Türkiye'de para arzı içselliğinin dinamikleri: 2005-2023 dönemine dair inceleme
Dynamics of money supply endogeneity in Türkiye: An analysis of the period 2005-2023
- Tez No: 908901
- Danışmanlar: PROF. DR. MİTHAT ZEKİ DİNÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Para miktarının ekonomilerdeki fiyat düzeyleri üzerinde belirleyici olduğu fikri, özellikle ana akım iktisat çevrelerinde hâkim olmuştur. Miktar teorisine dayanan bu görüş, para miktarının merkez bankalarının almış olduğu kararlar neticesinde dışsal belirlendiğini varsaymaktadır. Merkez bankaları ekonomide kullanılan paranın miktarını artırmak istediğinde hiç kuşkusuz bunu gerçekleştirebilmektedir. Ancak daraltıcı politikalar uygulaması durumunda merkez bankalarının para arzı üzerindeki belirleyici gücü iktisat literatüründe sorgulanmaktadır. M. Friedman ile ortaya çıkan modern miktar teorisi para arzının bütünüyle dışsal olduğunu kabul etse de özellikle Post Keynesyen ekol tarafından para arzının içsel belirlendiği ve dolayısıyla para arzının merkez bankası dışında piyasa talep ve tercihleriyle de ilişkili olarak şekillendiği öne sürülmüştür. Bu tez, yapısal kırılmaları dikkate alan Gregory-Hansen Eşbütünleşme Testi yardımıyla, Türkiye'de 2005-2023 dönemini kapsayan üç aylık veri setini kullanarak para arzının içselliğini teorik ve ampirik yönlü incelemektedir. Analiz sonuçları para arzının belirtilen dönemlerde içsel belirlendiğini doğrulamakla birlikte TCMB'nin kredi taleplerine kayıtsız kalmayarak finansal piyasalarla uyumlu bir şekilde hareket ettiğini göstermektedir. Elde edilen bir diğer bulgu ise para talebinin doğrudan para arzı üzerinde belirleyici bir etkisinin bulunmadığı; etkinin finansal sistem bünyesinde yer alan banka kredileri vasıtasıyla gerçekleştiğidir. Analiz kapsamında elde edilen son bulgu ise Türkiye'de banka kredileriyle para arzı bileşenlerinin ortak hareket etmediğidir. Banka kredilerinin dolaşımdaki nakit ve TL mevduatlar üzerinde anlamlı bir etkisi söz konusuyken YP mevduatlar üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Bu durum YP mevduatlarının başka dinamiklerden etkilendiği ve para arzının içselliğine yönelik çalışmaların bulgularını etkileyebileceğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
The idea that the quantity of money determines price levels in economies has been dominant, especially in mainstream economics circles. Based on the quantity theory, this view assumes that the quantity of money is determined exogenously due to the decisions taken by central banks. When central banks want to increase the quantity of money used in the economy, they can certainly do so. However, the ability of central banks to determine the money supply when implementing restrictive policies has been questioned in the economic literature. The modern quantity theory, introduced by M. Friedman, accepts that the money supply is entirely exogenous. In contrast, the Post Keynesian school argues that the money supply is endogenously determined, emphasizing that it is designed by market demands and preferences rather than only by a central bank. This thesis analyzes the endogeneity of money supply in Türkiye both theoretically and empirically, using the quarterly data set covering the 2005-2023 sample and using the Gregory Hansen Cointegration method, which accounts for structural break. The results confirm that the money supply was determined endogenously in the specified periods and show that the CBRT does not remain indifferent to credit demands and acts in harmony with financial markets. Another finding is that money demand does not have a direct determining effect on money supply; the effect is realized through bank loans within the financial system. The last finding the scope of the analysis is that bank loans and money supply components do not move together in Türkiye. While bank loans have a significant impact on cash in circulation and TL deposits, they do not have a significant impact on FX deposits. This indicates that FX deposits are affected by other dynamics and may affect the results of studies on the endogeneity of money supply.
Benzer Tezler
- Türkiye'de para arzı politikasının uygulamaları ve etkinliği
Money supply in Turkey and effects of money supply policy
HAVVA ARABACI
- Türkiye'de para arzı ile fiyatlar genel seviyesi arasındaki ilişki (1980-1997)
The Relation with the money supply and the general level of prices in Turkey (1980-1997)
SEVİM AKGÜL
- Türkiye'de para arzı enflasyon ilişkisine amprik bir yaklaşım
An Emprical aproach for Turkey money supply-inflation relationship
HANİFE DEMİRLİ
- Türkiye'de para arzı ve GSMH değişimlerinin BİST 100 endeksi üzerindeki etkisinin analizi
Analysis of the money supply and GDP changes impact on ISE 100 index in Turkey
HALİL ŞENOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
EkonomiMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN POYRAZ
- Critical evaluation of the success of monetary policies against inflation in Turkey after 1980
Türkiye'de 1980 sonrası enflasyona karşı para politikasının başarısının eleştirel değerlendirilmesi
ARZU ALVAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
EkonomiDoğu Akdeniz Üniversitesi-Eastern Mediterranean Universityİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMÜR ONUR DİNÇ