Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan h.1500 envanter numaralı Şahname-i Firdevsi'nin tezhip açısından incelenmesi ve günümüz tezhip anlayışı ile yorumlanması
Analysis and interpretation of the illumination of Shahnameh-i Firdawsi with inventory number h.1500 in the Topkapı Palace Museum Library from the perspective of contemporary illumination art
- Tez No: 916225
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Çalışmada Firdevsi'nin Şahname adlı eserinin tezhipleri incelenmiştir. 1560 yılı civarında tamamlandığı düşünülen eser İstanbul'da Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı'nda H.1500 envanter numarasıyla kayıtlıdır. Eserin hattatı Nunimeddin el Avhadî Hüseynî, müzehhibi Ruzbihan Şirazi'dir. Toplamda 705 varak olan eserde müzehhep 2 bölüm başı sayfası, 2 karşılıklı serlevha formunda hazırlanan başlangıç sayfası, 2 bölüm sonu sayfası ve 40 minyatürlü sayfa bulunmaktadır. Eser Ruzbihan'ın bugüne ulaşan imzalı eserlerindendir. İmzası hem kitabın başlangıcındaki çift sayfa takdim tezhibinde (y.1b-2a) hem de ana metnin başladığı sayfanın tezhibinde (y. 15b) bulunmaktadır. Eserin hem cilt tezyinatında hem de tezhip ve minyatürlerinde Safevi döneminin etkileri bulunmaktadır. Serlevha formunda hazırlanmış başlangıç sayfalarında (y.1b-2a) yer alan bezemelerde kullanılan tezhip bulutları da hem Safevi döneminde hem Ruzbihan'ın eserlerinde sık kullanılan motiflerdir. Eserde sarılma, hurde, yalın ve sencide rumiler, hatai ve penç motifleriyle birlikte zengin tığ ve bordür tasarımları vardır. Eserde genellikle minyatürlerin karşı sayfalarında üçgen formunda düzenlenmiş koltuk bezemeleri kullanılmıştır. Minyatürler üstün nitelikte tasarımlı ve işçiliklidir. Bununla birlikte minyatürlü sayfalarda çoğunlukla negatif tarzda yapılmış tezyinat bulunmaktadır. Günümüze kadar ulaşan eserler arasında tezhip ve minyatür tezyinatıyla kendisine hayran bırakan Şahname-i Firdevsi eserini değerli kılan diğer özelliği de yy.lardır yazılan ve araştırılan bir edebi eser olmasıdır. Bu yönüyle uzun yıllar geleneksel sanatlar, edebi sanatlar ve sanatkârlar için kaynak niteliğinde olacaktır. .
Özet (Çeviri)
In this study, the illuminations of Firdausi's work titled Shahnameh were examined. The manuscript, believed to have been completed around 1560, is registered in the Treasury Library of the Topkapi Palace Museum in Istanbul with inventory number H.1500. The calligrapher of the work is Nū'mān ibn al-Vahīdī Husaynī, and its illuminator is Ruzbihan Shirazi. The manuscript, consisting of a total of 705 folios, includes two illuminated section opening pages, two double-page illuminated serlevha (title) compositions, an illuminated introductory page, two section-ending pages, and 40 miniatures. This work is among the signed pieces of Ruzbihan that have survived to this day. His signature is found both in the double-page takdim (dedicatory) illumination at the beginning of the book (f.1b-2a) and in the illumination at the beginning of the main text (f.15b). The manuscript exhibits influences from the Safavid period in both its book decorations and its illuminations and miniatures. The illumination clouds, frequently seen in Safavid-style compositions, are used in the decorations on the introductory pages (f.1b-2a) prepared in serlevha format. These motifs are characteristic of Ruzbihan's signed works. The manuscript also incorporates traditional Persian motifs such as spiral, hurde, plain, and sencide rumis, as well as hatai and penç motifs with rich feather and border designs. Generally, triangularly arranged“koltuk”(corner) ornaments have been used on the pages opposite the miniatures. The miniatures exhibit superior craftsmanship and design. Moreover, the illuminated pages often feature negative-style decorations. Among the works that have survived to this day, what distinguishes Shahnameh-i Firdausi and makes it a masterpiece admired for its illuminations and miniatures is its status as a literary work that has been read and researched for centuries. In this respect, it will serve as a source for traditional arts, literary arts, and artists for many years to come.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan H.762 envanter numaralı Hamse-i Nizami'in tezhip yönünden incelenmesi ve günümüz tezhip anlayışı ile yorumlanması
The analysis and interpretation of the illumination of Hamse-i̇ Nizami with inventory number H.762 in the Topkapi palace museum library from the perspective of contemporary illumination art
SEDA ALBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Kağıt sanatları ve Kalender Paşa: I. Ahmed Albümü
Kalender Pasha and paper arts: Album of the Sultan Ahmet I
NİL BAYDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H.363 Numaralı Kelile ve Dimne nüshanın minyatürlerinin teknik analizi
Technical analysis Of Topkapı Palace Museum Library No. H.363 Miniatures Of Kelile and Dimne
HATİCE KÜBRA UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERSİN FETHİ ÖÇAL
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde E.H. 1487 numarayla kayıtlı bir Mecmûa-i Tevârîh (İnceleme-metin)
Mecmûa-i Tevârîh (E.H. 1487) in the Library of Topkapı PalaceMuseum: Analyse and text
HATİCE PİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki murakkaların katı' bezemeleri
Paper filigree work (kati') of the muraqqas at the Topkapı Palace Museum Library
ÜMMÜGÜLSÜM SEVİM GENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜLNUR DURAN