John Locke'un kişisel özdeşlik teorisi ve İngiliz felsefesindeki yansımaları
John Locke's theory of personal identity and its reflections in British philosophy
- Tez No: 912023
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NECMETTİN TAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Zihin felsefesi, XVIII. Yüzyıl, İngiliz Felsefesi, John Locke, Kişisel Özdeşlik Problemi, Philosophy of Mind, XVIII. Century, British Philosophy, John Locke, Problem of Personal Identity
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
İlk bakışta görüleceği üzere kişisel özdeşlik problemi, hem kişi olmanın tanımları yönüyle hem de özdeşliğin yeter ve gerek şartlarının tespiti bakımından kapsamlı tartışmaları davet eden bir konudur. Buna; kişi tanımlarının töz ve form gibi metafizik öğretileri içereceği ve özdeşlik tartışmalarının da mantıksal ve epistemolojik yönlerden açıklanması gerektiğini de eklediğimizde önümüzdeki problemin büyüklüğü daha da belirginleşir. Dahası, 'ben neyim?' sorusu o kadar büyüktür ki varlığa ve kendi varoluşuna dair fikir yürütmüş herhangi birisinin bu soruyu tümüyle görmezden gelmiş olması mümkün değildir. Bu çalışmanın odak noktasındaki filozof John Locke'un An Essay Concerning Human Understanding eserinin II. kitabına 27. bölüm olarak eklediği“Özdeşlik ve Başkalığa Dair”başlıklı bölüm ise kişisel özdeşlik tartışmalarında bir milat olarak kabul edilir. Bu sadece bir iddia değildir. Locke'un teorisi insanın bir töz veya forma referansla anlaşılmasından, bir zihin veya zihinsel durumlar akışı olarak anlaşılmasına geçişin merkezinde bulunmaktadır. Locke bu soruyu sadece ölümden sonraki hayata yönelik olmaktan çıkarıp, bu hayatımızda geçen yıllar içerisinde aynı kişi olarak kalmamızın koşullarını araştırırmıştır. Onun en az bu konu hakkındaki açıklamaları kadar sorduğu sorular da zihin felsefesi tarihinin akışını değiştirmiştir. Locke'un kişisel özdeşlik problemine verdiği cevaplar kendi içinde dahi ciddi çelişki ve belirsizlikler içerirken, Locke'un epistemoloji ve ontolojisiyle neredeyse tamamen uyumsuzdur. Tarihsel olarak eleştirmenlerin gözden kaçmış olsa da, Locke'un kişisel özdeşlik teorisi onun etik felsefesiyle tamamen uyum içindedir. Tüm bu sorun ve tuhaflıklarına rağmen -veya bunların sayesinde- Lockeçu kişisel özdeşlik teorisi yayımlandığı andan itibaren Locke felsefesinin en tartışılan öğesi olmuştur. Locke'un problemin çözümünde anahtar olarak kullandığı bilinç kavramının Locke felsefesinin genelinde nereye oturduğunu tespit edebilmek neredeyse mümkün değildir. Buna rağmen onun bu yaklaşımı felsefecilerin bakışlarını insan zihninin kendisine çevirmeyi başararak zincirleme bir tartışma serisini başlatmış ve en nihayetinde XIX. yüzyılda psikoloji biliminin de ortaya çıkışına zemin hazırlanmasına katkıda bulunan geniş bir literatürü tetiklemiştir. Locke bu devrimci yaklaşımıyla hem Kartezyen, hem Skolastik hem de materyalist yaklaşımlara karşı bir konum alarak özgün bir yol açmıştır. Bu yol bir sonraki yüzyılda pek çok düşünür tarafından takip edilmiştir. Öyle ki XVIII. yüzyıl Britanya'sında benlik ve kişisel özdeşlik hakkında eser kaleme alan her düşünür kendini Locke'un tarafında veya karşısında fakat daima Locke'a kıyasla bir konum almaktan alıkoyamamıştır. Molyneux'nün tavsiyesi üzerine yazdığı II.27 bölümünün ardından Britanya entelektüel çevrelerini bir yüzyıl boyunca meşgul eden tartışmaya Edward Stillingfleet, Samuel Clarke, Anthony Collins, Berkeley, Butler, Hume ve Thomas Reid gibi dönemin önemli filozofları katılmışlardır. Locke'un başlattığı tartışma neticesinde, XVIII. yüzyılın sonuna gelindiğinde kişisel özdeşlik konusundaki genel kanaatler Locke'un öngöremeyeceği ölçüde değişmiştir. John Locke'un kişisel özdeşlik tartışmalarındaki bu merkezi konumu günümüzde de hala geçerlidir. Bu çalışmamız problemin tarihi bir özetini sunduktan sonra Lockeçu kişisel özdeşlik teorisinin bir çözümlemesini yapmayı amaçlamaktadır. Sonrasında teori hem kendi içinde hem de genel Locke felsefesi bakımından eleştiriye tabi tutularak tutarsızlık ve belirsizlikleri tematik bir şekilde okuyucuya sunulmaktadır. Son olarak, teorinin XVIII. yüzyıl Britanya entelektüel çevrelerinde yarattığı etki ve değişimler kronolojik bir sırayla detaylarıyla incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Even at the first glance, the problem of personal identity is a subject that invites extensive discussions, both in terms of defining what it means to be a person and in determining the necessary and sufficient conditions for identity. When we consider that definitions of personhood often involve metaphysical doctrines such as substance and form, and that debates on identity require explanations from logical and epistemological perspectives, the grave magnitude of the issue becomes even more evident. Furthermore, the question“What am I?”is so profound that it is virtually impossible for anyone who has reflected on existence and their own being to have entirely ignored this question. Within this context, the philosopher John Locke's chapter“Of Identity and Diversity,”included as the 27th chapter of Book II of An Essay Concerning Human Understanding, is regarded as a milestone in the discourse on personal identity. This is not merely a claim; Locke's theory lies at the heart of the transition from understanding a person in reference to substance or form to understanding a person as a stream of consciousness or mental states. Locke expanded the scope of this question beyond merely addressing life after death, instead investigating the conditions under which we remain the same person throughout the years of our earthly life. The questions he posed, no less than his explanations on the subject, significantly altered the trajectory of philosophical thought regarding the mind. While Locke's answers to the problem of personal identity contain serious contradictions and ambiguities within themselves, they are also almost entirely incompatible with his epistemology and ontology. Historically overlooked by critics, however, is the fact that Locke's theory of personal identity aligns seamlessly with his ethical philosophy. Despite—or perhaps because of—these issues and peculiarities, Locke's theory of personal identity has become the most debated aspect of his philosophy since its publication. It is almost impossible to pinpoint where the concept of consciousness, which Locke used as a key to solving the problem, fits within the broader framework of Locke's philosophy. Nevertheless, this approach succeeded in directing the focus of philosophers toward the workings of the human mind, sparking a chain of discussions that eventually contributed to the emergence of psychology as a scientific discipline in the 19th century. With this revolutionary perspective, Locke carved out an original path by positioning himself against Cartesian, Scholastic, and materialist approaches. This path was followed by many thinkers in the succeeding century. In fact, no philosopher in 18th-century Britain who wrote on self and personal identity could avoid taking a stance either for or against Locke, always defining their position in comparison to his ideas. Following his addition of Chapter II.27,“Of Identity and Diversity”, at the suggestion of Molyneux, a debate ensued that occupied British intellectual circles for nearly a century. Esteemed philosophers of the time, such as Edward Stillingfleet, Samuel Clarke, Anthony Collins, Berkeley, Butler, Hume, and Thomas Reid, participated in these discussions. By the end of the 18th century, general perceptions about personal identity had shifted in ways Locke could never have foreseen. Locke's central role in the debates on personal identity remains relevant even today, underlining the enduring significance of his contributions to this field. This study aims to provide an analysis of Locke's theory of personal identity after presenting a historical overview of the problem. Following this, the theory is subjected to criticism both internally and in the broader context of Locke's philosophy, with its inconsistencies and ambiguities thematically presented to the reader. Finally, the impact and transformations the theory triggered within 18th-century British intellectual circles are detailed chronologically.
Benzer Tezler
- John Locke'ta kişisel özdeşlik problemi
The problem of personal identity in John Locke
DİLARA YEŞİLYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeSivas Cumhuriyet ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM ÖKTEN
- John Locke'da siyasal meşruiyet
John Locke's political legitimacy
HALİL İBRAHİM KARATOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
FelsefeKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖRGEN UĞURLU
- Locke'un liberalizminin temel kavramları: Rıza, özgürlük, mülkiyet
Basic concepts of Locke's liberalism: Consent, freedom, property
ABDULLAH KAHYA
- John Locke'un siyaset felsefesinde mülkiyet kavramı
Property concept in John Locke's political philosophy
TUĞÇE KURTAĞZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
FelsefeÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TUNÇ
- John Locke'un ihtilal teorisi bağlamında 'Arap Baharı' sürecinin değerlendirilmesi
Evaluation of 'Arab Spring' in the context of John Locke's theory of revolution
BURCU DEĞİRMENCİOĞLU YILDIZ