Topoğrafyanın biçimsel ve mekansal katmanlarının mimarlıktaki açılımları üzerine bir yeniden okuma

Reading the unfoldings of topography in architecture through the lenses of formal and spatial layers

PDF İndir

Tez No: 909029
Yazar: NAZMİYE NURDOĞAN
Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE ŞENTÜRER
Tez Türü: Doktora
Konular: Mimarlık, Architecture
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2024
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Mimarlık ve Tasarım Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 222

Özet

mimari yapının bu arka plan önünde nesneleşerek bağlamından kopmasını sorunsallaştırmaktadır. Bu bağlamda tez çalışması, topoğrafyayı mimari tasarım sürecinin kritik bir girdisi olarak sunmayı amaçlamakta ve eşdeğer bir ilişki kurma yolu olarak mimarlık topoğrafya ilişkisinde bağlanma halini sunmaktadır. Mimarlıkta topoğrafyayı salt fiziksel özelliklerine indirgeyen tartışmalardan farklı olarak bu çalışmanın teorik çerçevesi, topoğrafyayı biçimsel ve mekansal katmanlarda yeniden tanımlamakta ve bunların mimari tasarım pratiğinde nasıl yorumlandığını değerlendirmektedir. Teorik çerçevede, sürekli katmanlaşmaya devam eden bir yapı olarak topoğrafyanın her katmanı, kendi iç yapısının bir görüntüsü ve sonraki katmanlaşmanın öncülü ve dolaylı yönlendiricisi olarak ele alınmıştır. Buna uygun olarak biçimsel katmanın, yapısı ve yüzey şekli ile mekansal katmanın öncülü olabileceği ve mimari tasarımın biçimsel ve mekansal katmanlara bağlanma ve sınırlanma halleri üzerinden değerlendirilebileceği ortaya konmuştur. Teorik çerçeve ile proje incelemeleri arasındaki geçişi sağlamak amacıyla mimarlık ve topoğrafya ilişkisinin görünür/tartışılır kılındığı temsil düzlemlerini sorgulayan ve açıklayan analiz bölümü oluşturulmuştur. Yapılacak analiz ile biçimsel ve mekansal katmanlarda mimarlık-topoğrafya ilişkisinin durumu ile bu katmanlarda mimari tasarımın yarattığı bağlanma-kopma durumlarının görünür kılınarak tartışmaya açılması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda analiz bölümünde, kentsel durumu ve mimari müdahaleyi görünür kılmak için 1:1000, 1:200 ve 1:50 olmak üzere üç ölçekte inceleme yapılması gereği tartışılmıştır. Devamında, mimari temsil düzleminin ifade olanakları sunulmuş ve Nolli haritasının iknografik gösterim biçiminin mekân ve yapı birlikteliğini ifade edebilme olanağı tartışılmıştır. Ayrıca kesitin, topoğrafya-mimarlık ilişkisini görünür kılmaktaki önemi vurgulanmıştır. Sonuç olarak, proje incelemelerinde kullanılacak, 1:1000 ölçekli genişletilmiş arazi planı, 1:1000 ölçekli genişletilmiş arazi kesiti, 1:1000 yaya erişimi ve kamusal kullanım çeşitliliği haritaları; 1:200 ölçekli plan ve kesitin gösterim biçimleri ve 1:50 mekansal kesitler detaylı biçimde açıklanmıştır. Teorik çerçevedeki içgörüleri daha fazla araştırmak için vaka incelemesi yöntemi, Seattle Merkez Kütüphanesi, Yapı Kredi Kültür Sanat ve Ewha Kampüs Kompleksi'nin mekansal analizi yoluyla araçsallaştırılmaktadır. Tüm vakalar öncelikle analiz metodunda verildiği üzere çizimleri üretilerek ve literatürden yararlanılarak kendi içerisinde değerlendirilmiştir. Değerlendirme öncelikle kent ölçeğinde (1:1000) yapılarak, topoğrafyanın mevcut biçimsel ve mekansal örüntüsü ortaya konmuştur. Yapı ölçeğinde (1:200) yapılan değerlendirme ise yapıların mevcut topoğrafya katmanlarına tasarım kararları ile nasıl müdahil olduğunu / müdahale ettiğini incelemek üzere bir yakın plan değerlendirmesi içermektedir. Mekân ölçeğinde (1:50) yapılan değerlendirme, mekansal deneyim düzleminde bağlanma halini mimari yapı öğelerinin bağlanma/sınırlandırma nitelikleri ile ilişkilendirmektedir. Bölümün sonunda ise değerlendirilen vaka çalışmaları birlikte ele alınarak başta amaçlandığı üzere teori çerçeveye sunduğu çeşitlenme üzerinden tartışılmıştır. Bulgular genel olarak değerlendirildiğinde, mimari tasarımın etki ve müdahale alanının kısıtları olduğu dikkat çekmiştir. Tüm mimari projelerde, proje arazisi ve projenin programı, mimarların kontrol alanı dışında kalan; ancak mimarlık ve topoğrafya ilişkisinde belirleyici olan iki ana etken olarak görülmüştür. Arazinin biçimi ve mevcut topoğrafya içerisindeki konumu, bağlanma halinin mimarlık pratiğinde kurgulanabilmesi için kritik bir girdi oluşturmaktadır. Projelerin programları ise, kamusallık ve kullanım üzerindeki belirleyicilikleri ile mekansal ilişkileri kuran bir etken olarak topoğrafyanın mekansal katmanına bağlanmayı etkilemektedir. Seattle Merkez Kütüphanesi projesinin değerlendirilmesi, topoğrafyanın mekansal ve biçimsel katmanlarıyla bağlanma halinden beslenen ara mekansal ve biçimsel durumları sunmuştur. Bu ara topoğrafik durumların oluşumunda, biçimsel katmanda zemin kotunda bağlanma ile sürekliliği yaratmanın ve yapı kabuğunun manipülasyonu ile ara mekanların sarmalanmasının etkili olduğu; mekansal katmanda ise programatik gereklerin belirleniminin esnekleştirilmesinin bağlanmayı sağlayan bir tasarım stratejisi olarak kullanıldığı izlenmiştir. Yapı Kredi Kültür Sanat projesinin değerlendirilmesi, tarihi kent topoğrafyasının geçişlere ve mekansallaşmalara izin veren dokusunu okumayı sağlamıştır. İncelenen projeler arasında bitişik düzen içerisinde tasarlanmış tek yapı olan Yapı Kredi Kültür Sanat, yapılı çevrenin dokusuna biçimsel olarak yüksek derecede entegre gözükmektedir. Bu entegrasyon ile bitişik sıralandığı diğer yapılar gibi, Yapı Kredi Kültür Sanat da İstiklal Caddesine doğrudan bağlanmıştır. Girişte yer alan portiko, devamında anıtsal merdivenler ve loca, açık kullanımlı kamusal mekanlar olarak bir süreklilik içinde karşımıza çıkmaktadır. Yine de merdivenler ve locaya erişimin girişle kurduğu süreklilik sorunlu bulunmuştur. Buna ek olarak anıtsal merdivenlerin doğrudan kamusal kullanım için sunduğu potansiyeller değerlendirilmeye açık gözükmektedir. Ewha Kampüs Kompleksi, üniversite sınırları içerisinde yer aldığı için kamusallığı ve erişimi sınırlıdır. Buna bağlı olarak topoğrafyanın mekansal katmanına bağlanmak, kenti içeriye davet edebilmek konusunda kısıtlı bir bağlamda yer almaktadır. Projede yapı silüeti, kampüsün doğal ve yapılı topoğrafyası içine gömülmüş ve yapının çatı ve zemini, kampüs peyzajının bitkilendirme ve sert zemin uzantıları olarak tasarlanmıştır. Biçimsel ve dolayısıyla mekansal bağlantıların güçlü olduğu projede, iç mekanlar ve programatik gerekler ikinci plana atılmıştır. Bu bağlamda, kampüs kompleksinin iç mekanları görece çevresinden kopuk alanlar olarak okunmaktadır. Proje incelemelerine ait bulguların değerlendirilmesi, topoğrafya ve mimarlık ilişkisinde bağlanmayı kuran üç ana operasyonu ortaya konmuştur: hareketi teşvik eden biçimsel ve mekansal sürekliliğin oluşturulması, tanımsız ara mekanların / geçiş alanlarının tanımlı hale getirilmesi ve sınırlandırılmışlık halinin açılması. Sonucunda tez çalışmasının sunduğu katkı, mimarlık-topoğrafya ilişkisinin biçimsel ve mekansal katmanlarda tartışılmasına olanak sağlayan kapsayıcı bir çerçeve sunmak ve bağlanma hallerini topoğrafya ve mimarlık ilişkisinde eşdeğerliği kuran tasarım stratejilerini ortaya koymak olmuştur. Bu çalışmanın devamında yapılacak araştırmalar, farklı tipolojideki yapıların mekansal analizi ve mimari tasarım sürecinde mimarlık-topoğrafya ilişkisinin kavramsallaştırılması üzerinden ilerleyebilir. Bu çalışmada kullanılan analiz yöntemi, farklı kamusal yapılar üzerinde kullanılarak; incelenen yapıların kentsel topoğrafyaya entegre olma stratejisi ve biçimsel ve mekansal katmanların aralıklarında yaratıcı manipülasyonlar sunma olanakları ortaya çıkarılabilir. Buna ek olarak, tezin bulguları, mimari tasarım sürecinde topoğrafyanın mekansal ilişkiler ve biçimsel referanslar için besleyici bir zemin olarak kavramsallaştırılması amacıyla kullanılabilir.

Özet (Çeviri)

Every architectural building must deal with its topography for it is the very first given of the architectural design process. While cities compete for a global reputation and star architects are commissioned to design alluring large-scale public buildings, the design of the building envelope risks claiming urban topography as a mere background for the designed object. Many studies in this area present materials, silhouette lines or construction methods as the base of the relationship between architecture and topography and conceptualize topography as a natural physical entity. Criticizing this approach, this study conceptualizes topography as a layered entity that consists of both natural and man-made physical layers and the ephemeral spatial layer. The research design aims to reveal the relationship between figural and spatial layers of the urban topography and the design of urban public buildings. In this context, the study is structured along with a theoretical framework that redefines the relationship between architecture and topography. Following the theoretical framework, a case study is conducted by spatial analysis to discuss the relationship from an architectural design perspective and present urban topography as an equivalent entity in the architectural design process. In the study's theoretical framework, the figural layer of the topography is redefined with the ground's contour line, which is augmented by the urbanization process. To recognize the figural layer of topography as a nurturing ground; rather than an obstacle in the architectural design process, topography is conceptualized as an artefact which is constantly unfolding for creating urban continuity. The discussion of the connective capacity of the figural layer of the topography is continued with the spatial layer in the study's theoretical framework. Consequently, the spatial layer of the topography is explained as the place of spatial relations which are manipulated and altered by architectural design. While the role of architecture seems to create a formal consistency within the given site, also limitations and exclusions on the spatial relationships is imposed through architectural design. Subsequently, the spatial potentials of the urban daily life have shifted to idle areas outside the design intervention. Furthermore, new public spaces have begun to be defined on the potential of these idle areas. Architectural spaces within the design intervention, lose their inclusiveness with the spatial limitation and exclusion they create while becoming functional for their programs. Therefore, urban spaces lose their relationship with each other which causes the formation of an impermeable spatial texture on the urban topography. In that context, the role of architecture is discussed for its capacity to create spatial and formal relations. Accordingly, a new understanding of architecture is redefined where the spatial dimension of topography and creating spatial connections are prioritised instead of glorifying the monumentality or exceptionality of the building envelope. In order to ensure the transition between the theoretical framework and project investigations, an analysis section has been created that questions and explains the representation mediums in which the relationship between architecture and topography is visible/discussable. In order to make the urban situation and architectural intervention visible, the need to make an examination at three scales -1:1000, 1:200 and 1:50- is presented. Subsequently, the orthographic architectural representation mediums are discussed for their expression capacities. Also, the potency of the ichnographic view of the Nolli map is discussed for its capacity in in expressing the coextistence of space and buildings. Additionally, the importance of the section drawings is presented for its capacity in making the topography-architecture relationship visible. The spatial analysis involves figure ground map along with public use diversity and pedestrian access map. Accordingly, the diagrammatic representation, the site plan and site section of the project are redrawn in the urban scale of 1:1000 and the building scale of 1:200. The purpose of 1:1000 scale drawings is to present the pattern of figural and spatial layers of topography where white areas present the grounds/volumes for spatial relationships to take form. Additionally, the purpose of 1:200 scale drawings is to present the integration/detachment of architectural design to the pattern of figural and spatial layers of topography. The assessment at the spatial scale (1:50) relates the state of connection at the level of spatial experience to the connection/limitation qualities of architectural building elements. In the process, mostly visual data from different maps and photographs are transcribed and the traditional drawing techniques are altered via using ichnographic and diagrammatic representation methods. To further investigate the insights in the theoretical framework, the case study method is instrumentalized via spatial analysis of the Seattle Central Library that is designed by OMA and LMN, Yapı Kredi Kültür Sanat that is designed by Teğet Architects and Ewha Campus Comlex by DPA. The main consideration on the selection of cases was projects to have programs with public use, to be located within an urban context and to be built after 2000s. Seattle Central Library, designed by OMA, was chosen for two reasons. First, the building has its own theoretical discussion literature on the design of the building. Secondly, the library building represents a contradictory situation for the theoretical discussion of this study, in terms of being formally separated from the urban topography yet being in connection with it in the spatial layer. While having a provocative appearance from the outside, the spatial organization and architectural program of the library building promises spaces that are strongly connected to the urban area. In the design of Yapı Kredi Culture and Arts, Teğet Architecture chose the continuation of urban public open space in the interior as a conscious design strategy. For this purpose, the wall on the northeast façade of the building was removed and replaced with a transparent facade, and the stairs behind this facade were designed to provide access to the public spaces of the building, similar to a public open space staircase, and to allow observation of the environment during climbing. Also, the Mediterranean statue, located on a pedestal at the landing of the stairs, reinforces the impression of being in a public space both from the outside and while climbing the stairs. Therefor, the relationship between this building, which claims to be an extension of the public space, and its topography, both in formal and spatial layers, is decided to be examined in the thesis study. In the design of Ewha Women's University, a design strategy was used in which the continuity of the ground level of the topography is maintained on the roof of the building, and consciously puts the building silhouette in the background in its formal relationship with the topography. While positive forms play a role in the relationship established with topography in the two previously examined projects, in Ewha Campus Complex, the space created by the negative form defines the building. This space, which can be compared to a valley, works as a public access axis and also provides access to the interior spaces of the building. Considering other research and projects of Dominique Perrault Architects, on the continuity of the natural topography level and the potential of underground spaces, Ewha Campus Comlex is decided to be added to the selection of cases to be examined in the project. When the findings were evaluated in general, it was noted that architectural design has limitations in its impact and intervention area. In all architectural projects, the project site and the architectural program are observed to be outside from the control area of the architects. However, they were seen as two main factors determining the relationship between architecture and topography. The shape of the project site and its location within the existing topography constitute a critical input for the establishing a state of attachment in architectural practice. The programs of the projects affect the connection to the spatial layer of the topography as a factor that establishes spatial relations with their determination on publicity and use. The evaluation of the Seattle Central Library project presented intermediate spatial and formal states nourished by the state of connection with the spatial and formal layers of the topography. In the formation of these intermediate topographic situations, creating continuity by connecting at the ground level in the formal layer and enveloping the intermediate spaces with the manipulation of the building envelope are found to be effective design strategies fro creation connection to the topography. Also in the spatial layer, it was observed that the flexibility of determining programmatic requirements was used as a design strategy that ensures connection. The evaluation of the Yapı Kredi Culture and Arts project enabled us to read the texture of the historical city topography that allows transitions and spatializations. Yapı Kredi Culture and Arts, the only building designed in a attached layout among the projects examined, appears to be formally integrated into the fabric of the built environment. With this formal integration, Yapı Kredi Culture and Arts, like the other buildings it is adjacent to, is directly connected to Istiklal Street. The portico at the entrance, followed by the monumental stairs and the lodge, appear in continuity as open-use public spaces. However, the continuity between the stairs and access to the lodge and the entrance was found problematic. Additionally, the potential of monumental stairs for establishing a habitable public space is left unaddressed. Since Ewha Campus Complex is located within the borders of the university, its publicity and access are limited. Accordingly, connecting to the spatial layer of the topography is in a limited context in terms of being able to invite the city inside. In the project, the building silhouette is embedded into the natural and built topography of the campus, and its roof and floor are designed as planting and hard ground extensions of the landscape. In the project where formal and therefore spatial connections are strong, interior spaces and programmatic requirements are secondary. In this context, interior spaces are read as spaces relatively isolated from their surroundings. The evaluation of the findings of the project investigations reveals three main operations that establish connectivity in the relationship between topography and architecture: the creation of formal and spatial continuity that encourages movement, the definition of undefined intermediate spaces/transitional areas, and the opening of the state of liminality. As a result, the contribution of the thesis is to provide an overarching framework for discussing the relationship between architecture and topography in formal and spatial layers, and to present design strategies that establish the equivalence of binding states in the relationship between topography and architecture. Consequently, project evaluations have revealed that establishing formal continuity with the topography through floors, walls, stairs and roofs; creating eaves/cover to define the intermediate spaces through the building envelope, and using the flexibility over programmatic determinations to create connection in spatial relations are design strategies that will create connection to the topography. The interpretation of cases undoubtedly sets an example to the creative potency of instrumentalizing interstitial situations in connection to the spatial and figural layers of topography in the architectural design process. Further research from this study can be performed by implementing the analysis on different public buildings for revealing their strategy to integrate to the urban topography and presenting the creative intervals on figural and spatial layers. Also, the findings may be used in the design practice to conceptualize topography as a nurturing ground for spatial relationships and figural references.

Benzer Tezler

Tez No
398043
Strüktür ve form olarak kent topografyasının incelenmesi: Galata, İstanbul örneği
An analyses about urban topography as a form and structure; in the case of Galata
YASEMİN KÜBLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİYE SENEM DEVİREN
Tez No
295528
Tectonic and magmatic structure of Lake Van basin and its structural evolution, Eastern Anatolia accretionary complex (EAAC), East-Turkey
Van Gölü havzasının tektonik ve magmatik yapısı ve yapısal evrimi, Doğu Anadolu yığışım karmaşığı (DAYK), Doğu Türkiye
MUSTAFA TOKER
Doktora
İngilizce
2011
Jeofizik Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi
İklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. M. CELAL ŞENGÖR
Tez No
733644
Alışveriş merkezlerinin yer seçimi için mekânsal tabanlı karar destek sistemi tasarımı ve gerçekleştirilmesi
Design and development of a spatial-based decision support system for the location selection of shopping centers
GÖNENÇ ERKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeodezi ve Fotogrametri İstanbul Teknik Üniversitesi
Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMİ NURHAN ÇELİK
Tez No
647389
İstanbul Beyoğlu-Hasköy sokaklarında morfolojik ve dizimsel özelliklerin kullanıcı algısına etkisi
Effect of morphologial and sequential features on user perception in Istanbul Beyoglu-Haskoy streets
FATMA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlık Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE KÖSEOĞLU ÇAMAŞ
Tez No
637535
Parselden mimari cepheye: Balat'ta cephe tipolojisi
From parcel to architectural facade: Facade type in Balat
ENNUR İNCESAKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAN KAMİL GÜRER

Geri Dön