Geri Dön

Türkiye'de para arzı içselliğinin dinamikleri: 2005-2023 dönemine dair inceleme

Dynamics of money supply endogeneity in Türkiye: An analysis of the period 2005-2023

  1. Tez No: 908901
  2. Yazar: ALİ TALİH SÜT
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MİTHAT ZEKİ DİNÇER
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Ekonomi, Economics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 171

Özet

Para miktarının ekonomilerdeki fiyat düzeyleri üzerinde belirleyici olduğu fikri, özellikle ana akım iktisat çevrelerinde hâkim olmuştur. Miktar teorisine dayanan bu görüş, para miktarının merkez bankalarının almış olduğu kararlar neticesinde dışsal belirlendiğini varsaymaktadır. Merkez bankaları ekonomide kullanılan paranın miktarını artırmak istediğinde hiç kuşkusuz bunu gerçekleştirebilmektedir. Ancak daraltıcı politikalar uygulaması durumunda merkez bankalarının para arzı üzerindeki belirleyici gücü iktisat literatüründe sorgulanmaktadır. M. Friedman ile ortaya çıkan modern miktar teorisi para arzının bütünüyle dışsal olduğunu kabul etse de özellikle Post Keynesyen ekol tarafından para arzının içsel belirlendiği ve dolayısıyla para arzının merkez bankası dışında piyasa talep ve tercihleriyle de ilişkili olarak şekillendiği öne sürülmüştür. Bu tez, yapısal kırılmaları dikkate alan Gregory-Hansen Eşbütünleşme Testi yardımıyla, Türkiye'de 2005-2023 dönemini kapsayan üç aylık veri setini kullanarak para arzının içselliğini teorik ve ampirik yönlü incelemektedir. Analiz sonuçları para arzının belirtilen dönemlerde içsel belirlendiğini doğrulamakla birlikte TCMB'nin kredi taleplerine kayıtsız kalmayarak finansal piyasalarla uyumlu bir şekilde hareket ettiğini göstermektedir. Elde edilen bir diğer bulgu ise para talebinin doğrudan para arzı üzerinde belirleyici bir etkisinin bulunmadığı; etkinin finansal sistem bünyesinde yer alan banka kredileri vasıtasıyla gerçekleştiğidir. Analiz kapsamında elde edilen son bulgu ise Türkiye'de banka kredileriyle para arzı bileşenlerinin ortak hareket etmediğidir. Banka kredilerinin dolaşımdaki nakit ve TL mevduatlar üzerinde anlamlı bir etkisi söz konusuyken YP mevduatlar üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Bu durum YP mevduatlarının başka dinamiklerden etkilendiği ve para arzının içselliğine yönelik çalışmaların bulgularını etkileyebileceğine işaret etmektedir.

Özet (Çeviri)

The idea that the quantity of money determines price levels in economies has been dominant, especially in mainstream economics circles. Based on the quantity theory, this view assumes that the quantity of money is determined exogenously due to the decisions taken by central banks. When central banks want to increase the quantity of money used in the economy, they can certainly do so. However, the ability of central banks to determine the money supply when implementing restrictive policies has been questioned in the economic literature. The modern quantity theory, introduced by M. Friedman, accepts that the money supply is entirely exogenous. In contrast, the Post Keynesian school argues that the money supply is endogenously determined, emphasizing that it is designed by market demands and preferences rather than only by a central bank. This thesis analyzes the endogeneity of money supply in Türkiye both theoretically and empirically, using the quarterly data set covering the 2005-2023 sample and using the Gregory Hansen Cointegration method, which accounts for structural break. The results confirm that the money supply was determined endogenously in the specified periods and show that the CBRT does not remain indifferent to credit demands and acts in harmony with financial markets. Another finding is that money demand does not have a direct determining effect on money supply; the effect is realized through bank loans within the financial system. The last finding the scope of the analysis is that bank loans and money supply components do not move together in Türkiye. While bank loans have a significant impact on cash in circulation and TL deposits, they do not have a significant impact on FX deposits. This indicates that FX deposits are affected by other dynamics and may affect the results of studies on the endogeneity of money supply.

Benzer Tezler

  1. Türkiye'de para arzı politikasının uygulamaları ve etkinliği

    Money supply in Turkey and effects of money supply policy

    HAVVA ARABACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    EkonomiTrakya Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ADİL OĞUZHAN

  2. Türkiye'de para arzı ile fiyatlar genel seviyesi arasındaki ilişki (1980-1997)

    The Relation with the money supply and the general level of prices in Turkey (1980-1997)

    SEVİM AKGÜL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    EkonomiAtatürk Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TALAT GÜLLAP

  3. Türkiye'de para arzı enflasyon ilişkisine amprik bir yaklaşım

    An Emprical aproach for Turkey money supply-inflation relationship

    HANİFE DEMİRLİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    EkonometriGazi Üniversitesi

    Ekonometri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYDIN ÜNSAL

  4. Türkiye'de para arzı ve GSMH değişimlerinin BİST 100 endeksi üzerindeki etkisinin analizi

    Analysis of the money supply and GDP changes impact on ISE 100 index in Turkey

    HALİL ŞENOL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    EkonomiMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERKAN POYRAZ

  5. Critical evaluation of the success of monetary policies against inflation in Turkey after 1980

    Türkiye'de 1980 sonrası enflasyona karşı para politikasının başarısının eleştirel değerlendirilmesi

    ARZU ALVAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2002

    EkonomiDoğu Akdeniz Üniversitesi-Eastern Mediterranean University

    İktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ÖMÜR ONUR DİNÇ