Görme engellilik ve mekan denkleminde evrensel tasarım perspektifinden akıllı ev yaklaşımları
Smart home approaches from the perspective of universal design in the equation of visual disability and space
- Tez No: 902525
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞENAY ÇABUK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İç Mimari ve Dekorasyon, Interior Design and Decoration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İç Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
İnsanın tanıma ve tanımlama yolundaki ilk adımı görme duyusu aracılığıyla gerçekleşmektedir. Görme duyusu etrafında güven ve bağımsızlık kazanımının farkında olmadan fiziksel ve zihinsel eylemlerinde süreklilik sağlanmaktadır. Görme duyusunun bilgi edinimi ve hareket aksı oluşumundaki diğer duyulara karşı kurduğu hegomonyaya karşı; görme yetisini baskın bir şekilde kullanmayan ve/veya tamamen kaybeden görme engelli bireyler, duyusal bilgi edinim süreçlerindeki farklılık ile kendi bağımsız hareket alanlarını kurmakta zorlanmakta ve eylemleri kısıtlanmaktadır. Bununla birlikte, güven alanının yaratılması ve bağımsız hareket ediniminin ilk basamağı olan tanıma ve/veya ayırt edebilme durumu; işitme, dokunma, koku, görme gibi duyularını etkin kılan uyarıcılar ekseninde atılmaktadır. Bu uyarıcılar eş denklemde ses, doku ve yüzeyler arası farklılıklar, sınır, kontrast, renk ve aydınlatma olarak kendini kuşatan çevre ve engellere karşı referanslar vermektedir. Ancak yapılı ürün, mekan ve çevredeki duyusal referansların yetersizliği ya da eksikliği, görme engelli bireylerin bağımsız ve güvenli hareket sağlamaları adına bir engel oluştururken; eylemlerinde süreklilik gösteremedikleri için kendi yeterliliklerini sorgulamakta ve toplumsal yaşamdan uzaklaşarak kendilerini eve kapatmaktadırlar. Ev, insanın kendi yetki ve yeterliliklerinden bağımsız temel eylemlerini gerçekleştirdiği ilk ve ana yer olarak, görme engeli bireylerin öz yeterlilik kazanımları içinde önemli bir alan sunmaktadır. Bu tez kapsamında amaçlanan, görme engelli bireylerin fiziksel hareket kabiliyetlerini geliştirerek güven ve bağımsızlık ihtiyaçlarını karşılayan ürün ve mekan arayışında akıllı ev yaklaşımlarının potansiyellerini değerlendirmektir. Bununla birlikte, görme engelli bireylerin kendi başına yapabilirlik durumlarını fiziksel olarak erişim sağlayıp kullanabildikleri ürün ve tasarım anlayışları ile mümkün olduğunu gözeterek, sosyal model engelliliği kaldıran ana unsurun evrensel tasarım yaklaşım ve ışığında tasarlanan ürün ve sistemler olduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda, fiziksel ve psikolojik erişimin sağlanabileceği ev kavramını, akıllı sıfatının atfedilmesi ile insanın eylemlerini destekleyen, kolaylaştıran ve/veya gerçekleştiren bir araca dönüştüren akıllı ev tanım ve içerikleri, sistem ve cihazları irdelenmiştir. Çalışma 2 aşamada gerçekleştirilmekte olup; ilk olarak görme engellilik tanım ve sınıflandırmaları, bağımsız hareket edinimleri adına baskın olan duyusal referanslar, evrensel tasarım ve ilkeleri üzerinde durulmuştur. Bununla birlikte, akıllı ev yaklaşımlarını değerlendirme kriterleri saptanmış; akıllı ev tanım ve kapsamındaki entegre edilen sistemler, fonksiyonları, görev alanları ve kullanımları literatür taramasına dahil edilmiştir. İkinci aşamada, birbirinden farklı sistem ve cihazlarla entegre edilen dünya genelinde güncel 6 akıllı ev örneği seçilmiştir. Görme engelli bireylerin bağımsız hareket etmek için aldıkları referanslar ve evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda akıllı ev örnekleri sahip oldukları sistem ve cihazların avantajları ve zorlukları değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, akıllı ev yaklaşımının iletişim kanallarından biri olan sesli komut ve görme yetisini tamamen kaybetmeyen görme engelliler için aydınlatma sistem ve cihazlarının sağladığı aydınlatma, kontrast ve renk gibi duyusal referansları kullanım biçim ve olanakları ile görme engelli bireylerin yaşam koşullarını iyileştireceği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The initial step towards recognition and definition for humans occurs through the sense of sight. Without awareness, physical and mental actions achieve continuity through the confidence and independence gained via the sense of sight. In contrast to the dominance of the sense of sight over other senses in the acquisition of knowledge and movement, visually impaired individuals, who do not predominantly use or have completely lost their sense of sight, face challenges in establishing their independent movement space due to differences in sensory information acquisition, resulting in restricted actions. However, the initial step towards creating a safe environment and achieving independent movement, which involves recognition and differentiation, is taken through stimuli that activate senses such as hearing, touch, smell, and sight. These stimuli, providing references against the surrounding environment and obstacles, include differences between sounds, textures, surfaces, boundaries, contrast, color, and lighting. The lack or insufficiency of sensory references in built environments and products presents a barrier to the independent and safe movement of visually impaired individuals, causing them to question their competencies and withdraw from social life, leading them to isolate themselves at home. The home, as the primary place where individuals carry out basic actions independent of their abilities and competencies, offers a significant space for visually impaired individuals to gain self-sufficiency. This thesis aims to evaluate the potential of smart home approaches in meeting the needs for security and independence by enhancing the physical mobility of visually impaired individuals. It emphasizes that enabling visually impaired individuals to perform tasks independently through physically accessible products and design approaches, aligning with universal design principles, is crucial for removing societal disability barriers. In this context, the concept of the home, when attributed with the adjective“smart,”transforms into a tool that supports, facilitates, and/or enables human actions. The definitions, contents, systems, and devices of smart homes have been examined. The study is conducted in two phases. The first phase addresses the definition and classification of visual impairment, sensory references essential for independent movement, and the principles of universal design. Criteria for evaluating smart home approaches were established, and integrated systems, functions, roles, and uses within the scope of smart home definitions were included in the literature review. In the second phase, six contemporary smart home examples worldwide, integrated with various systems and devices, were selected. The advantages and challenges of the systems and devices in these smart home examples were evaluated based on the sensory references visually impaired individuals use for independent movement and the principles of universal design. Accordingly, it has been determined that the use of sensory references such as lighting, contrast, and color, provided by lighting systems and devices, and voice command communication channels, one of the smart home approaches, will improve the living conditions of visually impaired individuals.
Benzer Tezler
- Görmeyen bireylerin mekan algısı ve deneyimleri çerçevesinde mekânsal çok-duyululuk
Spatial multi-sensoriality through the experiences and spatial perception of visualy disabled individuals
AYLİN AYNA
Doktora
Türkçe
2018
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ZEYNEP AYGEN
- Erişilebilir üniversite kampüs alanları ve binalarının tasarım parametreleri 'Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneği'
Design parameters of accessible university campus areas and buildings 'Nigde Omer Halisdemir University case
SEVAL YILMAZ
Doktora
Türkçe
2022
İç Mimari ve DekorasyonMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK FİTOZ
- Görme engellilerde dini sosyalleşme
The religious socialization of the visually disabled
GÜLDEREN DURNA
- İşitme ve görme engelli bireyler arasında iletişim sağlamanın temel aracı olarak sosyal medya: Afganistan'daki engelli bireylerin Facebook kullanım düzeyi
Social media as an essential communication tool between people with visual and hearing impairments: The usages level of Facebook by people with disabilities in Afghanistan
SALIMA BIGLARY
- Görme engelli çocuklar için okulöncesi eğitim mekanlarının duyusal deneyimler bağlamında değerlendirilmesi
An evaluation of preschool education spaces for visually impaired children in the context of sensory experiences
AYŞENUR KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkBursa Uludağ ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BELKIS ECE ŞAHİN