BİST ulaştırma sektöründe işlem gören şirketlerin çok kriterli karar verme teknikleri ile finansal performans analizi
Transactions in BIST transportation sector multi-criteria decision making of companies that see financial performance analysis with techniques
- Tez No: 908263
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZÜMRÜT HATUN DEMİREL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası Ticaret, International Trade
- Anahtar Kelimeler: ARAS, Çok Kriterli Karar Verme, Entropi, BIST, Ulaşım Sektörü, Multi-Criteria Decision Making, ARAS, Entropy, BIST, Transportation Sector
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Ticaret ve Finans Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Bu çalışma, Türkiye'nin ulaştırma sektöründe faaliyet gösteren en büyük 10 firmasının finansal performanslarını analiz etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, toplam kaynaklar, dönen finansal yatırımlar, satış gelirleri, cari oran, faaliyet karı ve net dönem karı gibi altı finansal kriter üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Firmaların performans analizinde, entropi ve ARAS (Additive Ratio Assessment) modelleri kullanılarak, kriterlerin göreceli ağırlıkları belirlenmiş ve her firmanın performansı optimumluk fonksiyonu ile sıralanmıştır. Öncelikle firmaların finansal tabloları incelenmiş ve toplam kaynaklar ile satış gelirleri gibi göstergelerde büyük ölçekli firmaların (örneğin THY ve Pegasus) sektörde lider konumda olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık, küçük ölçekli firmalar likidite ve cari oran göstergelerinde güçlü bir performans sergilemiştir. Entropi analizinden elde edilen bulgular, dönen finansal yatırımların en yüksek ağırlığa (0,294) sahip olduğunu, dolayısıyla likidite yönetiminin sektörde kritik bir öneme sahip olduğunu ortaya koymuştur. Cari oran ve faaliyet karı gibi göstergeler ise daha düşük ağırlıklara sahip olup karar alma sürecinde nispeten daha az etkili bulunmuştur. ARAS modeli sonuçları, firmaların mali performansını fayda derecesine göre sıralamış ve THY'nin (1,0000) en yüksek fayda derecesi ile sektörde lider olduğunu göstermiştir. Pegasus, yüksek net dönem karı ve faaliyet karı sayesinde üst sıralarda yer alırken, Çelebi Hava Servisi de güçlü performansıyla dikkat çekmiştir. Ancak Horoz Lojistik ve Trabzon Liman İşletmeciliği gibi firmalar, düşük kaynak ve karlılık göstergeleri nedeniyle sıralamada daha alt pozisyonlarda yer almıştır. Bu bulgular, sektörde büyük ölçekli firmaların büyüklük avantajını kullanarak karlılıklarını artırdığını, küçük ve orta ölçekli firmaların ise likidite ve nakit akış yönetimi ile rekabet avantajı sağladığını ortaya koymaktadır. Çalışmanın sonucunda ulaştırma sektöründe stratejik karar alma sürecini yönlendirecek öneriler geliştirilmiştir. Firmaların likidite yönetimlerine öncelik vermesi, karlılığı artırıcı stratejiler geliştirmesi ve makroekonomik koşullara karşı esnek yapılar oluşturması gerektiği vurgulanmıştır. Bu araştırma, ARAS ve entropi modellerinin ulaştırma sektöründe çok boyutlu performans analizi yapma potansiyelini ortaya koyarak literatüre katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyze the financial performance of the top 10 firms operating in Turkey's transportation sector. The evaluation focuses on six financial criteria: total assets, short-term financial investments, sales revenue, current ratio, operating profit, and net profit for the period. The entropy and ARAS (Additive Ratio Assessment) models were employed to determine the relative weights of these criteria and rank the firms based on their optimal performance scores. The financial statements of each firm were examined, revealing that large-scale companies such as THY and Pegasus dominate the sector in terms of total assets and sales revenue. In contrast, smaller firms demonstrated strong performance in liquidity and current ratio indicators. The entropy analysis indicated that short-term financial investments carry the highest weight (0.294), highlighting the critical importance of liquidity management in the transportation sector. Meanwhile, indicators such as the current ratio and operating profit were found to have lower weights, indicating their relatively minor influence in the decision-making process. The ARAS model results ranked the firms based on their benefit scores, with THY achieving the highest score (1.0000), confirming its leadership in the sector. Pegasus followed closely with strong net profit and operating profit figures, while Çelebi Hava Servisi also stood out with its robust performance. However, firms such as Horoz Lojistik and Trabzon Liman İşletmeciliği ranked lower due to their relatively limited resources and profitability indicators. The findings suggest that large-scale firms leverage their size advantage to enhance profitability, while small and medium-sized firms achieve competitive strength through effective cash flow and liquidity management. The study provides strategic recommendations for improving decision-making processes within the transportation sector. It emphasizes the need for firms to prioritize liquidity management, develop strategies to enhance profitability, and build resilient structures to adapt to macroeconomic fluctuations. This research contributes to the literature by demonstrating the potential of ARAS and entropy models for conducting multi-dimensional performance analysis in the transportation sector. The comprehensive evaluation framework offers valuable insights for both practitioners and academics, helping firms identify strengths and weaknesses and informing strategic planning processes.
Benzer Tezler
- BIST ulaştırma ve depolama sektöründeki şirketlerin finansal performanslarının çok kriterli karar verme teknikleri ile analizi
Analysis of financial performance of companies in BIST transportation and storage sector eith multi-criteria decision-making techniques
AZİZE KAHRAMANİ KOÇ
- Çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS ve COPRAS kullanılarak finansal performans analizi: Borsa İstanbul'da işlem gören enerji sektörü firmaları üzerine bir araştırma
Financial performance analysis using TOPSIS and COPRAS, one of multi-criteria decision-making methods: A research on energy sector companies traded in Borsa Istanbul
GÜLTEKİN BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeAydın Adnan Menderes Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ CENGİZ
- Impact of IFRS-16 lease standard on financial statements of transportation and storage companies: Evidence from BİST
UFRS-16 kiralama standardının ulaştırma ve depolama şirketlerinin finansal tablolarına etkisi: BİST'ten örnek
MUKHTAR FARAH ABDLLAHİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
BankacılıkYeditepe ÜniversitesiMuhasebe, Finans ve Bankacılık Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. TUBA ŞAVLI
- EVA and MVA performance of Turkish nonfinancial firms listed on BIST
BIST'de işlem gören finansal olmayan Türk firmalarının EKD ve PKD performansı
SELÇUK GİRGİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
İşletmeYeditepe Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇAĞATAY AKARÇAY
- Türkiye'deki şirketlerin finansal performanslarının ve finansal sıkıntı risklerinin test edilmesi: Geleneksel ve katılım endekslerinin karşılaştırılması
Testing the financial performance and financial distress risks of companies in Türkiye: A comparison of traditional and participation indices
SEMİH CANBOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELİM GÜNGÖR