Câhız ve Fî Sınâ'ati'l-Kelâm başlıklı risalesi açısından kelâm ilmi ve kelâmcılara bakışı
Al-Jâhiz and view of Islamic theology and Muslim theologians in terms of his treatise entitled Fî Sinâ'ati'l-Kelâm
- Tez No: 914316
- Danışmanlar: PROF. DR. SABRİ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
İslâm medeniyetinin yükselişe geçtiği II/VIII. asrın ikinci yarısında Basra'da doğan Câhız (ö. 255/869), yetiştiği ortamın itikâdî, siyasî, sosyal, kültürel ve fikrî havasını gözlemle-yerek elde ettiği bütün birikimini kaleminin konusu yapmış, telif ettiği eserleriyle Mu'tezilenin önde gelen isimleri arasında yer almıştır. Kelâm ilmi ve itikâdî İslâm mezheplerine dair yazdığı yirmiyi aşkın eserinin pek azı günümüze kadar ulaşabilen Câhız'ı, Mu'tezile ve Ehl-i sünnet âlimleri ekol kurmuş bir kelâmcı olarak kabul etmişlerdir. Câhız, yaşadığı dönemde zındıklar, Mecûsîler ve Maniheistler gibi çeşitli kesimlerle münazaralar yaparak İslâm'ı savunmuştur. Ona göre, diğer dinler ve felsefi görüşler karşısında Müslümanların inançlarını koruyanlar kelâm âlimleridir. Bu sebeple, kelâm ilmiyle meşgul olacak kişilerin felsefe ve tabiat bilimlerini de öğrenerek, bu bilgileri itikadî esasları desteklemek için kullanmaları gerekmektedir. Ayrıca, kelâm âlimleri, dinî metinleri geçerli bilgi kaynakları ve belirli ölçütler ışığında incelemeli ve bu ölçütlere uymayan haberleri reddetmelidirler. Görüşlerinde akılcılığın ağır bastığı Câhız, kelâm sisteminde Nazzâm'dan oldukça etkilenmesine rağmen hocasına ve bağlı bulunduğu mezhebe muhalefet edip kendine has fikirler üreten bir kelâmcı olarak görünmektedir. Fî Sınâ'ati'l-Kelâm başlıklı risalesi esas alınarak Câhız'ın kelâm ilmi ve kelâmcılara dair bakışı tespit edile-cek; söz konusu risalede ve telif ettiği diğer eserlerdeki görüşleri, içerik analizi yöntemiyle incelenecektir.
Özet (Çeviri)
Born in Basra during the second half of the 2nd/8th century when Islamic civilization was on the rise, Câhız (d. 255/869) closely observed the theological, political, social, cultural, and intellectual atmosphere of his environment. He utilized this comprehensive knowledge in his writings, making him one of the prominent figures in the Mu'tazila school. Although only a few of his over twenty works on the science of Kalām and theological Islamic sects have sur-vived to this day, Câhız is recognized as a Kalām scholar by both Mu'tazila and Ahl al-Sunnah scholars who established their own schools. During his time, Câhız engaged in debates with various groups such as Zoroastrians, Mazdeans, and Manichaeans, defending Islam. Accor-ding to him, it is the Kalām scholars who safeguard the beliefs of Muslims against other religi-ons and philosophical views. Therefore, those who engage in the science of Kalām must also learn philosophy and natural sciences to use this knowledge to support theological principles. Moreover, Kalām scholars should examine religious texts in light of valid information sources and specific criteria, rejecting reports that do not meet these criteria. Despite being heavily influenced by Nazzâm in the Kalām system, Câhız stands out as a rationalist thinker who, while occasionally opposing his teacher and his sect, produced his own unique ideas. By analyzing his treatise“Fî Sınâ'ati'l-Kelâm,”Câhız's perspective on the science of Kalām and the scholars of Kalām will be identified; his views in this treatise and his other works will be examined through content analysis methods.
Benzer Tezler
- Bedî' sanatlarının Arapça öğretimindeki yeri
The place of Bedi̇'s art in the teaching of Arabic
MURAT AKTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Doğu Dilleri ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CELAL TURGUT KOÇ
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin Mu'tezilî kaynakları
Mu'tazılah Sources of Ḥākim al-Jushamī's work Called al-Tahdhīb fī al-Tafsīr
HALİL SARI
Doktora
Türkçe
2025
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. FERİHAN ÖZMEN
- Erken dönem Basra Mu'tezile kelâmında i'timâd teorisi
Theory of i'timad in the early period of Basran Mutazili kalam
YASEMİN HOLOĞLU AKDOĞAN
- Muhammed el-Antâkî'nin ''el-Muhît fî Esvâti'l-Arabiyye ve Nahvihâ ve Sarfihâ'' adlı eseri bağlamında Arap dil fonetiği
Phonetic of Arabic language in the context of Muhammed el-Antâkî's work '' el-Muhît fî Esvâti'l- Arabiyye ve Nahvihâ ve Sarfihâ''
MERVE SAÇIKARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YÜKSEL
- Kemal Paşa-zâde'nin yabancı kelimelerin Arapçalaştırılması ve dil hataları konusunda izlediği yöntem
Kemal Pasha Zadah's method of the Arabicization of the foreign words and language
MUAMMER SARIKAYA
Doktora
Türkçe
2004
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET SUPHİ FURAT