Ehl-i Sünnet kelamında taassup ve romantizm
Bigotry and romanticism at Ahl-i Sunna kalam
- Tez No: 907713
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Peygamber Efendimizin vefatından sonra, İslam toplumlarında mezhep adı verilen dini yapıların ortaya çıkışı, doğal bir ihtiyaç sonucu şekillenmiştir. Mezhepler, farklı dönemlerde ve farklı coğrafyalarda yaşayan Müslümanların, İslam'ın hükümlerini kendi toplumsal koşullarına uyarlamasına yardımcı olmuştur. Dini meseleleri daha iyi anlamak ve uygulamak için mezhepler, İslam'ın temel ilkelerini açıklamış, ibadet ve ahlak alanlarında farklı bakış açıları sunarak Müslümanların hayatını kolaylaştırmayı amaçlamıştır. Mezhepler, toplumların dini sorumluluklarını yerine getirmesine rehberlik ederken, İslam'ın geniş kitleler tarafından daha anlaşılır ve uygulanabilir hale gelmesine katkıda bulunmuştur. Ancak bu doğal çeşitlilik zamanla taassup ve romantizmin etkisiyle teolojik gerilimlere ve mezhepler arası çatışmalara yol açmıştır. Kelam ilmi, İslam düşünce dünyasında bu süreçte önemli bir rol oynamıştır. Kelam, İslam'ın inanç esaslarını akılcı ve sistematik bir şekilde savunma gayretiyle ortaya çıkan bir bilim dalıdır. İlk dönemlerinde, İslam inancını diğer felsefi ve dini akımlar karşısında korumak amacıyla gelişen kelam ilmi, zamanla Müslümanlar arasında farklı inanç yorumlarının savunulması ve tartışılması için bir araç haline gelmiştir. Kelam, inanç meselelerini ele alırken, aklı ve nakli bir arada kullanarak İslam'ın temel inanç esaslarını derinlemesine sorgulayıp savunmayı hedefler. Bu süreç, mezhep ve kelam ilişkisini de ortaya çıkarır. Mezhepler, kelam ilminin sunduğu yöntemlerle kendi inanç sistemlerini savunmuş ve kelamın akılcı yapısını kullanarak teolojik tartışmalarda konumlarını güçlendirmişlerdir. Kelam ilmi, İslam düşünce dünyasına büyük katkılar sunmuştur. Akıl ve nakil arasında denge kurarak, Müslümanların inançlarını rasyonel bir temelde savunmalarına olanak tanımıştır. İslam'ın derinlemesine anlaşılması ve inanç esaslarının sağlam temellere oturtulması noktasında kelam ilmi, mezhepler arası diyalog ve tartışma kültürünü geliştirerek İslam düşünce dünyasında önemli bir rol üstlenmiştir. Bununla birlikte, mezheplerin kelam ilmi aracılığıyla, tek doğru olarak sadece kendi pozisyonlarını savunması, zamanla taassup ve romantizmin etkisiyle katı mezhepsel çizgilere dönüşmüş ve eleştirel düşünceye kapalı, dogmatik yapıların doğmasına zemin hazırlamıştır. Taassup, bir inanç ya da mezhebin mutlak doğruluğunu savunarak, farklı düşünce ve yorumlara kapılarını kapatan katı bir tutumu ifade eder. İslam dünyasında bu anlayış, mezhepler arası esnekliği ortadan kaldırmış ve farklı bakış açılarını dışlayan bir yapı oluşturmuştur. Taassup, eleştiriye kapalı bir yaklaşım benimseyerek, düşünsel çeşitliliği zenginleştirmek yerine, dini tartışmaları dar bir alana sıkıştırmıştır. Öte yandan, romantizm, İslam'ın ilk dönemlerine duyulan derin bir özlem ve geçmişi kusursuz bir ideal olarak görme eğilimidir. Bu anlayış, dini düşüncenin yeniliğe açık olmasını engellemiş ve geçmişin sabit, değişmez bir model olarak kabul edilmesine yol açmıştır. Taassup ve romantizm birlikte ele alındığında hem teolojik hem de toplumsal düzlemde, düşünsel donukluğun ve mezhepsel gerilimlerin artmasına neden olmuş; İslam'ın derinlikli düşünce geleneğini zayıflatan unsurlar haline gelmiştir. Bu tez çalışmasında, Taassup ve Romantizmin, Ehl-i Sünnet kelamı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Taassup, bir mezhebin veya dini görüşün mutlak doğru olarak kabul edilip, diğer görüşlerin dışlanması anlamına gelir. Bu tutum, mezhepler arasındaki hoşgörüsüzlüğün artmasına ve dini düşüncenin katılaşmasına yol açmıştır. Romantizm ise, İslam'ın ilk dönemlerine duyulan aşırı özlem ve bu dönemin idealize edilmesiyle, dini düşüncenin yeniliğe kapalı ve durağan bir hale gelmesine neden olmuştur. Bu iki kavram, Ehl-i Sünnet kelamında dogmatikleşmeyi besleyen unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kur'an, farklılıkları kabul etmenin ve birlikte yaşamayı teşvik etmenin önemini vurgularken, tarihsel süreçte mezhepler arası çatışmalar bu ilkelerden uzaklaşmaya neden olmuştur. Bazı mezhepler, kendilerini tek doğru yol olarak görüp, diğer mezhepleri dışlayıcı bir tavır sergileyerek, toplumsal ve teolojik kutuplaşmaları derinleştirmiştir. Mezhep taassubu, İslam toplumlarında sadece teolojik değil, aynı zamanda sosyolojik ve kültürel sorunların kaynağı haline gelmiştir. Bu süreç, taklitçiliği ve eleştirel düşüncenin geri plana itilmesini de beraberinde getirmiştir. Tez çalışmamda, Ehl-i Sünnet kelamında taassup ve romantizmin İslam düşüncesi üzerindeki etkilerini inceleyerek, bu iki kavramın mezhepler arası ilişkilerde nasıl bir rol oynadığını analiz edilmiştir. Mezheplerin aşırı bağlılık ve geçmişin idealize edilmesi üzerine kurulu romantik yaklaşımları, İslam düşüncesindeki akıl yürütme ve eleştirel düşünceyi zayıflatmış ve dini anlayışın durağanlaşmasına yol açmıştır. Bu çalışma, İslam'ın temelinde bulunan hoşgörü, akıl ve tefekkür ilkelerine geri dönülmesi gerektiğine dair bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır. Tez üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, mezhep, fırka, kelam, ehl-i sünnet kavramları, kapsamı ve gelişim aşamaları özelinde analiz edilmiştir. İkinci bölümde, taassup kavramı, tarihi gelişim süreci, içtihat ve taklit kavramları ile ilişkisi, taassubun ehl-î sünnet kelamına olumsuz tezahürleri ve sonuçları, oluşturulan alt başlıklar özelinde örnekler ile desteklenerek incelenmiştir. Mezhep taassubunun İslam düşüncesi üzerindeki etkileri tarihsel örneklerle açıklanmış, toplumsal ve teolojik sonuçları detaylandırılmıştır. Üçüncü bölümde, romantizmin batıdaki gelişimi ve İslam düşünce dünyasına etkileri incelenmiştir. Sonuç bölümünde, elde edilen bulgular ışığında, mezhepsel ayrışmaların ve dogmatik yapının İslam'ın eleştirel ve yenilikçi düşünce yapısıyla nasıl çeliştiği tartışılmıştır. Bu çalışma, mezhep ve kelam arasındaki ilişkiyi ve taassup ile romantizmin İslam dünyasında nasıl bir tehlike arz ettiğini açıklarken, İslam düşüncesine daha eleştirel ve yapıcı bir yaklaşım kazandırmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
After the death of the Prophet, the emergence of religious structures called sects in Islamic societies was shaped as a result of a natural need. Sects have helped Muslims living in different periods and different geographies to adapt the provisions of Islam to their social conditions. In order to better understand and apply religious issues, the sects have explained the basic principles of Islam and aimed to facilitate the life of Muslims by presenting different perspectives in the fields of worship and morality. While guiding societies to fulfill their religious responsibilities, the sects have contributed to making Islam more understandable and applicable by the broad masses. However, this natural diversity has eventually led to theological tensions and interdenominational conflicts under the influence of bigotry and romanticism. Dec. The science of Kalam has played an important role in this process in the world of Islamic thought. Kalam is a branch of science that has emerged with the effort of defending the principles of Islam's faith in a rational and systematic way. The science of kalam, which developed in its early stages in order to protect the Islamic faith against other philosophical and religious movements, has gradually become a tool for defending and discussing different interpretations of faith Decrees among Muslims. While addressing issues of faith, Kalam aims to deeply question and defend the basic Decrees of Islam by using reason and transplantation together. This process also reveals the relationship between sect and kalam. Sects have defended their belief systems with the methods offered by the science of kalam and have strengthened their positions in theological discussions by using the rational structure of kalam. The science of Kalam has made great contributions to the world of Islamic thought. By establishing a balance between reason and Decrees, it has enabled Muslims to defend their beliefs on a rational basis. At the point of understanding Islam in depth and establishing the principles of faith on solid foundations, the science of kal Dec has assumed an important role in the world of Islamic thought by developing a culture of interdenominational dialogue and discussion. However, the fact that sects defend only their own positions as the only truth through the science of kalam has gradually turned into strict sectarian lines under the influence of bigotry and romanticism and has prepared the ground for the birth of dogmatic structures that are closed to critical thinking. Taassup means a strict attitude that closes the doors to different thoughts and interpretations by defending the absolute correctness of a faith or sect. In the Islamic world, this understanding has eliminated the flexibility between Decrees and created a structure that excludes different points of view. By adopting a closed approach to criticism, bigotry has compressed religious discussions into a narrow area instead of enriching intellectual diversity. On the other hand, romanticism is a deep longing for the early periods of Islam and a tendency to see the past as a perfect ideal. This understanding has prevented religious thought from being open to innovation and has led to the acceptance of the past as a fixed, unchanging model. When taassup and romanticism are taken together, they have led to an increase in intellectual dullness and sectarian tensions on both theological and social levels; they have become elements that weaken the deep thought tradition of Islam. In this thesis study, the effects of Taassup and Romanticism on the Ahl-i Sunnah kalam were examined. Bigotry means the acceptance of one sect or religious opinion as the absolute truth and the exclusion of other opinions. This attitude has led to an increase in intolerance between Decrees and a solidification of religious thought. Romanticism, on the other hand, has caused religious thought to become closed to innovation and stationary with the excessive longing for the early periods of Islam and the idealization of this period. These two concepts appear as elements that feed dogmatization in the Ahl-i Sunnah word. While the Qur'an emphasizes the importance of accepting differences and encouraging coexistence, inter-sectarian conflicts in the historical process have caused a departure from these principles. Decrees. Some sects have deepened social and theological polarizations by considering themselves as the only right way and taking an exclusionary attitude towards other sects. Sectarian bigotry has become a source of not only theological, but also sociological and cultural problems in Islamic societies. This process has also brought with it mimicry and the pushing of critical thinking to the background. In my thesis, by examining the effects of taassup and romanticism on Islamic thought in the Ahl al-Sunnah Decal, it has been analyzed how these two concepts play a role in inter-sectarian relations. The romantic approaches of the sects based on excessive devotion and idealization of the past have weakened the reasoning and critical thinking in Islamic thought and led to a stagnation of religious understanding. This study aims to present a point of view that the principles of tolerance, reason and contemplation, which are at the heart of Islam, should be returned. The dissertation consists of three main parts. In the first part, the concepts of sect, sect, kalam, ahl-i Sunnah are analyzed in terms of their scope and stages of development. In the second part, the concept of taassup, the historical development process, its relationship with the concepts of jurisprudence and imitation, negative manifestations of taassub to the ahl-i sunnah word and its consequences are examined, supported by examples in the subheadings created. The effects of sectarian bigotry on Islamic thought are explained with historical examples, and the social and theological consequences are detailed. In the third part, the development of romanticism in the west and its effects on the world of Islamic thought are examined. In the conclusion section, it is discussed how sectarian divisions and dogmatic structure contradict the critical and innovative thinking structure of Islam in the light of the findings obtained. While this study explains the relationship between sect and kalam and how taassup and romanticism pose a danger in the Islamic world, it aims to provide a more critical and constructive approach to Islamic thought Dec.
Benzer Tezler
- Ehl-i sünnet kelâmında irâde kavramının nöroteoloji bağlamında incelenmesi
Examining the concept of the will in the ahl al-sunnah kalam within the context of neurotheology
SABAHADDİN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN ERDEMCİ
- Ehl-i Sünnet kelamında irade-kader ilişkisi
Relationship will-fate in Ehl-i Sunnah of kalam
BÜŞRA ATLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EMİN GÜNEL
- Gazzali öncesi ehl-i sünnet kelamında ahlak düşüncesinin bir çözümlemesi (tahlili)
An Analysis of ethical theories in sunni theology before al-Ghazzali
FETHİ KERİM KAZANÇ
- Mu'tezile ve ehl-i sünnet kelamında ma'dum problemi
The discussion of nonexistence in kalam of mu'tazila and ahl al-sunnah
NAZLI EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP TÜRCAN