Edebi anlatılarda mimari arketipler üzerine bir inceleme:Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si örneği
An inquiry on architectural archetypes in literary narratives:The case of Evliya Çelebi's Seyahatname
- Tez No: 902520
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ VELİ ŞAFAK UYSAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Bilgi Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Programlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi, Teorisi ve Eleştirisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Carl Gustav Jung'un gündeme getirdiği arketip kavramı, insanların doğal olarak sahip olduğu ortak düşünceleri anlatmak için kullanılan kolektif bilinçdışı kavramının yapı taşları olarak düşünülebilir. Jung arketip araştırmalarında mimarlık alanına direkt atıfta bulunmasa da birbirinden bağımsız bireysel araştırmacılar, mimarlıkta arketip kavramı ele almıştır. Mitler ve anlatılarda görünür olan kolektifin imgeleri arketiplerin aranabileceği kaynakları oluşturur. Jung'un işaret ettiği bu anlatı alanı, mimari arketiplerin araştırılması açısından da zengin bir içeriğe sahiptir. Anlatının kaynağı olan anlatıcı ise Benjamin tarafından yoldan gelen biri olarak tanımlanır. Yani anlatı; gezgin ve gezme/seyahat eylemi sayesinde oluşur, yayılır, nesiller boyunca aktarılır. Üç ana kavram olan gezi, anlatı ve arketip arasındaki bu ilişkilere göre seyahatnameler yani gezi yazıları anlatıların dayandığı ilk örnekler ve mekânın ilişkilendiği önemli kaynaklardır. Mimari kültürün, bu örnekler üzerinden arketipler aracılığıyla okunma potansiyeli yeni bir araştırma alanının zeminini oluşturur. Seyyah-anlatıcının yer yer kurgusal olarak ele aldığı mekânlar, kolektif bilinçdışındaki mimari tahayyüllerin harekete geçmesine aracı olur. Çünkü mimari formlar, tezahürleri oldukları arketipsel anlamlar üzerinden deneyimlenir. Anlatı da bu imgesel tetiklenmenin başlatıcı öğesidir. Bu araştırmanın yapılabileceği gezi yazılarından biri olarak Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si, dünya edebiyatının en uzun ve kapsamlı seyahat anlatılarından biridir. Çelebi'nin anlatısındaki İstanbul'un mimari tahayyüllerinin izi sürülerek ev, tekil ve ağ türü olarak belirlenen mimari arketipler, kolektif bilinçdışının İstanbul tahayyülünü oluşturur.
Özet (Çeviri)
The concept of archetype, introduced by Carl Gustav Jung, can be seen as the foundation of the collective unconscious, which describes people's shared thoughts and ideas. Although Jung did not directly connect his archetype research to architecture, independent researchers have discussed the concept of archetype in architecture. The images found in myths and narratives are sources from which archetypes can be derived and explored. This narrative field, highlighted by Jung, provides rich content for researching architectural archetypes. According to Benjamin, the narrator, or the narrative's source, comes from the road. Therefore, narratives are formed, spread, and passed down through generations thanks to the traveler and the act of traveling. Travelogues, or travel literature, are the earliest examples on which narratives are based and are essential sources associated with specific places. By examining these examples, it is possible to interpret architectural culture through archetypes and establish a new field of research. The places that the traveler-narrator encounters sometimes become a means of activating architectural imaginations outside the collective consciousness. Architectural forms are experienced through their archetypal meanings, and narrative is the initiating element of this imaginative process. Evliya Çelebi's Seyahatname, one of the most extended and comprehensive travel narratives in world literature, is one of the travel writings in which this research can be conducted. By tracing the architectural imaginations of Istanbul in Çelebi's narrative, the architectural archetypes house, singular, and network are identified, forming the collective unconscious imagination of Istanbul.
Benzer Tezler
- 19.yy sonu ve 20. yy başında Osmanlı'da teknolojik ütopyalar ve yapılı çevre tahayyülleri
Technological utopia and built environmental imaginations in the Ottoman end of the 19th and the beginning of the 20th centuries
FATMA ATEŞ BAŞIBÜYÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkÇankaya ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEREN KATİPOĞLU ÖZMEN
- Gülün adı romanında zaman-mekan anlatısı
Time-space narrative in the novel the name of the rose
ZEYNEP ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkGebze Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEVENT ARIDAĞ
- Mimarlık tarihi açısından Filarete'nin risalesi
Filarete's treatise in terms of history of architecture
EMİNE MERVE AKSOY ORAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYGÜL AĞIR
- Mimarlık düşüncesinin retorik inşası: Usûl-i Mimârî-i Osmânî
Rhetorical construction of architectural thought: Usûl-i Mimârî-i Osmânî
SERAP DURMUŞ
Doktora
Türkçe
2014
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN KULOĞLU
PROF. DR. ŞENGÜL ÖYMEN GÜR
- Topoğrafyanın anlatısı, anlatının topoğrafyası
Narrative of topography, topography of narrative
MERVE EFLATUN