Osmanlı matbaacılığında müteharrik hurufat ve günümüzde rik'a font tasarımı
Movable type in Ottoman printing and contemporary ruq'ah font design
- Tez No: 920723
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Matbaacılık, Crafts, Fine Arts, Typography
- Anahtar Kelimeler: Hat Sanatı, Rik'a, Tipografi, Hurufat, Font Tasarım, Islamic Calligraphy, Ruq'ah, Typography, Movable Type, Typeface Design
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Osmanlı Matbaacılığında Müteharrik Hurufat ve Günümüzde Rik'a Font Tasarımı başlıklı bu çalışmada Osmanlı topraklarında tekâmül gösteren yazı çeşitlerinin matbaacılık uygulamalarındaki kullanımı incelenmiş, hat sanatı ve tipografi alanındaki yeri ele alınmıştır. Ayrıca, hareketli hurufatın yerini alan bugünün dijital teknolojisi kullanılarak, Halim Özyazıcı'nın rik'a hattını temel alan bir rik'a font tasarlanmıştır. Teknoloji ile geleneksel sanatların kesişiminde, Arap harfli yazı sistemleri ile hat sanatı niteliğinde tasarlanan fontlar önem arz etmektedir. Ancak, mevcut dijital font tasarımları harf birleşimleri, ölçüleri, meyilleri ve satır düzeni bakımından hat sanatı estetik, kural ve özgün yapısını tam anlamıyla yansıtmamaktadır. Günümüzde yapılan çalışmalardaki eksiklik ve hatalar göz önüne alınarak, harflerin hat sanatındaki şekil ve kuralları çerçevesinde yeni bir yazı tipinin tasarlanması amaçlanmıştır. Osmanlı'da yaygın olarak kullanılan rik'a hattı pratikliği, sadeliği ve aynı zamanda estetik bir yapı barındırmasından dolayı bu çalışma kapsamında üretilen font tasarımında tercih edilmiştir. Tasarım sürecinde harflerin nispetleri, birleşimleri ve bağlantıları incelenmiş, ardından harf şekilleri, alternatifleri, ligatürler, ve bağlantı kodları oluşturularak hat sanatındaki kurallar çerçevesinde dijital ortama aktarılması sağlanmıştır. Unicode uyumluluğu ve OpenType teknolojisi ile Arapça ve Osmanlı Türkçesi dillerinde uygulanabilir bir font geliştirilmiştir. Bu font tasarımı, yalnızca kültürel bir değerimizi yaşatmakla kalmayıp, aynı zamanda dijital platformlarda grafik tasarım ve görsel iletişim gibi alanlarla bir köprü kurarak çağdaş tasarım süreçlerinde aktif bir rol üstleneceği ön görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Movable Type in Ottoman Printing and Contemporary Rik'a Font Design examines the use of script styles that evolved in Ottoman territories within printing practices and evaluates their place in the fields of calligraphy and typography. Furthermore, using today's digital technologies, which have replaced movable type, a font based on Halim Özyazıcı's ruq'ah script has been designed. At the intersection of technology and traditional arts, fonts designed with the characteristics of Arabic script systems and calligraphy hold significant importance. However, existing digital font designs do not fully reflect the aesthetic, structural rules, and original character of calligraphy in terms of letter connections, proportions, slants, and line composition. Considering the deficiencies and errors in contemporary designs, this study highlights the necessity of creating a new typeface grounded in the forms and rules of calligraphy. The ruq'ah script, widely used in the Ottoman period, was chosen for this font design due to its practicality, simplicity, and inherently aesthetic structure. During the design process, letterforms were developed, harmony in their connections was achieved, and ligatures, alternative letterforms, and contextual alternates were created. A font with Unicode and OpenType technology has been developed for use in Arabic and Ottoman Turkish languages. This font design not only preserves a cultural heritage but also establishes a bridge to modern design processes by playing an active role in fields such as graphic design and visual communication on digital platforms.
Benzer Tezler
- Osmanlı matbaacılığında Takvimhane-i Amire'nin yeri ve önemi
Takvimhane-i Amire and its place in Ottoman printing
GÜLDANE ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN SARIYILDIZ
- Maarif Gazetesinin (51-60. sayıları) transkripti ve değerlendirilmesi
Transcript and evaluation of Maarif Newspaper (Issues 51-60)
ZEYNEP ÇULUN
- The Ottoman printing enterprise: Legalization, agency and networks, 1831-1863
Osmanlı matbaacılığının yerelleşmesi: Yasal zemin, aktörler ve toplumsal ağlar, 1831-1863
AYŞE TEK BAŞARAN
- Osmanlı İmparatorluğu'nda nesih hattının tipografik evrimi (1729–1928)
Başlık çevirisi yok
ONUR FATİH YAZICIGİL
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2020
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGrafik Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. AYŞEGÜL İZER
- Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğünde bulunan Türk beşikdevri basmalarının kağıt, dikiş ve cild özelliklerinin incelenmesi
Exammination of the paper/text, stitch and binding properties of Turkish beşikdevri printed bokks locaated in Konya Manusecript Region
MÜRŞİDE TOPCU
Doktora
Türkçe
2024
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ FUAT BAYSAL
