Türk edebiyatında muamma şerhleri ve Muammâyî Ahmed Çelebi'nin Şerh-i Muammeyât-ı Emrî'si (Transkripsiyonlu metin-inceleme)
Commentaries of muammâ in Turkish literature and Muammâyî Ahmed Çelebi's Şerh-i Muammeyât-ı Emrî (Transcribed text-analysis)
- Tez No: 906802
- Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 357
Özet
Kelime anlamı olarak“gizli, örtülü, anlaşılması güç, işaret ve remiz yoluyla söylenmiş söz veya şey”; edebiyat terimi olarak da bir ismin gizlenmesi amacıyla tertip edilmiş bilmeceleri içeren türe ad olan muamma, şu anki bilgilere göre Arap edebiyatında ortaya çıktığı düşünülen, oradan Fars edebiyatına geçerek müstakil bir ilim haline gelip teorisi en ince ayrıntısına kadar ortaya konulmuş edebî bir maharettir. Klasik Türk edebiyatında ilk nüvelerini 15. yüzyılda gördüğümüz ve 16. yüzyıla gelindiğinde altın çağını yaşayan muamma, şarihlerin dikkatini çeken bir tür olmayı başarabilmiştir. Özellikle muamma yazma konusunda klasik edebiyatın mihenk taşı sayılan ve bu konudaki mahareti tezkire yazarları ile edebiyat otoriteleri tarafından kabul görmüş Emrî'nin muammaları, hem kendi döneminde hem de kendinden sonraki dönemlerde adından söz ettirebilmiş ve şarihler tarafından şerh edilmeye değer manzumeler olarak görülmüştür. Muammâyî Ahmed Çelebi'nin Şerh-i Muammeyât-ı Emrî'si de bu anlayışla kaleme alınan eserlerden biridir. Türk edebiyatında“muamma”denince akla gelen ilk isim olan Edirneli Emrî Çelebi'nin muammalarını müstakil olarak içeren bu eser, onun muammalarının halli (çözümü) ve edebî değerinin ortaya konulması açısından önemli bir yere sahiptir. Hazırlamış olduğumuz tez çalışması, giriş kısmı ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında şerh ve şerh edebiyatıyla ilgili bilgilere değinilmiş, ardından birinci bölümde muamma kavramı ve Türk edebiyatında kaleme alınan muamma şerhleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Muammâyî Ahmed Çelebi'nin hayatına dair tarafımızca ortaya konan tespitlere yer verilmiş ve müellifin Şerh-i Muammeyât-ı Emrî'si incelenerek şerh tekniği ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise eser, transkripsiyon yazı sistemiyle Latin harflerine aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
As the meaning of the word,“a word or thing that is hidden, implicit, obscure, uttered through a sign and symbol (remiz)”muamma; which is the name of the type that includes riddles that are arranged to hide a name as a literary term, according to current information, it is a literary skill that is thought to have emerged in Arabic literature, then passed to Persian literature and became an independent science, and its theory was revealed down to the smallest detail. The muamma, whose first cores we saw in the 15th century in classical Turkish literature, and which had its golden age in the 16th century, has managed to become a type that attracts the attention of commentators. Emrî's muammas, who is considered to be the cornerstone of classical literature, especially about writing muamma, and whose skill in this subject has been accepted by the authors of tezkire and literary authorities, have been mentioned both in his own period and in the following periods, and have been seen as poems worthy of comment by the commentators. Muammâyî Ahmed Çelebi's Şerh-i Muammeyât-ı Emrî is one of the works written with this understanding. This work, which contains the muammas of Edirneli Emrî Çelebi, who is the first name that comes to mind when“muamma”is mentioned in Turkish literature, has an important place in terms of the solution of his muammas and revealing its literary value. The thesis we have prepared consists of an introduction and three parts. In the introduction part, information about the commentary and commentary literature is mentioned, then in the first part, information about the concept of muamma and the commentaries of muammas written in Turkish literature is given. In the second part, the determinations made by us about the life of Muammâyî Ahmed Çelebi are given and the commentary technique is discussed by examining the author's Şerh-i Muammeyât-ı Emrî. In the third part, the work has been translated into Latin letters with the transcription writing system.
Benzer Tezler
- Sürûrî'nin Şerh-i Mu'ammeyât-ı Mîr Hüseyin adlı eseri(İnceleme-tenkitli metin)
Sürûrî's work called 'Sharh-i Mu'ammeyât-i Mir Hüseyin' (Examination-critic text)
TOLGA ÖNTÜRK
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZTÜRK
- Türk edebiyatında el yazması bir Lugaz ve Muamma mecmuasının transkripsiyonlu olarak Latin harflerine çevirilmesi
Transferring a manuscript of Muamma and a periodical of Lügaz with transcriptions into Latin characters in Turkish literature
ADEM HAMZA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYŞEGÜL MİNE YEŞİLOĞLU
- Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 567'deki Lügaz Mecmuası (vr. 245-280 metin-inceleme)
Journal of Lügaz of the National Library Ali Emiri Manzum 567 ( Sheets 245-280 Text- Analysis)
NURGÜL AYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Türk edebiyatında Lügaz ve Sıdkî Efendi'nin Mecmû'a-yı Hafîza'sı
Başlık çevirisi yok
AHMET ALKAN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Kurmaca tekniği bakımından Türk edebiyatında polisiye roman
Detective novel in Turkish literature in terms of fiction technique
MUSTAFA FATİH AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEYSEL ŞAHİN