Merkez bankacılığında regtek uygulamaları
The use of regtech in central banking
- Tez No: 913956
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALİS KIRAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bankacılık, Banking
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Denetim ve Risk Yönetimi Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
2008 Küresel Finansal Krizi ve fintek sektörünün hızlı gelişimi, finansal düzenleme ve denetleme süreçlerindeki kritik boşlukları ve zorlukları gözler önüne sermiştir. Kriz sonrası dönemde, artan düzenlemeler ve dijital dönüşüm, uyum süreçlerini karmaşıklaştırarak geleneksel raporlama yöntemlerini yetersiz kılmış ve düzenlemelere uyum maliyetlerini önemli ölçüde artırmıştır. Bu bağlamda,“regülasyon teknolojisi”(regtek) kavramı, finansal düzenlemelere uyum, risk yönetimi, dolandırıcılıkla mücadele ve veri koruma gibi süreçleri iyileştirmeyi amaçlayan teknoloji tabanlı çözümler bütünü olarak ortaya çıkmıştır. Geleneksel raporlama yöntemlerinin yetersizlikleri, yalnızca finansal kuruluşları değil, aynı zamanda merkez bankaları ve finansal otoritelerin etkili politika tasarımı, finansal istikrarın sağlanması ve sağlam ekonomik analizler yapma kabiliyetlerini de olumsuz etkilemektedir. Literatürde regtek genellikle fintekin alt kümesi olarak ele alınmakta ve merkez bankacılığı özelinde kapsamlı çalışmalar sınırlı kalmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, regtek'in merkez bankaları üzerindeki dönüştürücü etki potansiyelini incelemek ve merkez bankalarının geleneksel yöntemlerle karşılaştıkları raporlama zorlukları ve risk yönetimi sorunlarının regtek ile nasıl aşılabileceğini araştırmaktır. Çalışma, regtek'in fintekin alt kümesi olarak değerlendirilmesinin ötesinde, düzenleme alanında yeni bir paradigma oluşturduğunu savunmakta ve merkez bankacılığı özelinde literatürdeki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Çalışmada nicel araştırma yöntemi ve anket tekniği kullanılmış olup, ABD, Birleşik Krallık, Singapur, AB ve İsveç merkez bankalarının regtek uygulamaları incelenmiş ve karşılaştırmalı analiz yapılmıştır. TCMB'nin mevcut durumunu değerlendirmek için üst ve orta düzey yöneticilerden oluşan bir örneklem grubuyla anket çalışması gerçekleştirilmiştir. 41 katılımcıyla gerçekleştirilen ankette regtek ve suptech alanları hakkında çalışanların fikirleri ve kurumsal farkındalık analiz edilmiştir. İki kısım ve 28 sorudan oluşan anketin güvenilirlik analizi SPSS programı kullanılarak gerçekleştirilmiş ve Cronbach's Alpha katsayısı 0,805 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın bulguları, merkez bankalarının regtek araçlarını özellikle mevzuata uyum, risk yönetimi ve operasyonel verimlilik alanlarında kullandığını göstermektedir. Büyük veri analitiği, yapay zekâ, makine öğrenmesi ve blok zinciri gibi teknolojilerin kullanımı, merkez bankalarının veri analizi yeteneklerini geliştirmekte ve karar alma süreçlerini iyileştirmektedir. TCMB özelinde yapılan anket çalışması, Banka üst düzey yöneticileri tarafından regtek araçlarının henüz etkin biçimde kullanılmadığını ancak özellikle dijital Türk lirası projesi kapsamında bu teknolojilere yönelik yüksek düzeyde kurumsal ilgi olduğunu ortaya koymuştur. Teknolojik altyapı eksikliği, veri standardizasyonu sorunları ve siber güvenlik riskleri başlıca zorluklar olarak belirlenmiştir. Sonuçlar, regtek'in merkez bankalarının finansal sistemdeki istikrarı ve düzeni koruma kapasitesini önemli ölçüde artırabileceğini göstermektedir. Çalışmanın bulguları, özellikle TCMB'nin dijital Türk lirası projesi gibi girişimlerle regtek alanının hız kazanacağına işaret etmekte ve merkez bankacılığında regtek kullanımının yaygınlaşmasının finansal sistemin etkinliği ve güvenilirliği açısından kritik öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışma, regtek'in merkez bankacılığındaki dönüştürücü potansiyelini sistematik bir şekilde analiz eden ilk araştırmalardan biridir. TCMB için özellikle dijital para projeleri ve risk yönetimi süreçlerinde regtek kullanımının önceliklendirilmesi, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ve teknolojik altyapının güçlendirilmesi önerilmektedir. Böylelikle literatüre özgün katkı sağlamakta ve gelecekte yapılacak çalışmalar için özellikle merkez bankalarının regtek adaptasyon süreçleri ve karşılaşılan zorlukların çözüm yolları konusunda bir çerçeve sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The 2008 Global Financial Crisis and the rapid evolution of the fintech sector have revealed critical gaps and challenges in financial regulation and supervisory processes. These gaps became more pronounced as post-crisis regulations and digital transformation increased the complexity of compliance, rendering traditional reporting methods inadequate and driving up regulatory costs. In response,“regulation technology”(regtech) has emerged as a set of technology-driven solutions aimed at improving compliance, risk management, fraud prevention, and data protection. Traditional reporting inefficiencies not only hinder financial institutions but also impair the ability of central banks and financial authorities to design effective policies, ensure financial stability, and conduct robust economic analysis. In the literature, regtech is predominantly considered a subset of fintech, and comprehensive studies specific to central banking remain limited. This study primarily aims to examine the transformative potential impact of regtech on central banks and investigate how reporting challenges and risk management issues faced by central banks through traditional methods can be overcome through regtech. The study argues that regtech establishes a new paradigm in regulation beyond being considered a subset of fintech and aims to fill the gap in the literature specific to central banking. The study utilized a quantitative research method and survey technique, analyzing and comparing the regtech applications adopted by the central banks of the USA, the United Kingdom, Singapore, the EU, and Sweden. To assess the CBRT's current situation, a survey was conducted with a sample group comprising senior and middle-level executives. The survey, conducted with 41 participants, analyzed employees' perspectives and institutional awareness regarding regtech and suptech areas. The reliability analysis of the two-part, 28-question survey was performed using SPSS program, yielding a Cronbach's Alpha coefficient of 0.805. The research findings indicate that central banks utilize regtech tools particularly in regulatory compliance, risk management, and operational efficiency domains. The implementation of technologies such as big data analytics, artificial intelligence, machine learning, and blockchain enhances central banks' data analysis capabilities and improves decision-making processes. The survey study specific to the CBRT revealed that while regtech tools are not yet effectively utilized by senior bank executives, there is high-level institutional interest in these technologies, particularly within the scope of the digital Turkish lira project. Technological infrastructure deficiency, data standardization issues, and cybersecurity risks were identified as primary challenges. The results demonstrate that regtech can significantly enhance central banks' capacity to maintain stability and order in the financial system. The study's findings indicate that regtech will gain momentum with initiatives such as the CBRT's digital Turkish lira project and emphasize that the widespread adoption of regtech in central banking is critical for the financial system's efficiency and reliability. This study is among the first research efforts to systematically analyze the transformative potential of regtech in central banking. For the CBRT, prioritization of regtech implementation in digital currency projects and risk management processes, development of institutional capacity, and strengthening of technological infrastructure are recommended. Thus, it provides an original contribution to the literature and presents a framework for future studies regarding central banks' regtech adaptation processes and solutions to encountered challenges.
Benzer Tezler
- Merkez bankacılığında para politikası aracı olarak sözlü yönlendirme
Forward guidance as a monetary policy tool
FIRAT BORA TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Ekonomiİstanbul Kültür Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN ALÇIN
- 2008 Küresel Kriz sonrası merkez bankacılığında politika değişimi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası örneği
Policy change in central banking after 2008 Global Crisis: Central Bank of the Republic of Turkey example
KAMİL YURDABAK
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Avrupa Birliği'ne uyumunun değerlendirilmesi
The evaluation of the hatmonization of the Central Bank of the Republic of Turkey with the European Union
BİLAL SAN
- 2008 küresel krizi sonrası geleneksel olmayan para politikalarının etkileri: Türkiye örneği
The effects of unconventional monetary policies after the 2008 global crisis: The case of Turkey
MUSTAFA TOZAN
- Merkez bankacılığı ve para politikaları üzerine üç deneme: Enflasyon hedeflemesi, niceliksel genişleme ve para politikasının zaman tutarsızlığı
Three essays on central banking and monetary policies: İnflation targeting, quantitative easing and time inconsistency of monetary policy
ESMA ERDOĞAN