Okul yöneticilerinin X ve Y kuramı varsayımlarının mesleki tükenmişlikleri üzerindeki etkisi: İletişim becerilerinin aracılık rolü
The effect of theory X and Y assumptions of school principals on their occupational burnout: The mediating role of communication skills
- Tez No: 919406
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSA YILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: X kuramı, Y kuramı yönetim felsefesi, okul yöneticisi, mesleki tükenmişlik, iletişim becerileri, theory X, theory Y management philosophy, school administrator, occupational burnout, communication skills
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Amaç: Bu araştırmada, kamu okullarında (temel eğitim ve ortaöğretim kurumları) görevli okul yöneticilerinin X ve Y kuramı varsayımları ile mesleki tükenmişlikleri arasındaki ilişkide iletişim becerilerinin aracılık rolünün ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yöntem: Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel yöntemle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda ileri sürülen hipotezleri sınamak amacıyla iki farklı istatistik paket programdan yararlanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistikler, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi ve Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılmıştır. Araştırma, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Erzurum ili merkez ilçelerinde (Aziziye, Palandöken, Yakutiye) bulunan resmi okullarda görev yapan 230 yöneticiden elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri;“Yönetim Felsefesi Ölçeği”,“Maslach Tükenmişlik Ölçeği”ve“İletişim Becerileri Ölçeği”olmak üzere üç farklı veri toplama aracı ile elde edilmiştir. Bulgular: Araştırmada iki model ve sekiz hipotez test edilmiştir. Araştırmanın birinci modelinde X, ikinci modelinde ise Y kuramına göre değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın birinci modelinde ulaşılan bulgularına göre, okul yöneticilerinin X kuramı varsayımlarına yönelik inançları mesleki tükenmişliklerini pozitif yönde; iletişim becerilerini negatif yönde etkilemektedir. Diğer taraftan okul yöneticilerinin iletişim becerilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerini negatif yönde etkilediği anlaşılmıştır. Araştırmanın birinci modelinin son bulgusunda ise okul yöneticilerinin X kuramı varsayımlarına yönelik inançlarının mesleki tükenmişlik düzeylerini iletişim becerileri aracılığı ile dolaylı olarak pozitif yönde etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Başka bir ifadeyle okul yöneticilerinin X kuramı varsayımlarına yönelik inançları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkide iletişim becerilerinin aracılık rolünün olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın ikinci modeli bulgularına göre okul yöneticilerinin Y kuramı varsayımlarına yönelik inançlarının mesleki tükenmişliklerini negatif yönde; iletişim becerilerini pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Araştırmanın ikinci modelin son bulgusu ise; okul yöneticilerinin Y kuramı varsayımlarına yönelik inançlarının mesleki tükenmişlik düzeylerini iletişim becerileri aracılığı ile dolaylı olarak negatif yönde etkilediğidir. Başka bir ifade ile okul yöneticilerinin Y kuramı varsayımlarına yönelik inançları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkide iletişim becerilerinin aracılık rolünün olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Sonuçlar: Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin kontrol edilmesinde X ve Y kuramı varsayımlarına yönelik inançlarının ve iletişim becerilerinin önemli bir rolü bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Objective: This study aims to reveal the mediating role of communication skills in the relationship between the assumptions of Theory X and Y and the professional burnout of school administrators working in public schools (basic education and secondary education institutions). Method: This study was conducted using the relational method, one of the quantitative research methods. In order to test the hypotheses put forward in line with the purpose of the study, two different statistical package programs were used. Descriptive statistics, Pearson Product Moment Correlation Analysis and Structural Equation Modeling were used in the analysis of the research data. The study was conducted with data obtained from 230 administrators working in public schools in the central districts of Erzurum province (Aziziye, Palandöken, Yakutiye) in the 2024-2025 academic year. The research data were obtained with three different data collection tools:“Management Philosophy Scale”,“Maslach Burnout Scale”and“Communication Skills Scale”. Results: Two models and eight hypotheses were tested in the study. The relationships between variables according to theory X were examined in the first model of the study, and theory Y was examined in the second model. According to the findings obtained in the first model of the study, school administrators' beliefs in theory X assumptions positively affect their occupational burnout and negatively affect their communication skills. On the other hand, it was understood that the communication skills of school administrators negatively affect their occupational burnout levels. In the last finding of the first model of the study, it was found that school administrators' beliefs in theory X assumptions indirectly positively affect their occupational burnout levels through communication skills. In other words, it was understood that communication skills have a mediating role in the relationship between school administrators' beliefs in theory X assumptions and occupational burnout levels. According to the findings of the second model of the study, it was seen that school administrators' beliefs in theory Y assumptions negatively affect their occupational burnout and positively affect their communication skills. The last finding of the second model of the study is that school administrators' beliefs in theory Y assumptions indirectly negatively affect their occupational burnout levels through communication skills. In other words, it was found that communication skills have a mediating role in the relationship between school administrators' beliefs in theory Y assumptions and their levels of occupational burnout. Conclusions: School administrators' beliefs in theory X and theory Y assumptions and their communication skills have an important role in controlling their levels of occupational burnout.
Benzer Tezler
- Güdüleme kuramlarının eğitim yönetimine katkıları
Başlık çevirisi yok
ÇAĞLAR ÇAĞLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NECDET KONAN
- Okul yöneticilerinin sahip olduğu yönetim felsefesi ile kullandıkları politik taktikler arasındaki ilişki
The relationship between school administrators' management philosophy and the political tactics they use
GAMZE FIŞKINLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN TANRIÖĞEN
- Anaokulu müdürlüğü ile kendini gerçekleştirmenin paylaşılan anlamı
The shared meaning of self-actualization via pre-school principalship
ZEKİYE ÇALIŞICI ÜNSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN ÖZASLAN
- Yönetim kuramları bakımından günümüz okul yöneticilerinin yönetim anlayışları
Today's school manager's management comprehension examined in point of management theories
EBRU ÖZDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ALİ HAMEDOĞLU