Türkiye'de kalkınma ve yatırım bankacılığı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 9083
- Danışmanlar: PROF.DR. OKTAY GÜVEMLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bankacılık, Banking
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
7. ÖZET VE SONUÇ Kalkınma bankalarının özellikle gelişmekte olan ülkeler de, geniş anlamda, sanayi sektörüne orta ve uzun süreli kay nak sağlamak, girişimcilere teknik yardım yapmak, kaynakları hareketlendirerek sanayi sektörüne akışını hızlandırmak, sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunmak gibi önemli işlevleri vardır. Kalkınma bankaları II. Dünya Savaşından sonra özellikle kalkınmakta olan ülkelerde sanayileşmenin hızlanmasında önemli roller oynamışlardır. Kalkınma bankaları yatırım bankalarına özgü bazı işlevleri de yerine getirmekle beraber bu iki bankacılık kal kınma ve yatırım bankacılığı birbirinden farklıdır. Kalkınma bankaları kredi vererek, iştiraklerde buluna rak özellikle imalat sanayiini finanse ettikleri halde, yatı rım bankaları kalkınma bankacılığı yanında sermaye piyasasın da aracılık yapan finansman kurumlarıdır. Kalkınma ve yatırım bankaları çoğu kez birlikte faaliyet göstermektedir. Kalkınma bankaları, kalkınma ihtiyaç ve zaruretinden doğmuş finansal kuruluşlardır. Çeşitli 139 kalkınma bankası üzerinde yapılan bir araştırma göstermektedir ki, bu kuruluş ların % 90'ı II. Dünya Savaşı sonrasında kurulmuştur. Az gelişmiş II. Dünya ülkelerinde ilk kalkınma banka larının kuruluşu 1930'ların bunalımlı yıllarına ve II. Dünya Savaşı sırasına rastlamaktadır. Bunlar 1934 'te Meksika'da“The Nacional Financiers”1 939 ' da Şili'de“Corporacion de Fomento industrial”, 1943'te Arjantin'de“Banco Industrial de La Republics”ve 1 946 ' da Venezuela 'da“Corporacion Venezolone de Fomento”kurulmuştur.- 136 - Gelişmekte olan ülkelerde birikimlerin göreli olarak azlığının yanısıra, bu birikimleri sanayi sektörüne aktaracak mekanizmaların bulunmaması da büyük eksikliktir. Kalkınma bankaları, bu eksikliği giderebilecek finans kurumlarıdır. Türkiye'deki gelişmeye bakıldığında, Türk kalkınma bankacılığının doğuşu II. Dünya Savaşı sonlarında dünyadaki iktisadi gelişmelerin sonucu olarak kalkınma ihtiyacına dayan maktadır. Bununla beraber, Türkiye'de kalkınma bankacılığının kökeninin 1925 yılına kadar uzandığını görmek olanağı vardır. Anılan yıl kurulan Türkiye Sınai ve Maadin Bankası kalkınma bankacılığının ilk basit örneğini oluşturmaktadır. Ancak ülkemizde çağdaş anlamda ilk kalkınma bankası 1950 yılında kurulan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası olmuştur, ülkemizde uygulanan I., II., III., ve IV. kalkınma planları kalkınma ve yatırım bankacılığına önem vermiş olmalarına karşın, bu tür bankacılığın ülkemizde büyük gelişme gösterdiği söylenemez. Türkiye'deki kalkınma ve yatırım bankaları kalkınma bankası niteliğinde olup, yatırım bankacılığına dönüşememiş- tir. ülkemizdeki tasarruf hacminin düşüklüğü mevcut tasarruf ların, sermaye piyasasının tam işleyememesi nedeniyle altın, gayrimenkul, döviz, mevduat gibi alanlara yönelmesi, piyasada ki güven unsurunun ortadan kalkması ve yüksek enflasyon nede niyle tasarruf sahiplerinin kısa süreli yatırıma yönelmesi ve ülkenin gelişmişlik durumu gibi faktörler bu oluşumda önemli rol oynamışlardır. Geniş anlamda ülkemizde 6 kalkınma bankası bulunmakta dır. Bunlar, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Sınai Yatırım ve Kredi Bankası Türkiye Kalkınma Bankası (Eski Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası), Türkiye İhracat ve Kredi Bankası (Eski Devlet Yatırım Bankası), tiler Bankası, T.C. Turizm Bankası' dır.- 137 - Bu arada Türkiye İhracat Kredi Bankası haline dönüşen eski Devlet Yatırım Bankası da bir kalkınma bankası idi. An cak İller Bankası ile T.C. Turizm Bankasının teknik anlamda kalkınma bankaları olup, olmadığı tartışılabilir. Tezin konusunu yukarıda sayılan dört bankanın gelişim leri, kaynakları, kredileri ve proje değerlendirme faaliyetle ri oluşturmaktadır. Bu bankaların ikisi özel sermayeli (Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Sınai Yatırım ve Kredi Bankası), ikisi kamusal sermayeli (Devlet Yatırım Bankası, Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası) kalkınma bankalarıdır. Bankaların genel olarak gelişimleri incelendiğinde, ülkenin kalkınması yönünde önemli görevler üstlendikleri ve büyük gelişmeler kaydettikleri görülmektedir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, kuruluş amaçlarına uygun olarak özel imalat sanayi sektörüne orta ve uzun süreli krediler vermekte, yeni sınai teşebbüslerin kurulmasını desteklemekte ve zaman zaman iştirak portföyünü halka satarak sermaye piyasasının hareketlenmesine katkıda bulunmaktadır. Sınai Yatırım ve Kredi Bankası kuruluşunun ilk yılla rında özel sınai kuruluşlara yalnız orta süreli İşletme kredisi verirken daha sonra yatırım kredilerine yönelmiştir. Başlangıçta İktisadi Devlet Teşekkülleri İle Kamu İkti sadi Kuruluşlarına ve bunlara bağlı müessese ve ortaklıklara uzun ve kısa vadeli kredi sağlamak amacıyla kurulan Devlet Yatırım Bankası bu görevini uzun yıllar sürdürdükten sonra 17.6.1987 gün ve 87/1191H sayılı' karar ile Türkiye İhracat ve Kredi Bankası A.Ş olarak yeniden düzenlenmiştir. Banka böylece bir kamu bankası olma niteliğini yitirerek dış satımı finanse eden dışsatım sigortası sağlayan bir banka şekline dönüşmüş tür.- 138 - Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankasının amacı yurt içinde özellikle yurt dışında çalışmış ve çalışacakların birikimlerini ekonomik güç halinde birleştirerek kârlılık ve verimlilik anlayışı içinde değerlendirmek idi. Ele alınan bu dört bankanın kaynakları incelendiğinde kaynakların birbirlerine çok benzediği hatta aynı tür kaynaklar olduğu söylenebilir. Bankaların özkaynaklarını, özsermayeleri dışında T.C. Merkez Bankasından alınan reeskont ve avans kredileri ve tahviller oluşturmaktadır. Yabancı kaynakların başında ise Dünya Bankasından sağlanan krediler gelmektedir. Ayrıca Uluslararası Kalkınma Birliği, Uluslararası Finansman Kurumu. Avrupa Yatırım Bankası ve Diğer ülkelerin bankalarından sağlanan kaynaklarda vardır. Bankalar dış kaynaklardan sağladıkları bu kredileri TL ve döviz şeklinde iç kullanıma tahsis etmektedirler. Ülkemizde bulunan kalkınma bankalarının toplam nominal sermayesi Türk Banka Sistemindeki mevcut 55 bankanın toplam nominal sermayesinin yaklaşık % 2 4 'ünü oluşturmaktadır. Bankaların yurtdışı bankalardan sağladıkları krediler Türk Banka Sisteminde sağlanan dış kredi tutarının yaklaşık 1/3 'ü kadardır. Kalkınma bankalarının 1986 yıl sonu itibarıyla açtıkları orta ve uzun vadeli krediler aynı dönemde tüm banka larca açılan orta süreli kredilerin % 53.5'i kadardır. Bu bankaların açtıkları kredilerin her türden krediler toplamı içindeki payı % 12,9'dur. özel sermayeli kalkınma banka larının toplam krediler içindeki payı % 2,9 iken kamusal sermayeli kalkınma bankalarının payı % 9.5'tür. 1985 yıl sonu itibarıyla Türk Bankacılık sisteminde yaratılan toplam kârın % 8.8'i kalkınma bankaları tarafından yaratılmıştır.- 139 - Sınai Yatırım ve Kredi Bankasının 1987 yılında kullan dığı toplam 90,9 milyon liralık kredinin % 76,2'si Dünya Bankası, kaynaklarından, % 10,8* i Avrupa Yatırım Bankası kaynaklarından, % 10,2 'si T.C. Merkez Bankası reeskont kaynak larından, % 2,8'i banka öz kaynaklarından karşılanmıştır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankasının toplam kaynaklarının % 66,5'ini yurt dışı kaynaklardan sakladığı krediler oluştur maktadır. Merkez Bankası reeskont kaynaklarından ise 10. 4 milyar Tl dolayında yararlanılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası (eski Devlet Sanayi ve tşçi Yatırım Bankası) toplam kaynaklarının % 6.8' ini yabancı kaynaklar % 7.8'ini ise Merkez Bankası reeskont kaynağından sağlanan krediler oluşturmaktadır. 1980 yılı öncesinde Dünya Bankası kaynakları riskinin işletmeler üzerinde oluşu, döviz kredilerinin kur garantisiz olarak kullanılması hem sınai kalkınma ve yatırım bankalarını nemde kredi verilen sanayi kuruluşlarını zor durumda bırakmış tır. Bu durumu ortadan kaldırmak için dışardan sağlanan döviz kredilerindeki kur riski devlet tarafından üstlenilmelidir. Dünya Bankasından alınan kaynakların devlete maliyeti % 9'dur. Ancak bu kaynaklar bankalara % 40 ile verilmektedir. Aradaki faiz farkı bir fonda toplanmaktadır. Kur riski oluş tuğunda fondaki bu fark değerlenir. Transfer zamanında Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile Merkez Bankası arasındaki koordinasyon uyumlu olmalı ve aradaki faiz farkı çok iyi değerlendirilmelidir. Bu sayede fon değerlenir. Eğer bunu yapamazlarsa kur riski kaldırılmak zorunda kalınacaktır. Bankaların dış kaynaklarında son yıllarda bir azalma olduğu göze çarpmaktadır. Bankalar dış kaynaklardaki azalmayı sermaye piyasasında gerçekleştirdikleri tahvil ihracı ile kapatmaya çalışmaktadırlar.“^- 1 40 - Bu aşamada sermaye piyasası ile kalkınma ve yatırım bankaları arasında önemli bir ilişkinin başladığından söz edile bilir. Bu durum, kalkınma ve yatırım bankalarının sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunma amacına da uygundur. ülkemizdeki kalkınma bankalarının proje değerlendirme faaliyetleri genellikle aynı aşamalardan geçer. Sonuçta bankalar projelerin ekonomik, teknik ve mali açıdan sağlam, üretken olmalarına ve kalkınmaya yönelik bir amaç taşımasına özen gösterirler. Kalkınma bankalarının başarılı olabilmesi için. yeterli ve uygun koşullarda iç ve dış kaynağa sahip olmanın yanı sıra, yatırım projesi değerlendirmesi yapabilecek uzmanlara ve etkili bir izleme örgütüne gereksinmesi vardır. Türkiye'de kaynakların iyi kullanılabilmesi ve verimli yatırım projelerinin gerçekleştirilebilmesi için kalkınma bankacılığının gelişmesine ve mevcut kalkınma bankalarının işlevlerini daha etkin bir şekilde görecek yapıya ve kaynakla ra kavuşturulmasına gereksinim vardır. Kalkınma bankaları hukuki yapıları gereği ticaret bankaları gibi mevduat kabul edemezler. Yasal düzenlemeler kalkınma bankalarının mevduat toplama yolu ile kaynak temin etmesini engellerken, diğer yandan ülke içinde giderek geliş me gösteren mali sistem içerisinde sanayicinin ve ticaret kesiminin günden güne artan ve çeşitlenen talepleri, sözkonusu kurumları, yapısal değişimlere ve dolayısıyla geleneksel işlevlerinin yanaşıra, tahvil ihracı, hisse senedi alım satımı gibi yatırım bankacılığı, hizmetleri sunma yoluna itmiştir. Bu bankalar ayrıca, şimdiye kadar ticaret bankalarının ve diğer bazı mali aracıların yapmakta oldukları finansal kiralama, emeklilik sandığı fonu planlaması gibi hizmetlere yönelmek durumunda da kalmışlardır.- 141 - Kalkınma bankalarının yeni hizmetler vererek yurtiçi kaynakları uzun vadeli yatırımlara kanalize etme yöntemleri nin bir diğeri de sermaye piyasasından pay senedi ve tahvil çıkarılması ile fon sağlama politikasıdır. Bu aşamada söz konusu tekniklerin uygulanabilmesi amacıyla kalkınma bankalarının çeşitli yöntemlerle tahvil çıkarması teşvik edilmelidir. Kalkınma bankalarının zorunlu olarak gerek sermaye pi yasasından, gerek diğer mali kurumlardan açacakları kredilerin vade ve faiz gelirleri arasında oluşacak olumsuz farkların faiz iadesi gibi düzenlemelerle karşılanmaya çalışılması gerekebilecektir. Kısa vadeli kaynakların uzun vadeli uygun koşullu kredilere dönüştürülmesi amacıyla, kamunun diğer mali kurumlar la katılacağı bir ”Uzun Vadeli Kredi Sistemi" oluşturulması üzerinde durulabilir. Uzun vadeli kredi sistemi oluşturulmasının İki yolu vardır. Birincisi kısa vadeli ve yüksek faizli kaynakların faizinin bir bölümünü devletin üstlenerek kısa sürede vadesi gelen kaynağı ödeyerek uzun vadeli hale getirmesidir ki; devlet bunu riski üstlendiği takdirde Merkez Bankası kanalıyla yapabilir. îkinci yol ise; enflasyonun düşmesi halinde söz konusu olan orta süreli tahvil çıkarmak yoluyla sermaye piyasasından kaynak temin etmedir. Türkiye'deki kalkınma bankaları, kendilerine tahsis edilen iç ve dış kaynakları, yatırımlara kanalize etmede ve Türkiye'nin sanayileşmesine katkıda bulunmakta başarılı olmuşlardır.- 1 42 - Proje değerlemede kaynakların sonuç alınabilecek projelere akmasını temin etmişler ve kur riski sorunu dışında kredilerin büyük ölçüde geri dönerek, yeniden kullanıma yönelmesini sağlamışlardır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türkiye'de kalkınma ve yatırım bankacılığı ve 1980 sonrası kamu kalkınma ve yatırım bankacılığında performans gelişimi
The Development and investment banking in Turkey and the progress of performance in public development and investment banking after 1980
ATİLA DÖLCÜBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
BankacılıkAnadolu Üniversitesiİktisadi Gelişme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHARREM AFŞAR
- Türkiye'de kalkınma ve yatırım bankacılığı ve finansal performanslarının değerlendirilmesi (Türkiye Kalkınma Bankası - Tkb - incelemesi)
Development and investment banking in turkey and evaluation of the banks' financial performances (a view on development bank of Turkey Dbt -)
ALPTUĞ BACAK
- Kalkınma ve yatırım bankalarının sosyoekonomik kalkınmadaki rolü ve bir örnek olay incelemesi
The role of investment and development banks in the socialeconomic development of countries and a case study
MUSTAFA ANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BankacılıkMarmara ÜniversitesiBankacılık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UFUK ALKAN