı optimizasyon problemlerinde eşit dağılımlı eşitlikçi verimli çözümler bulunması

    BASHIR ABDULLAHI BASHIR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    Assist. Prof. ÖZLEM KARSU

  5. Tez No

    912270

    Asimetrik bilgi sorununa çözüm önerisi: Ahlaklı insan

    Solution proposal for the problem of asymmetric information: The Ethical person

    HARUN YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    EkonomiTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSMAN DEMİR

Geri Dön