Beliren yetişkinlik döneminde ebeveynler arası olumsuzluğun yayılması: Ebeveyn çatışması, sınırlarda çözülme, öz-bilinç duyguları, üstbiliş ve üst-duygu inançlarının rolü
Interparental negativity spillover in emerging adulthood: The role of interparental conflict, boundary dissolution, self-conscious emotions, meta cognition and meta-emotion beliefs
- Tez No: 910294
- Danışmanlar: PROF. DR. SEVİM CESUR, PROF. DR. TELAT GÜL ŞENDİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Gelişim Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Uzun yıllardır yapılan ve çeşitli teorilere dayanan araştırmalar, ebeveyn çatışmasının çocuklardaki uyum problemlerini artırdığını tutarlı bir şekilde ortaya koymuştur. Ancak evlilik sisteminden çocuğa uzanan bu etkilerin sistemler arası geçiş mekanizmaları belirsizliğini korumaktadır. Yayılma hipotezine dayanan bu çalışmanın amacı, beliren yetişkinlik döneminde ebeveynler arasındaki olumsuzluğun yayılma mekanizmalarını ortaya çıkararak, bu hipotezin çerçevesini netleştirmektir. Bu kapsamda mevcut çalışmada ebeveyn çatışması ile beliren yetişkinlerin uyum problemleri arasındaki ilişkide sınır çözülmelerinin ve öz-bilinç duygularına eğilimin aracı rolleri, olumlu üstbiliş ve üst-duygu inançlarının ise düzenleyici rolü incelenmiştir. Çalışmanın katılımcılarını yaşları 18 ile 26 arasında değişen 399 (301 kadın, 98 erkek) üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Verilerin çevrim içi toplandığı bu çalışmada, katılımcıların evlilik çatışması algılarını ölçmek için“Çocukların Evlilik Çatışmasını Algısı Ölçeği”, sınırlarda çözülmeyi ölçmek için“Ebeveyn-Çocuk Sınırları Ölçeği- III”, öz-bilinç duygularına olan eğilimi ölçmek için“Suçluluk ve Utanç Ölçeği”, başa çıkma yetkinliğini ölçmek için“Olumlu Üstbiliş ve Olumlu Üst-Duygu Ölçeği”ve uyum problemlerini ölçmek için ise“Güçler ve Güçlükler Anketi”kullanılmıştır. Bu çalışmada hipotezler paralel aracılık, seri aracılık ve düzenleyicilik olmak üzere üç model kullanılarak test edilmiştir. Sonuçlar, ebeveyn çatışmasının beliren yetişkin sonuçlarına yayılması sürecinde, çocuk muamelesi ve düşmanca eş halini alma sınır çözülmelerinin en etkin rol oynayan sınır çözülmesi problemleri olduğunu göstermiştir. Ebeveyn çatışması ile dışa yönelim problemleri arasındaki ilişkiyi inceleyen iki seri aracılık modelinde, çocuk muamelesi ile düşmanca eş halini alma sınır çözülmelerinin ve suçluluk eğiliminin seri aracı rol oynadığı bulunmuştur. Ancak ebeveyn çatışması ile içe yönelim problemleri arasındaki ilişkide, çocuk muamelesi ve utanç duygusuna olan eğilimin seri aracı rolü bulunmazken, düşmanca eş halini alma ve utanç duygusuna olan eğilimin seri aracı rol oynadığı, ancak bulguların temkinli yorumlanması gerektiği görülmüştür. Düzenleyicilik testi sonuçları, olumlu üstbiliş ve üst-duygu inançlarının, ebeveyn çatışması ile düşmanca eş halini alma sınır çözülmesi arasındaki ilişkide düzenleyici role sahip olduğunu göstermiştir. Araştırmanın bulguları, aile değişim modeli, öz-belirleme kuramı ve beliren yetişkinlik teorisi temelinde ilgili alanyazınla tartışılmış; çalışmanın güçlü yanları ve sınırlılıkları belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
For many years, research based on various theories has consistently demonstrated that interparental conflict increases adjustment problems in children. However, the mechanisms of intersystem transfer of these effects from the marital system to the child remain unclear. The aim of this study, based on the spillover hypothesis, is to clarify the framework of this hypothesis by uncovering the mechanisms of interparental negativity spillover during emerging adulthood. In this context, the present study examines the mediating roles of boundary dissolution and the tendency towards self-conscious emotions in the relationship between interparental conflict and adjustment problems in emerging adults, as well as the moderating roles of positive metacognitive and meta-emotional beliefs. The participants of the study consisted of 399 university students (301 females, 98 males) aged between 18 and 26. In this study, data were collected online, and the instruments utilized included the“Children's Perception of Interparental Conflict Scale”to measure participants' perceptions of marital conflict, the“Parent-Child Boundaries Scale-III”to assess boundary dissolution, the“Guilt and Shame Scale”to assess proneness to self-conscious emotions, the“Positive Metacognitions and Positive Meta-Emotions Questionnaire ”to evaluate coping competence, and the“Strengths and Difficulties Questionnaire”to measure adjustment problems. In this study, three models—parallel mediation, serial mediation, and moderation—were employed to test hypotheses. The findings indicated that infantilization and hostile spousification plays significant role in the process of interparental negativity spillover to emerging adult outcomes. In the examination of the relationship between interparental conflict and externalizing problems, two serial mediation models revealed that boundary problems involving infantilization & hostile spousification and guilt-proneness serve as serial mediators. However, in the relationship between interparental conflict and internalizing problems, while infantilization and shame-proneness were found not to serve as serial mediators, hostile spousification and shame-proneness were identified as serial mediators, although caution in interpreting the findings is warranted. The results of the moderation analyses showed that positive metacognitive and meta-emotional beliefs exert a moderating role in the relationship between interparental conflict and hostile spousification. The findings of the study were discussed in relation to relevant literature based on the family change model, self-determination theory, and emerging adulthood theory; the strengths and limitations of the study have been addressed.
Benzer Tezler
- Bireyleşme sürecinde algılanan ebeveyn tutumları ile duygu düzenleme becerileri ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between perceived parent attitudes, emotion regulation skills and levels of loneness in the individualization process
YUSUF SARPKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLÇİN KARADENİZ
- Algılanan ebeveynlik tutumlarının psikolojik belirtiler üzerindeki etkisinde erkeklik rol normlarının aracı rolü
The mediating role of masculinity role norms in the influence of perceived parenting attitudes on psychological symptoms
HULUSİ ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiAntalya Bilim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEZİN ANDİÇ
- Beliren yetişkinlik döneminde algılanan ebeveynlik tutumları ile duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Yetişkin ayrılma anksiyetesinin aracı rolü
Investigation of the relationship between perceived parental attitudes and emotional eating behavior in the emerging adulthood: The meditory role of adult separation anxiety
RÜMEYSA SEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiAntalya Bilim ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEZİN ANDİÇ
- Ergenlikten beliren yetişkinliğe geçişte intihar davranışının gidişi ve gelişimsel bağlamı: Boylamsal bir çalışma
Progress and developmental context of suicide behavior in the transition from adolescence to adulthood: A longitudinal study
HAZAL YAĞMUR YILANCIOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEZAN BİLDİK
PROF. DR. ŞEBNEM PIRILDAR
- Ebeveynlik tutumunun psikolojik belirtilere etkisinde zihinselleştirmenin, dayanıklılığın ve çocukluk çağı deneyimlerinin rolü: Nesiller arası bir çalışma
The role of mentalization, resilience and childhood experiences in the influence of parenting style on psychological symptoms: An intergenerational work
SENA CÜRE ACER