Geri Dön

Kökmantık: Biçimsel dizgelerin ontolojisi yoluyla mantığın temellerinin açılması

Protologic: Unveiling the foundations of logic through the ontology of formal systems

  1. Tez No: 910878
  2. Yazar: EBUBEKİR MUHAMMED DENİZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AHMET AYHAN ÇİTİL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 162

Özet

Son yüzyılda, yeni mantık sistemlerinin keşfiyle birlikte mantık çalışmalarının odağında bu sistemlerin geliştirilmesi yer almıştır. Ancak mantığın bu yatay genişlemesine rağmen,“temel bir mantık dizgesi var mıdır?”veya“mantık temellendirilebilir mi?”gibi sorular, nadiren ele alınmıştır. Bu çalışmada ise biçimsel mantığın temellerinde olduğu düşünülen temel mantık dizgesi (kökmantık) araştırılmaktadır. Biçimsel dizgelerin imkân koşulları transandantal bir yaklaşımla incelenmiş; dizgelerin yer, sıra, aynılık, başkalık ve biraradalık kavramları olmadan inşa edilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu kavramlardan aynılık, başkalık ve biraradalığın kökmantığın temel kavramları olduğu ve bu temelde kökmantık dizgesinin kurulabileceği gösterilmiştir. Bu kökensel kavramlardan hareketle, mantıksal bağlaçlar ve ilkeler değerlendirilmiş; aynılık ve başkalığa dayanan değilleme ile biraradalığa dayanan tümel evetlemenin kökmantığın temel bağlaçları olduğu öne sürülmüştür. Çelişmezlik ve özdeşlik ilkelerinin kökensel kavramlara dayanmaları nedeniyle kökmantığın temel ilkeleri olduğu belirtilmiş, diğer bağlaç ve ilkelerin ise ancak kökensel olmayan kavramlar dolayımıyla düşünülebileceği saptanmıştır. Böylelikle kökmantığın biçimsel dizgelerin zorunlu, ortak zemini olduğu çalışmamızın temel iddiası olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmanın sonunda kökmantığın mantıksal çoğulculuk ve karşı-istisnacılık tartışmalarındaki yeri değerlendirilmiştir. Çalışma, mantıksal çoğulculuğu dışlamamakla birlikte, çoğulculuğun mantık sistemleri düzeyinde ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Karşı-istisnacılığın ise karşısında konumlanarak mantığın a priori bir zemine dayanabileceğini göstermektedir.

Özet (Çeviri)

Over the past century, the discovery and proliferation of new logical systems have shifted the focus of logic studies toward the development and expansion of these systems. Despite this horizontal growth, foundational questions such as“Is there a foundational logical system?”or“Can logic itself be grounded?”have been largely overlooked. This study addresses these questions by investigating a foundational logical structure, or protologic, which is posited to underlie formal logic. Employing a transcendental approach, this research examines the necessary conditions for the construction of formal systems and finds that these systems fundamentally rely on the concepts of place, order, sameness, otherness, and togetherness. Among these, sameness, otherness, and togetherness are identified as essential concepts, forming the basis for protologic. Building on this foundation, it is proposed that protologic comprises specific logical connectives and principles: negation, grounded in the concepts of sameness and otherness, and universal affirmation, rooted in togetherness. Similarly, the principles of non-contradiction and identity are identified as foundational due to their reliance on these essential concepts, whereas other connectives and principles are determined to require non-fundamental concepts for their coherence. Thus, this study argues that protologic represents the necessary, shared foundation for all formal systems. The implications of this protologic are then evaluated within the context of contemporary debates on logical pluralism and anti-exceptionalism. While the study does not reject logical pluralism, it suggests that pluralism should be understood at the level of logical systems rather than as a challenge to an underlying logical foundation. In opposition to anti-exceptionalism, this research provides a counterexample by demonstrating that logic may indeed rest on an a priori foundation, grounded in the essential concepts identified as constitutive of protologic.

Benzer Tezler

  1. The influence of a Turkish local cosmetic storytelling brand on consumer brand experience

    Bir Türk yerel kozmatik hikaye anlatma markasının tüketici markasıdeneyimine etkisi

    MAYSA BAKEER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    ReklamcılıkSakarya Üniversitesi

    Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYDA İNANÇ

  2. Enzimatik gliseroz ile kısmi gliserid üretimi

    Başlık çevirisi yok

    NACİYE EL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Kimya Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    PROF.DR. H. AYŞE AKSOY

  3. Nannochloropsis sp.'in bazı balık patojenlerine karşı antimikrobiyal etkisinin belirlenmesi

    Determination of antimicrobial effect of Nannochloropsis sp. against some fish pathogenes

    NOHA AHMED SATI ALI MOHAMED

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Balıkçılık TeknolojisiAkdeniz Üniversitesi

    Su Ürünleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İFAKAT TÜLAY ÇAĞATAY

  4. Mihne bağlamında Buhârî-Zühlî sürtüşmesi

    Bukhari-Zühlî friction in the context of Mihnah

    ABDULHAMİT KOCAOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA IŞIK