Hile elması unsurlarının muhasebe manipülasyon riskiyle ilişkisinde, kurumsal yönetim uygulamalarının etkisi
The effect of corporate governance practices on the relationship between cheating elements and accounting manipulation risk
- Tez No: 920311
- Danışmanlar: PROF. DR. SONER GÖKTEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Şirketlerde yaşanan hileli eylemlere yönelik yapılan araştırmalar göstermektedir ki; en yüksek tutarlı zarara sebebiyet veren hile türü finansal tablo hileleridir. Gerçekleştiren kişi açısından yapılan sınıflamada da şirket sahipleri ve üst düzey yöneticiler tarafından yapılan hilelerin, ortaya çıkardıkları zarar açısından ilk sırada yer aldığı tespit edilmiştir. Bu durum bağımsız denetim standartlarında kabul edilen ve baskı, fırsat ve meşrulaştırmayı risk faktörü olarak gören“hile üçgeni”paradigmasının yetersizliğini ortaya koymaktadır. Çünkü“Hile Üçgeni”paradigması, şirket sahipleri ve üst düzey yöneticilerin yapmış olduğu hileleri açıklayıcı bir risk faktörü olarak“yetenek”unsurunu uhdesinde bulundurmamaktadır. Bu eksikliğin giderilmesi amacıyla, hile üçgenine“yetenek”unsurunun eklenmesiyle oluşturulan“hile elması”paradigmasına geçiş ve buna bağlı oluşturulacak yeni denetim prosedürleri, hile denetiminde ilginin şirket sahipleri ve üst düzey yöneticilere yönelmesini sağlayacaktır. Bu tez çalışmasının ilk amacı bağımsız denetim standartlarında“hile üçgeni”paradigması yerine“hile elması”paradigmasının yerleştirilmesini sağlamak amacıyla kanıtlar elde etmek ve bu kanıtlar üzerinde kurumsal yönetim ilkelerinin düzenleyicilik rolünü tespit etmektir. Bu kapsamda, 2017-2023 yılları arasındaki 7 yıllık bir dönem için veri toplanarak, iki aşamalı bir örneklem seçim yöntemi kullanılmıştır. Seçilen örneklem şirketlerin, 2020 yılı verilerine göre muhasebe manipülasyon risk seviyeleri (Beneish M-Skor) tespit edilmiştir. Daha sonra, hile elması unsurlarını tanımlamak üzere seçilmiş bağımsız değişkenlerin, Beneish M-Skor üzerindeki etkisi çoklu regresyon yöntemi dahilinde analiz edilmiştir. Çıkan sonuçlarda risk faktörlerinin tamamı için en az bir tane anlamlı bağımsız değişken tespit edilerek paradigma dönüşümü için kanıt oluşturulmuştur. Daha sonra bu ilişki üzerinde kurumsal yönetim uygulamalarının düzenleyicilik rolü, kurumsal yönetim derecelendirme puanları vasıtasıyla analiz edilmiş ve bazı bağımsız değişkelerin Beneish M-Skor üzerindeki etkisinde kurumsal yönetim uygulamalarının düzenleyicilik rolü tespit edilmiştir. Çalışma örneklem seçim yöntemi, hile üçgeni paradigmasından hile elması paradigmasına geçişle ilgili kanıt oluşturan ilk çalışma (yerel literatürde) olması ve aynı anda kurumsal yönetim uygulamalarının düzenleyicilik etkisinin ölçülmesi sebepleriyle diğer çalışmalardan ayrışmaktadır. Çalışmanın son amacı ise Bağımsız Denetim Şirketlerinin, hile denetimine yönelik farkındalıklarıyla ilgili çıkarımlarda bulunmaktır. Bu amaçla, 2017-2023 yılları arasında SPK tarafından idari cezaya çarptırılmış denetim şirketleri (47 adet ve 5 senesinde BİG4 Denetim şirketeri de bulunmaktadır) belirlenmiştir. Belirlenen denetim şirketlerinin şeffaflık raporları incelenerek, KAYİK (Kamu Yararını İlgilendiren Kurumlar) kapsamında denetledikleri şirket sayısının 715 olduğu ve aldıkları cezaların ana nedeninin“muhasebe ve denetim ilkelerine ayrıkı denetim raporu düzenlemek”olduğu tespit edilmiştir. Denetim şirketlerinin mesleki özen ve yeterlilik ilkesine uygun olmayan ve denetledikleri finansal tabloların gerçeğe uygun sunumunu engelleyen bu eylemleri, hile denetimi noktasında farkındalıklarında tatmin edici bir seviyede olmadıklarına yönelik şüphe uyandırmıştır.
Özet (Çeviri)
Research into fraudulent acts in companies has shown that the type of fraud that causes the highest amount of damage is financial statement fraud. In the classification made in terms of the person who committed it, it has been determined that frauds committed by company owners and senior managers are in the first place in terms of the damage they cause. This situation reveals the inadequacy of the“fraud triangle”paradigm, which is accepted in independent auditing standards and sees pressure, opportunity and legitimation as risk factors. Because the“Fraud Triangle”paradigm does not include the“talent”element as a risk factor explaining the frauds committed by company owners and senior managers. In order to eliminate this deficiency, the transition to the“fraud diamond”paradigm created by adding the“talent”element to the fraud triangle and the new audit procedures to be created accordingly will direct the attention in fraud auditing to company owners and senior managers. The first aim of this thesis is to obtain evidence in order to replace the“fraud triangle”paradigm with the“fraud diamond”paradigm in independent auditing standards and to determine the regulatory role of corporate governance principles on this evidence. In this context, a two-stage sample selection method was used by collecting data for a 7-year period between 2017 and 2023. The accounting manipulation risk levels (Beneish M-Score) of the selected sample companies were determined according to the 2020 data. Then, the effect of the selected independent variables to define the fraud diamond elements on the Beneish M-Score was analyzed within the multiple regression method. At least one significant independent variable was determined for all risk factors in the results and evidence for paradigm transformation was created. Then, the regulatory role of corporate governance practices on this relationship was analyzed through corporate governance rating scores and the regulatory role of corporate governance practices was determined in the effect of some independent variables on the Beneish M-Score. The study differs from other studies in that it is the first study (in the local literature) to provide evidence on the transition from the fraud triangle paradigm to the fraud diamond paradigm and simultaneously measures the regulatory impact of corporate governance practices. The final aim of the study is to make inferences about the awareness of Independent Audit Companies regarding fraud auditing. For this purpose, auditing companies that were imposed administrative penalties by the CMB (Capital Markets Board of Türkiye) between the years 2017-2023 (47 of them, including BIG4 Audit Companies in 5 years) were determined. By examining the transparency reports of the determined auditing companies, it was determined that the number of companies they audited within the scope of KAYİK (Public Interest Institutions) was 715 and the main reason for the penalties they received was“preparing audit reports that are separate from accounting and auditing principles”. These actions of the auditing companies, which do not comply with the principle of professional care and competence and prevent the fair presentation of the financial statements they audit, have raised suspicions that their awareness regarding fraud auditing is not at a satisfactory level.
Benzer Tezler
- Hile teorilerinin bağımsız denetçilerin hile riski kararları üzerine etkileri
The affects of fraud theories on independent auditors' risk decisions
RUHAN AYDIN
- İç kontrol sisteminin hilenin önlenmesindeki rolünün incelenmesi üzerine nitel bir çalışma
A qualitative study on the role of the internal control system in the prevention of fraud
UĞUR ÇİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MaliyeSüleyman Demirel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN ÖZÇELİK
- Tommaso Campanella ve Thomas More'un ütopyalarının karşılaştırılması
Comparing Thomas More and Tommaso Campanella's utopias
MAHMUT AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
FelsefeAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN ELMALI
- Farklı tip kaplama yöntemiyle metal-alaşım malzemelerinin mekanik ve tribolojik özelliklerinin araştırılması
Investigation of the mechanical and tribological characteristics of metal-alloy materials with different type of coating
MELTEM ÇİFTCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Makine MühendisliğiKafkas ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BENEK HAMAMCI
- İşletmelerde hile yapmanın nedenleri ve sosyal psikoloji açısından değerlendirilmesi
Motives for committing fraud in corporate environments and the analysis of these from the social psychological perspective
SEVINJ JAFAROVA