Geri Dön

İslâm hukuku açısından tüzel kişilik ve sınırlı sorumluluk

Islamic law perspective on legal personality and limited liability

PDF İndir

  1. Tez No: 901504
  2. Yazar: YUNUS AKYÜZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HACAK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Ekonomi, Hukuk, Religion, Economics, Law
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 238

Özet

Bu çalışma, temel olarak tüzel kişilik ve sınırlı sorumluluk kavramlarına odaklanmakta ve bu ‎kavramları İslâm hukuku perspektifinde incelemeyi hedeflemektedir. Tüzel kişilik, kökenleri daha ‎eskiye dayandırılsa da kavram olarak 19. yüzyılda hukuk tekniğinin bir icadı olarak birtakım sosyal, ‎ekonomik ve teknik gereksinimler neticesinde ortaya çıkmıştır. Söz konusu ihtiyaçlar doğrultusunda, ‎fertlerden veya malvarlıklarından bağımsız, ancak onları temsil eden dernek, vakıf ve şirket gibi ‎insan dışı hukuk özneleri teşekkül etmiştir. Hukuk literatüründe insan dışı varlıklara hukukî kişilik ‎tanınıp tanınmaması meselesi, günümüzde yapay zekâya sahip robotların hukukî kişiliğe sahip olup ‎olamayacağı tartışmalarına kadar ilerlemiştir. Ayrıca tüzel kişilik kavramının kabul edilmesinde ‎sorumluluğun sınırlandırılması fikri de önemli bir rol oynamıştır. Tüzel kişi, onu oluşturan kişilerden ‎bağımsız bir malvarlığına sahip olup ayrılık ilkesine göre bir birey, hukuk sahnesine iki farklı ‎malvarlığıyla çıkabilmekte; birini riske atarken diğerini koruma altına alabilmektedir. Fakat aralarında ‎bir mülâzemet ilişkisi olmadığından sınırlı sorumluluk özelliği tüm tüzel kişilik türlerinde ‎bulunmamakta, yalnızca kâr amacı güden sermaye şirketlerinde söz konusu olabilmektedir. Tüzel ‎kişilik ve sınırlı sorumluluk kavramları, Batı hukuk sistemlerinde ortaya çıkışlarından kısa bir süre ‎sonra İslâm ülkelerinde de etkisini göstermiş ve konu hakkında çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak ‎yapılan çalışmaların çoğu tüzel kişilik kavramına yoğunlaşmış, sınırlı sorumluluk ilkesine yeterince ‎temas edilmemiştir. Tez, klasik fıkıh eserlerinden hareketle tüzel kişilikle birlikte sınırlı sorumluluk ‎kavramına odaklanarak iki kavramın izlerini sürmekte ve diğer çalışmalardan bu noktada ‎ayrılmaktadır. Tezde gerçekleştirilen analizler neticesinde, tüzel kişilik ve sınırlı sorumluluk ‎olgularının kavramsal düzeyde olmasa da mefhum olarak klasik fıkıh literatüründe yer aldığı tespit ‎edilmiş olup bu sonuç, özellikle şirketler ve me'zun müessesesi gibi yapılar üzerinden ‎temellendirilmiştir. ‎Anahtar Kelimeler‎: Roma hukuku, İslâmî şirketler, Modern şirketler, Tüzel kişilik, Sınırlı sorumluluk, Me'zun köle, Peculium.‎

Özet (Çeviri)

This study primarily focuses on the concepts of legal personality and limited liability and aims to ‎analyze these concepts from the perspective of Islamic law. Although the origins of legal personality ‎can be traced back to a much earlier period, it emerged as an invention of legal technology in the ‎‎19th century as a result of certain social, economic and technical requirements. In response to these ‎needs, non-human legal entities such as associations, foundations, and companies, which are ‎independent of but represent individuals or assets have been formed. In legal literature, the issue of ‎whether to recognize legal personality for non-human entities has advanced to the contemporary ‎debates about whether robots with artificial intelligence can possess legal personality. In addition, the ‎idea of limitation of liability played an important role in the acceptance of the concept of legal ‎personality. According to this principle of separation, an individual may appear on the legal scene ‎with two different assets, risking one and protecting the other. However, since there is no relationship ‎of mutuality between them, limited liability is not found in all types of legal entities, but only in ‎profit-seeking capital companies. The concepts of legal personality and limited liability had an impact ‎on Islamic countries shortly after their emergence in Western legal systems, and various studies were ‎conducted on this subject. Yet, most of these studies have focused on the concept of legal ‎personality, and the principle of limited liability has not been sufficiently addressed. This thesis ‎distinguishes itself from other works by focusing on both the concept of legal personality and the ‎notion of limited liability, tracing their presence in classical Islamic jurisprudence. Through the ‎analyses conducted in this thesis, it has been determined that the concepts of legal personality and ‎limited liability are present in classical fiqh literature, even if not at the conceptual level. This ‎conclusion is particularly substantiated through the structures of companies and institutions such as ‎the abd ma'dhūn (authorized slave).‎ Keywords‎: Roman law, Islamic companies, ‎‎Modern.companies, Legal entity, Limited liability, Authorized slave, Peculium.‎

Benzer Tezler

  1. Tez No

    939268

    Finansal risklerden korunma aracı olarak tüzel kişilik ve İslam hukuku açısından değerlendirilmesi

    Legal personality as a tool of protection from financial risks and its evaluation in terms of Islamic law

    MUHAMMET ENES KÖMÜRCÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERTUĞRUL BOYNUKALIN

  2. Tez No

    901104

    Anglo-Amerikan ve Türk hukukunda malvarlıkları ve hukuki alanların karışması

    Commingling of assets and spheres in Anglo-American and Turkish law

    İREM EROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Özel Hukuk Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SITKI ANLAM ALTAY

  3. Tez No

    925189

    القطاع الثالث: تقدير اقتصادي إسلاميدراسة تطبيقية على الواقع اليمني ودوره في إعادة الإعمار

    İslam ekonomisi açısından üçüncü sektörün Yemen'in yeniden yapılmasındaki rolü: Uygulamalı bir çalışma

    SUMAIA ABDULLAH ALI SAATAR

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2024

    Ekonomiİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

    İslam İktisadı ve Hukuku Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMAD FAYEZ AHMAD HERSH

  4. Tez No

    929457

    İdare hukuku bağlamında kamuya yararlı dernek statüsü

    Public benefit association status in the context of administrative law

    ÖMER YILDIRIM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    HukukAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ENDER ETHEM ATAY

  5. Tez No

    847941

    Osmanlı vakıf hukukunda istidâne ve tüzel kişilikle ilişkisi (XVI.-XVIII. yüzyıllar)

    İstidâne in Ottoman waqf law and its relationship with legal entity (XVI.-XVIII. centuries)

    SALİH ERDEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜLEYMAN KAYA

Geri Dön