Vezir Deli Hüsrev Paşa: Hayatı, icraatı ve eserleri (D.1494?/Ö.1544)
Minister Deli Husrev Pasha: his life, activities and works (B.1494?/D.1544)
- Tez No: 913802
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ZAHİT YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Çalışmamızda on altıncı yüzyılın önemli Osmanlı devlet adamlarından biri olan Deli Hüsrev Paşa incelenmiştir. Deli Hüsrev Paşa, Yavuz Sultan Selim ve oğlu Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde yaşamıştır. Bu çalışma ile lakabı Deli olarak bilinen Hüsrev Paşa'nın hayatı, yaptığı eserleri ve kendisine verilen makam ve mansıplar anlatılmaktadır. Bosna asıllı olan Hüsrev Paşa, eğitimini Enderun՚da almıştır. Elde edilen tarihî bilgilere göre, devlette aldığı ilk görev saray mutfağında çaşnigirbaşılıktır. Sonradan kapucular kethüdası olmuştur. Başarıları ve devlete verdiği hizmetler arttıkça Hüsrev Paşa'nın makam ve mevkisi yükselmiştir. Bununla birlikte Hüsrev Paşa'nın devlet hizmetindeki hayatı dalgalı bir seyir izlemiştir. Döneminde ve sonrasında yazılan eserlerde Hüsrev Paşaʼnın görevleri esnasında yaptığı fedakârlıklar ve kahramanlıklardan söz edilmiştir. Ayrıca çalışmada, Hüsrev Paşa'nın aldığı görevler sırasında hayatının seyri, icrââtları ve yaptırdığı mimari eserler incelenmiştir. Deli Hüsrev Paşa'nın Halep, Antep, Diyarbakır, Mısır ve İstanbul'da bulunan ve kendi adını taşıyan vakıflarının (medreselerinin, camilerinin, mekteplerinin, hanlarının, çarşılarının) vakfiyeleri değerlendirilmiştir. Ayrıca (Deli) Hüsrev Paşa'nın hem şahsiyeti hem de diğer vazifesindeki başarıları ve başarısızlıkları yanında devrin siyasi, sosyal, askeri ve ekonomik durumu hakkında bilgiler verilmiştir. Bunların yanı sıra Hüsrev Paşa'ya destek veren veya aleyhine çalışan devlet adamları hakkında da yeri geldikçe biyografik bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Araştırmada XVI. yüzyıla ait Osmanlı kronikleri ile birlikte Osmanlı arşivi belgeleri ve vakıflar genel müdürlüğünde yer alan vakfiyeler esas alınmıştır. Bununla birlikte konuyla ilgili yerli ve yabancı diğer çalışmalar da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu kaynakların ışığında, Hüsrev Paşaʼnın vakıfları araştırılırken tahrir defterleri, vakfiyeler ve mühimme defterleri gibi birinci derece kaynaklardan yararlanılarak; kurulan vakfın cinsi, gelir olarak nerelerin vakfedildiği, vakfın kurucusunun kim olduğu, bu vakıfların sosyal hayata ne gibi etkisi olduğu hakkında bilgiler verilmiştir. XVI. yüzyılda Deli Hüsrev Paşa tarafından kurulan vakıfların günümüze kadar kalıp kalmadığı hususu da araştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the work, we talked about one of the most important Ottoman men of the 16th century. We gave information about the minister known as Divane Khosrow Pasha, who was living in the Ottoman Empire during the rule of Sultan Selim I and his son Kanuni Sultan Suleiman. We also talked about his life, the most important things he built, and the positions he held. Khosrow Pasha, nicknamed Divane, who is of Bosnian origin, was educated in Enderun in the Ottoman Palace. According to available historical sources, his first job was çaşnıgirbaşı; after that, he became a Kapucular kethuda. As Khosrow Pasha's achievements and services to the state increased, so did the level of offices and positions he held. However, his career in state service followed a fluctuating course. Khosrow Pasha's sacrifices and heroism during his duties are mentioned in works written during and after his era. In addition, the endowments of Khosrow Pasha's foundations (madrasas, mosques, schools, inns, and bazaars) in Aleppo, Antep, Diyarbakır, Egypt, and Istanbul, which bear his name, were evaluated. We gave information about the economic, social, political , and military situation of this period and Husrev Pasha's successes and failures in the jobs he held, in addition to these, biographical information about the statesmen who supported or opposed Khosrow Pasha has been appropriately provided. The research is based on 16th-century Ottoman chronicles, Ottoman archive documents, and foundation documents from the General Directorate of Foundations in Ankara. Additionally, other local and foreign studies on the subject have been evaluated. In light of these sources, while investigating the foundations of Khosrow Pasha, information about the type of foundation established, where the foundations were endowed as income, who the founder of the foundation was, and the impact these foundations had on social life was provided through taking advantage of sources such as tahrir books, foundation books, and mühimme books. It is also investigated whether the foundations established by Divane Khosrow Pasha in the 16th century have survived to the present day.
Benzer Tezler
- Miguel de Unamuno'nun eserlerinde kıskançlık motifi ve Abel Sánchez
The jealousy motif and Abel Sánchez in Miguel de Unamuno's works
SERAY ALPARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALE TOLEDO
- Leyla û Mecnûna Sewadî (metin-şirove)
Sewadî'nin 'Leyla û Mecnûn' eseri (metin-yorum)
PARVİZ JAHANY
Yüksek Lisans
Kürtçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Kredilendirmede risk unsurunun değerlendirilmesine bir bakış
Başlık çevirisi yok
HATİCE FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
Bankacılıkİstanbul ÜniversitesiPara Banka Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRİ ERDOĞAN ALKİN
- Şeyyad Hamza Mi'rac-name
Başlık çevirisi yok
GÜLTEN FEŞEL GÜZELIŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
PROF. DR. METİN AKAR
- Gayri nakdi kredi işlemleri
Başlık çevirisi yok
ESİN BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1987
Bankacılıkİstanbul ÜniversitesiUluslararası İşletmecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KIZIL