Tanzimat dönemi'nde taşrada asker valiler: Diyarbakır ve çevresi (1845-1876)
Military governors in the provinces in the Tanzimat period: Diyarbakır and its surroundings (1845-1876)
- Tez No: 901350
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLTEKİN YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 228
Özet
Bu tezde 1845-1876 yılları arasında Diyarbakır'da görevlendirilen asker kökenli valilerin, eyaletin yönetilebilirliğine etkisi ele alınmıştır. II. Mahmud Dönemi'nde başlayan yönetimde merkezîleşme eğilimleri, Tanzimat Fermanı sonrasında taşrada valilerin özellikle askerî yetkilerinin kısıtlanmasını içerecek şekilde devam etmiş ve iç-dış konjonktüre göre değişiklik göstermişti. Tanzimat'ın Diyarbakır'da uygulamaya geçirilmesi, eyalete atanan valilerin tercihinde etkili olmuştu. Vali tayininde etkili olan diğer unsurlar da bölgenin coğrafi ve demografik özellikleriydi. 1843 Tensikatı ile asker şahıslara mülki görevler verilmemesi kararlaştırılmıştı fakat asker kökenli olanların valiliklere tayininden kaçılamamıştı. Diyarbakır'a tayin edilen valilerin de çoğunun asker kökenli olduğu dikkat çekmektedir. Bu bağlamda Tanzimat Dönemi'nde taşra idaresinde görülen değişim de ele alınmıştır. Diyarbakır'ın yönetiminde engel teşkil eden unsurlar olan coğrafi ve demografik özellikler ile dış kaynaklı müdahaleler, valilerin meşgul olduğu konular olduğundan bunlar da aydınlatılmaya çalışılmıştır. Diyarbakır'a tayin edilen valilerin önceki ve sonraki meslekî tecrübeleri de tayin sebeplerinin anlaşılabilmesi açısından ele alınmıştır. Valilerin yönetim anlayışlarının anlaşılabilmesi açısından eyaletin idaresiyle ilgili hazırlamış oldukları layihalar da tezimizde üzerinde durduğumuz konulardandır. Bahse konu valilerin ahali, eşraf, erkân ve rical ile merkez ve yabancı misyon temsilcileri arasındaki ilişkilerine ışık tutmak amacıyla valiler hakkındaki şikâyetler de ele alınmıştır. Valilerin Diyarbakır'daki başarı durumlarının değerlendirilebilmesi açısından eyaletteki faaliyetleri ve Dersaadet'in bu faaliyetlerden memnuniyetleri incelenmiştir. Tezimizde bu amaçla Osmanlı Arşivleri ağırlıklı olmak üzere süreli yayınlar, vakayinâmeler, seyahatnâme ve hatıratlar ile bilimsel eserler kullanılmıştır. Sonuçta eyalete tayin edilen valilerin askerî tecrübeye sahip olmalarının tercih sebebi olduğu ortaya çıkmıştır. Özellikle bölgede askerî vazifeler icra etmiş olanların ön plana çıktığı görülmüştür. Bununla beraber istisnalar hariç, söz konusu valilere komutanlık yetkisi verilmek istenmediği anlaşılmıştır. Valilerin azlinde, haklarında yapılan şikâyetlerin etkili olduğu görülmüştür. Fakat başarılı olduğu bilinen paşalar, bu şikâyetlere rağmen uzun süre valilik makamında tutulmuşlardır.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the effect of army-based governors appointed in Diyarbakır between 1845 and 1876 on the governability of the province is analysed. The centralisation tendencies in the administration, which started in the Mahmud II period, continued after the Tanzimat Edict, including the restriction of the military powers of the provincial governors, and changed according to the internal and external conjuncture. The implementation of the Tanzimat Edict in Diyarbakır influenced the choice of governors appointed to the province. Other factors influencing the appointment of governors were the geographical and demographic characteristics of the region. With the 1843 Tensikat, it had been decided that military personnel would not be given administrative posts, but the appointment of those with military background to governorships could not be avoided. It is noteworthy that most of the governors appointed to Diyarbakır were of military origin. In this context, the changes in the provincial administration during the Tanzimat period are also discussed. Since the geographical and demographic characteristics and foreign interventions, which constituted obstacles to the governability of Diyarbakır, were issues that the governors were preoccupied with, these have also been endeavoured to be elucidated. The previous and subsequent professional experiences of the governors appointed to Diyarbakır are also discussed in order to understand the reasons for their appointment. In order to understand the governors' understanding of administration, the layihas prepared by the governors regarding the administration of the province are also among the subjects we have emphasised in our thesis. Complaints about the governors are also discussed in order to shed light on the governors' relations with the people, notables, officials and dignitaries, the centre and foreign mission representatives. In order to evaluate the success of the governors in Diyarbakır, their activities in the province and the satisfaction of Dersaadet with these activities were analysed. For this purpose, periodicals, chronicles, travelogues and memoirs, and scientific works, mainly the Ottoman Archives, were used in this thesis. As a result, it was revealed that the governors appointed to the province were preferred to have military experience. Especially those who had previously performed military duties in the region came to the fore. However, it was understood that the governors in question, with exceptions, were not authorised as commanders. It was observed that the complaints made against them were effective in the dismissal of governors. However, pashas who were known to be successful were kept in the governorship for a long time despite these complaints.
Benzer Tezler
- II. Abdülhamid döneminde Söke kazasında eğitim (1876-1908)
Education in Söke district during the period of Abdulhamid II (1876-1908)
OSMAN KARA
- 461 numaralı Elbistan Şerʽiye sicilinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi (H. 1310-1317 / m.1892-1900 )
The transcription and evaluation of the 461 numbered Elbistan Muslim Judge Register (H. 1310-1317 / m.1892-1900 )
HAKAN BOLULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ALPASLAN
- 10199 numaralı temettuat defterlerine göre Keçiborlu kazasının sosyal ve ekonomik durumu (1844-1845)
According to the 10199 number temettuat defters Keçiborlu' social and economic situation (1844-1845)
AYŞE ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FAHRETTİN TIZLAK
- Temettüat Defterlerine Göre Hakala Nahiyesi'nin sosyal ve ekonomik yapısı: 1844-1845
According to the Temettuat Books Hakala Sub-district's social and economic structure: 1844-1845
HARUN DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihGaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NECATİ ÇAVDAR