Türk masalları üzerine sembol ve anlam odaklı bir inceleme
A symbol and meaning focused analysis on Turkish tales
- Tez No: 913490
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AÇA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
İnsan hayata, doğaya, olaylara, bütün varlıklara anlam yükler ve bir anlam dünyası yaratır. İnsanın algı, düşünce, duygu, inanç ve temel ihtiyaçlar üzerinden yarattığı bu anlam dünyası, aynı zamanda dünya görüşünü de oluşturur. İnsan eğlenmek ve hoşça vakit geçirmek için gerçekleştirdiği eylemelere bile anlam yükleme eğilimindedir. Onun dünya görüşü eylemlerinde, ritüellerinde, sözlerinde ve anlatılarında yansımasını bulur. İnsan üretimi olan anlatılar, özellikle de masallar, semboller ve anlamlar üzerine inşa edilirler. Kimi masallar sadece bir anlam katmanına sahipken kimileri de birden fazla anlam katmanına sahiptirler. Bu nedenle masalı araştıran ya da yorumlayanın masalın derinliklerinde yatan anlam katmanlarına inmesi, içerdiği sembolleri motifleri ve arketipleri onu meydana getiren toplumun dünya görüşünden ve tarihsel, sosyal, kültürel şartlarından yola çıkarak yorumlaması gerekir. Aynı masalın farklı dinleyiciler tarafından farklı şekilde anlaşılmasına ve yorumlanmasına araştırmacılar defalarca şahit olmuşlardır. Bu durum, dinleyicinin masalda nelere odaklandığına, içinde bulunduğu ruh durumuna bağlı olabildiği gibi masalın içerdiği anlam katmanlarına ve sembollere de bağlıdır. Bu da anlatıcının ne anlattığının yanı sıra, bir de dinleyicinin anlatılandan ne anladığı sorununu gündeme getirmektedir. Bu çalışmada, yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda, Anadolu ve diğer Türk sahalarından tespit edilip yayımlanan 19 Türk masalı, anlam ve sembol odaklı bir şekilde incelenip yorumlanmıştır. Masal metinleri yazılı kaynaklardan tespit edilmiş olup yöntem olarak yorumlayıcı bir yaklaşım benimsenmiştir. Çalışmayla masalların birden fazla anlam katmanına sahip olabilecekleri ve gözler önüne serilmiştir. Masal incelemelerinin anlatıcı, metin ve dinleyici üçgeninde yapılması gerektiği kadar anlam ve sembol odaklı bir şekilde de yapılması gerektiği bu çalışmanın temel çıkış noktasıdır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada, Türk masalları hangi anlamlar ve semboller üzerine kurulurlar, semboller hangi anlamlara gelirler ve hangi işlevleri yerine getirirler, bu anlamlar ve semboller masalların yorumlanmasında nasıl bir rol üstlenirler, masallardaki olağanüstü ya da fantastik unsurlar aslında hangi anlamlara gelirler, neleri temsil ederler gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Çalışmada inanç, düşünce ve kültür odaklı yorumlar yapılmıştır. Bu da yorumlayıcı ya da yorumsamacı bir yaklaşımı gerektirmiştir.
Özet (Çeviri)
Human beings attribute meaning to life, nature, events, and all beings and create a world of meaning. This world of meaning created by man through perception, thought, emotion, belief and basic needs also constitutes his worldview. People tend to attribute meaning even to the actions they take to have fun and have a good time. A person's worldview is reflected in his actions, rituals, words and narratives. Human-made narratives, especially fairy tales, are built on symbols and meanings. While some tales have only one layer of meaning, some have more than one layer of meaning. For this reason, the one who researches or interprets the tale must delve into the layers of meaning that lie deep within the tale and interpret the symbols, motifs and archetypes it contains, based on the worldview and historical, social and cultural conditions of the society that created it. Researchers have repeatedly witnessed the same tale being understood and interpreted differently by different listeners. This may depend on what the listener focuses on in the tale, his or her mood, as well as the layers of meaning and symbols contained in the tale. This raises the question of what the listener understands from what is told, as well as what the narrator tells. In this study, in line with the above-mentioned issues, Turkish tales identified and published from Anatolia and other Turkish fields were examined and interpreted with a focus on meaning and symbol. Fairy tale texts were identified from written sources and an interpretive approach was adopted as a method. The study revealed that fairy tales can have more than one layer of meaning. The main starting point of this study is that fairy tale analysis should be done in the triangle of narrator, text and listener, as well as in a meaning and symbol-oriented way. Qualitative research methods were used in this study. In this context, answers will be sought to questions such as: what meanings and symbols are Turkish tales based on, what meanings do symbols mean and what functions do they perform, what role do these meanings and symbols play in the interpretation of fairy tales, what the extraordinary or fantastic elements in fairy tales actually mean and what do the represent? In the study, comments focused on belief, thought and culture were made. This required an interpretative or hermeneutic approach.
Benzer Tezler
- İzmir'in tarihi yapılarındaki Kitâbe ve bezemelere yansımış sembollerin 'Dönertaş Sebili' örneğinde incelenmesi ve özgün tasarımlarla yorumlanması
Reflected on the inscriptions and decorations on Izmir's historical buildings examination of symbols in the example of 'Dönertaş Disabili' and interpretation with original designs
ÖZGE TAYŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYNUR MAKTAL
- Türk dünyası masalları tip katalogu
Turkish world tales type catalog
SERKAN BALCI
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Arketipsel sembolizm bağlamında Bingöl masalları üzerine bir inceleme
A study on Bingöl tales in the context of archetypal symbolism
ÖZLEM BOR GENGÖRÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET EMİN BARS
- Türk masallarına psikanalitik yaklaşım
A psychoanalytic approach to Turkish tales
GÜLSÜM ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Muğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAKİ BORA HANÇA
- Türk ve yabancı yazarların yazma eylemi üzerine görüş ve düşünceleri
The views and thoughts of Turkish and foreign writers on the writing action
RECEP ALİ ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. BÜNYAMİN AYDEMİR