Ti-6Al-4V alaşımının tel ark eklemeli imalat sürecinin modellenmesi ve analizi
Modeling and analysis of the wire arc additive manufacturing process of Ti-6Al-4V alloy
- Tez No: 920880
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ BAYKASOĞLU, DOÇ. DR. ÖNCÜ AKYILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Makine Mühendisliği, Mechanical Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Tel ark eklemeli imalat (TAEİ) sırasında malzemeleri ergitmek için ısı enerjisi kullanılır. Ancak kullanılan bu ısı katmanların çevrimli olarak oluşturulması sırasında, üniform olmayan tekrarlı termal değişimlere yol açmakta ve dolayısıyla metalik malzemelerin mikroyapısının süreç boyunca değişmesine neden olabilmektedir. Bunun yanında TAEİ ile üretilen parçalarda, maruz kaldıkları termal yüklemeye bağlı olarak yüksek mertebelerde arzu edilmeyen kalıntı gerilmeler ve deformasyonlar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle, TAEİ süreçlerinde gerçekleşen fiziksel etkileşimlerin anlaşılıp, süreç kontrolünün sağlanması için gerçekleştirilecek çalışmalar büyük önem arz etmektedir. Bu motivasyonla hazırlanan tez çalışması kapsamında, Ti-6Al-4V alaşımından TIG-TAEİ yöntemiyle üretilecek parçalarda, literatürdeki güncel yaklaşım, gözlem ve bulgular dikkate alınarak, süreç-yapı-özellik ilişkilerinin anlaşılmasına olanak sağlayacak, termal-mikroyapısal-mekanik (TMM) sonlu elemanlar yöntemi (SEY) benzetim modellerinin geliştirilmesine ve deneysel olarak doğrulanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, ilk olarak süreç benzetim modellerinin geliştirilmesi ve doğrulanmasında kullanılacak laboratuvar ölçekli özgün bir TIG-TAEİ cihazı mekanik, elektronik ve yazılımsal olarak tasarlanmış ve üretilmiştir. Bu cihaz kullanılarak, farklı ısı girdileri, katman sayıları ve tarama desenleriyle numuneler üretilmiş, bunların boyutları ve sınır koşulları dikkate alınarak TMM sonlu elemanlar benzetim modelleri geliştirilmiştir. Benzetim modellerinin geliştirilmesinde ABAQUS sonlu elemanlar yazılımı kullanılıp, Python makroları ve Fortran kullanıcı alt programları yardımı ile çeşitli model bileşenlerinin (sınır koşulları, eleman aktifleştirme tanımlamaları, hareketli ısı kaynağı modeli, malzemenin mikroyapısal ve mekanik özellikleri vb.) esnek ve parametrik bir yapıda tanımlanabildiği bir SEY modeli oluşturulmuştur. Termal modelde iletim, taşınım ve radyasyonla ısı transferleri dikkate alınıp ısı kaynağının tanımlanmasında TIG kaynağı için modifiye edilmiş bir Goldak ısı kaynağı modeli kullanılmıştır. TAEİ işlemi boyunca sıcaklık değişimlerine bağlı olarak meydana gelen mikroyapısal dönüşümlerin tahmini için hem difüzyonlu hem de difüzyonsuz katı hal faz dönüşümlerini hesaba katan bir model dikkate alınmış, böylece α ve β faz oranlarının imalat süreci boyunca değişimleri incelenmiştir. Ayrıca, hesaplanan fazların oranları ve mikrosertlik değerleri dikkate alınarak karışımlar kuralı yardımı ile parçaların mikrosertlik değerlerindeki değişimler hesaplanmıştır. Termal değişimlerin malzemenin mekanik davranışına etkilerinin incelenmesi için tamamıyla bağlaşık modelleme tekniği uygulanmıştır. Bununla birlikte mikroyapısal değişimlerin malzemenin akma davranışına etkisi fazların hesaplanan hacim oranlarını ve akma değerlerini dikkate alan karışımlar kuralı ve Johnson-Cook malzeme modeli kullanılarak benzetim modellerine dahil edilmiştir. Doğrulama çalışmaları öncelikle iki farklı ısı girdisiyle üretilen tek katlı duvar yapılı numuneler dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda ilk olarak iki farklı noktadan termokupllarla zamana bağlı olarak ölçülen deneysel sıcaklık değerleri, numunelerin kesitleri üzerinden ölçülen eriyik havuzu ve ısıdan etkilenen bölgenin boyutları, yine numunelerin kesitleri üzerinden ölçülen sertlik değerleri ve bir kenarı ankastre olarak mesnetlenmiş altlık plaka üzerinden ölçülen yer değiştirme sonuçları sonlu elemanlar analizleri ile hesaplanan değerlerle karşılaştırılmıştır. Daha sonra modelin çok katlı yapılar için de doğru sonuçlar üretebildiğini göstermek adına eş yönlü ve zikzak tarama desenleriyle üretilen 5 katlı duvar yapılı numuneler dikkate alınarak benzer doğrulama çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Doğrulama çalışmaları sonucunda geliştirilen benzetim modelleri ile hesaplanan sıcaklık değerlerinin, eriyik havuzu boyutlarının, sertlik değerlerinin ve yer değiştirme sonuçlarının deneysel verilerle oldukça tutarlı olduğu tespit edilmiştir. Bu durum geliştirilen benzetim modellerinin TAEİ ile imal edilen parçaların süreç-yapı-özelliklerinin incelenmesinde kullanılabileceğini göstermiştir.
Özet (Çeviri)
Heat energy is used to melt materials during Wire Arc Additive Manufacturing (WAAM). However, the applied heat leads to non-uniform, repeated thermal variations during the cyclic formation of layers which can cause changes in the microstructure of metallic materials throughout the process. Besides, high levels of undesirable residual stresses and deformations may occur on parts fabricated with WAAM depending on the thermal loading to which they are exposed. Therefore, studies to be carried out for understanding the physical interactions occurring during WAAM processes and ensuring the process control is of great importance. Within the scope of this thesis prepared with this motivation, studies have been carried out on the development and experimental verification of thermal-microstructural-mechanical (TMM) finite element method (FEM) simulation models that enable understanding of the process-structure-property relationships in parts to be produced from Ti-6Al-4V alloy by the TIG-WAAM method, taking into account the latest approaches, observations, and findings in the literature. In this context, firstly, an in-house laboratory-scale TIG-WAAM device to be used in the development and validation of process simulation models was designed and manufactured considering mechanical, electronic, and software aspects. Using this device, samples are produced with different heat inputs, layer numbers and scanning patterns, and considering their dimensions and boundary conditions, TMM finite element simulation models are developed. The ABAQUS finite element software is used to develop the simulation models, and with the help of Python macros and Fortran user subroutines, a finite element model is created where various model components (boundary conditions, element activation definitions, moving heat source model, microstructural and mechanical properties of the material, etc.) could be defined in a flexible and parametric structure. In the thermal model, heat transfer through conduction, convection, and radiation is considered, and a modified Goldak heat source model is used to define the TIG welding heat source. For predicting the microstructural transformations occurring due to temperature variations during the WAAM process, a microstructurel model that accounts for both diffusional and diffusionless solid-state phase transformations is considered which allows for the investigation of the changes in the α and β phase fractions throughout the manufacturing process. Additionally, by considering the calculated fractions and microhardness values of the phases, the change in the microhardness of the parts is calculated using the rule of mixtures. The effect of thermal variations on the mechanical behavior of the material is considered using a fully coupled modeling technique. Additionally, the effect of microstructural changes on the material's yield behavior is included into the simulation models using the Johnson-Cook material model and the rule of mixtures that considers the calculated volume fractions and yield values of the phases. Validation studies are performed firstly on single-layer wall samples produced with two different heat inputs. In this context, experimentally measured temperature values over time at two different points using thermocouples, dimensions of the melt pool and heat-affected zones and hardness values measured from the cross-sections of the samples, and displacement measurements measured from the clamped base plate are compared with the values calculated using the finite element analyses. Subsequently, similar validation studies are performed on five-layer wall samples produced with unidirectional and zigzag scanning patterns to demonstrate that the model can also produce accurate results for the multi-layer structures. The validation studies show that, the temperature values, melting pool dimensions, hardness values, and displacement results calculated using the developed simulation models are in close agreement with the experimental data.
Benzer Tezler
- Verification study of wire arc additive manufacturing of titanium alloy TI6AL4V
Titanyum alaşımı TI6AL4V'nin tel ark eklemeli imalatının doğrulama çalışması
GANİ MELİK ÖNDER
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Havacılık ve Uzay Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiSavunma Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİKE NİKBAY
- Effects of gas shielding flow rate on weld quality of tig welding in Ti6Al4V alloy
Ti6Al4V alaşımı tig kaynağında uygulanan koruyucu gaz parametresinin kaynak kalitesi üzerindeki etkisi
BANU BERİŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÇİMENOĞLU
- Farklı titanyum alaşımlarının tel ark katmanlı imalat yöntemiyle üretimi ve mekanik özelliklerinin incelenmesi
Production of different titanium alloys by wire arc additive manufacturing and investigation of mechanical properties
ERSİN ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
Makine MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ULUTAN
- Ti6Al4V alaşımında esnek honlama ve silindirik parlatma işlemlerinin delik yüzey özelliklerine etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of flex hone and roller burnishing processes on hole surface characteristics at Ti6Al4V alloy
HAKAN ÖKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Makine MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ER
- Ti6Al4V alaşımına kriyojenik işlemin etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of cryogenic treatment on Ti6Al4V alloy
FATİH HAYATİ ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2019
Makine MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN NURİ ÇELİK