Haber araştırmalarında söylem: Sorunsallar, teoriler ve çözümlemeler
Discourse in news studies: Problematics, theories and analyzes
- Tez No: 917531
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇAĞLA KUBİLAY KAMİLOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 355
Özet
Uluslararası iletişim literatüründe 1970'ler ile birlikte tartışılmaya başlanan söylem, Türkiye'deki iletişim araştırmalarında 1990'dan itibaren yer bulmuş ve bu alanda yaklaşık 35 yıllık bir birikim oluşmuştur. Söylem üzerine ortaklaşılan bir tanım, teorik bakış açısı ya da metodolojik yaklaşımın bulunmaması ise söz konusu literatürün farklı düzlemlerde kurulmasını sağlamıştır. Bunlardan hareketle bu tezde Türkiye'deki haber çalışmalarında söylem kavramının epistemolojik ve metodolojik açılardan nasıl ele alındığı sorunsallaştırılmıştır. Bu sorunsala cevap bulmak için öncelikle Türkiye'deki iletişim fakülteleri tarafından uzun süredir çıkarılan ve TR Dizin'de yer alan 11 akademik iletişim dergisinde yayımlanmış makaleler ile iletişim anabilim dalları altında tamamlanmış tezler taranmıştır. Tarama sonucunda haber ve söylem konulu 587 makale ve tez belirlenerek çalışmanın evreni saptanmıştır. Sonrasında ise bu tezde kullanılan açımlayıcı sıralı karma araştırma deseninin ilk ayağı kapsamında listelenen 587 çalışmanın yayımlandığı yıla, yazarlarının kurumsal kimliğine, konularına, araştırma desenlerine, yöntemlerine, kuramsal yaklaşımlarına, inceleme ölçek ve mecralarına göre nasıl dağılım gösterdiğine bibliyometrik analiz ile bakılmıştır. Nicel olarak yapılan bu analizde ulaşılan veriler ve tespit edilen sorunlar doğrultusunda nitel analizin yer aldığı açımlayıcı sıralı karma araştırma deseninin ikinci aşaması planlanmış, yöntem" olarak van Dijk'ın eleştirel söylem çözümlemesi/çalışması (ESÇ) yaklaşımını kullanan tez ve makaleler tematik analiz ile incelenmiştir. Bu inceleme için nicel analizin yapıldığı evren içerisinden 32 çalışma belirlenerek bir örneklem oluşturulmuştur. Örneklemdeki metinlerin kavramsallaştırmalarında, teorik başlıklarında, metodolojik bakış açılarında ve analizlerinde van Dijk'ın ESÇ yaklaşımı ile nasıl ilişkiselliklerin kurulduğuna, ESÇ bağlamında sorunlu yanlarının neler olduğuna dair tartışmalar yürütülmüştür. Yapılan bibliyometrik inceleme sonucunda haber ve söylem konulu iletişim araştırmalarının yıllar özelinde çoğunlukla artarak devam ettiği görülmüştür. İlgili literatürde sırasıyla Marmara, İstanbul, Gazi/AHBV, Ankara, Selçuk Üniversitelerindeki araştırmacıların belirleyici olduğu, 1990 yılından itibaren gerçekleştirilen çalışmalarda en fazla kimlik konusunun çalışıldığı ve nitel araştırma deseninin ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Araştırmalarda yöntem olarak çoğunlukla eleştirel bir konumlanma gerektiren ESÇ'nin kullanıldığına ancak aynı oranda eleştirel teorik yaklaşımların benimsenmediğine ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmacılar en çok ulusal çaptaki haberleri incelerken bunlarda ağırlığı gazete haberlerine vermiş, yerel haberler ile TV haberleri ise geri planda kalmıştır. İkinci bölümde gerçekleştirilen tematik analizde incelenen metinlerde, bir çalışma alanı ya da programı olan ESÇ'nin çoğunlukla yöntem şeklinde nitelendiği görülmüştür. Çalışmalardaki sorunsalların ve teorik başlıkların ESÇ ile uyumlu çerçevelerden kurulmaması sonucunda önemli yapısal sorunlar tespit edilmiştir. Problemli sorunsallar ve teorik yaklaşımlar sonrasında van Dijk'ın haberin yapısına ilişkin ortaya koyduğu makro-mikro modelinin yöntem olarak uygulanma çabası, haberler üzerine bütünlüklü ESÇ'lerin gerçekleştirilmesini zorlaştırmıştır.
Özet (Çeviri)
Researchers began discussing discourse in the international communication literature in the 1970s. It subsequently gained traction in Turkey from 1990 onwards, with approximately 35 years' worth of research output in this area. The absence of a unified definition, theoretical framework, or methodological approach to discourse has prompted researchers to engage in discourse at varying levels within the relevant literature. In this thesis, I have problematised the ways in which the concept of discourse from epistemological and methodological perspectives in the field of news studies in Turkey. In order to identify a solution to this problematic issue, I initially conducted a comprehensive review of academic literature from 11 prominent communication journals, which have been consistently published by communication faculties in Turkey and included in the TR Index, as well as theses written in communication departments. The scanning process allowed me to identify 587 articles and theses on news and discourse, constituting the study's universe. I then used bibliometric analysis to examine how the 587 studies included in the first stage of the explanatory sequential mixed research design used in this thesis performed according to various criteria, including year of publication, institutional identity of authors, topics, research designs, methods, theoretical approaches, and the size and medium of reviews. In this quantitative analysis, I planned the second phase of the explanatory sequential mixed research design in accordance with the data obtained and the problems identified. In the second stage, through thematic analysis, I qualitatively examined theses and articles using van Dijk's critical discourse analysis/study (CDA) approach. In order to conduct this review, I created a sample by selecting 32 studies from the universe. In the second part of the analysis, I examined the ways in which the texts in the sample align with van Dijk's CDA approach, particularly in terms of their conceptualisations, theoretical titles, methodological perspectives and analyses, as well as their problematic aspects in the context of CDA. The bibliometric examination revealed that research in the communication field on news and discourse has continued to increase over time. In the relevant literature, I determined that researchers from Marmara, İstanbul, Gazi/AHBV, Ankara, and Selçuk Universities played a pivotal role, and that identity was the most studied issue in studies conducted since 1990, with qualitative research designs being a prominent feature. The Critical Discourse Analysis method, which requires a critical position, was primarily employed in the studies, although researchers did not utilise critical theory at the same rate. Moreover, the majority of researchers focused their attention on national news, with a particular emphasis on newspaper news, while local news and TV news were less prominent. In the thematic analysis conducted in the second section, I observed that CDA, a field of study or programme, was described as a method in most of the texts examined. It became evident that there were significant structural issues in the studies, as the authors did not establish the problematics and theoretical titles within frameworks compatible with CDA. Following the problematics and theoretical approaches, the application of the macro-micro model proposed by van Dijk regarding the structure of the news as a method has made it challenging to conduct comprehensive CDA on the news.
Benzer Tezler
- Dijital ebeveynlik olgusu olarak sharentıng
Sharenting as a digital parenting phenomenon
PELİN KILINÇ ÖZÜÖLMEZ
Doktora
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonMersin ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. SENEM AYŞE DURUEL ERKILIÇ
- Mavi Marmara' olayının Türk basınına yansımaları
The reflections of 'Mavi Marmara' incident in Turkish press
ALİ ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZÇAĞLAYAN
- 15 Temmuz darbe girişiminin bastırılmasında sosyal medyanın önemi
In suppressing the importance of social media of July 15 coup attempt
ALİ EMRAH KURTULAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halkla İlişkilerSakarya ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Reklamcılık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ ERDAL
- Bir siyasal iletişim aktörü olarak yazılı basının kullanımı: 07 Haziran 2015 Genel Seçiminde gazete manşetlerinin analizi
The use of written press as an actor of political communication: Analysi̇s on the headlines of newspapers in the 07 June 2015 General Elections
BÜLENT ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2017
GazetecilikGazi ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KÜÇÜKKURT
- Haber söyleminde siyasal etki ve ideoloji: 2002 ve 2011 Genel Seçimlerinin karşılaştırmalı analizi
Political effect and ideology in the news discourse: Comparative analysis of 2002 and 2011 of the selections
FATMA BETÜL AYDIN