Hanefî Belh ekolü ve fıkıh usûlü görüşleri
The ecolization (Schooling) of Hanafi Balkh fiqh
- Tez No: 921827
- Danışmanlar: PROF. DR. ADNAN KOŞUM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Hanefi mezhebi içinde bölgesel fıkıh ekolleri vardır. Fakihlerin vefat tarihleri dikkate alındığında Irak ekolünden sonra bu ekollerin en kadimi kuşkusuz Belh ekolüdür. Söz konusu ekol hem usul hem de füru açıdan Hanefi fıkhının gelişmesine katkıda bulunmasına rağmen birkaç spesifik makale dışında hiçbir çalışma yapılmamıştır. Çalışmada, Belh ekolünün özel örf ve ehl-i rey içindeki konumlarını ele alan makaleleri de kuşatacak şekilde Belh'te bölgesel bir ekolün oluşup oluşmadığı konusu klasik fıkıh kitaplarında geçen füru fıkıh meseleleri yardımıyla incelenmiştir. Çalışma neticesinde Belh'te Hanefi mezhebi içindeki en kadim bölgesel ekol olan Hanefi Belh ekolünün varlığı ve müstakil oluşu ortaya konulmuştur. Hanefi mezhebinin oluşumundan hemen sonra ve hatta aynı dönemde bu şekilde müstakil ekolün ortaya çıkışı, Hanefi mezhebi tarafından yadırganmadan Belh müçtehitlerine ait ihtilaflı fıkhî meseleler mezhebin fıkıh kitaplarında da zikredilmiştir. Bu da gösteriyor ki Hanefi mezhebi içindeki müçtehitler her ne kadar kendi aralarında bilimsel olarak çekişseler de aralarındaki dostane ilişkileri ve karşılıklı saygıyı bırakmamışlardır. Belh fıkıhçılarının fıkhî meseleleri ortaya koyarken başka bölgelerden özellikle Irak ve Buhara bölgesindeki fıkıh usul anlayışından farklı bir usul anlayışına dayandıkları görülmektedir. Onların bir fıkhî hükmü ortaya koyarken yaşadıkları belde ve bölgenin özel örfünü dikkate aldıkları anlaşılmaktadır. Bu ise Irak ve Buhara beldelerindeki birçok alim tarafından kabul edilmeyen bir durum olarak göze çarpmaktadır. Belh'in en etkin iki fakihi olan Nusayr b. Yahya (268/881-2) ve Muhammed b. Seleme'nin (278/891) özel örfe dayanarak birçok fıkhî meselede diğer bölge ekollerinin kabul etmedikleri şekilde hüküm değişikliğine gittikleri müşahede edilmektedir. Aslında bölgedeki değişim sadece fıkıh ile sınırlı değildir. Kelam ve tasavvuf gibi disiplinler de bölge şartlarına bağlı olarak bu değişimden nasibini almıştır.
Özet (Çeviri)
There are regional schools of fiqh within the Hanafi sect. The most ancient of these schools is undoubtedly the Balkh school. Although the school in question contributed to the development of Hanafi jurisprudence both in terms of usul and furu, no studies have been carried out except for a few specific articles. In the study, the issue of whether a regional school was formed in Balkh, including articles dealing with the position of the Balkh school in the case of special customs and ahl al-ray, was examined with the help of the furu fiqh issues mentioned in classical fiqh books. As a result of the study, the existence and independence of the Hanafi Balkh school, which is the oldest regional school within the Hanafi sect in Balkh, has been revealed. Immediately after the formation of the Hanafi sect, and even in the same period, the occurrence of such an independent school was not found strange by the Hanafi sect, and the controversial fiqh issues of the Balkh schoolars (mujtahids) were even mentioned also in the fiqh books of the sect. This shows that, although the schoolars (mujtahids) within the Hanafi sect discussed among themselves scientifically, they did not abandon the friendly relations and mutual respect between them. It has been determined that the Balkh fiqh scholars, while presenting fiqh issues, relied on a different understanding of fiqh metodology from other regions, especially Iraq and Bukhara. It is understood that they took into account the special customs of the town and region they lived while presenting a fiqh ruling. This stands out as a situation that is not accepted by many scholars in the regions of Iraq and Bukhara. It is observed that Nusayr b. Yahya (268/881-2) and Muhammad b. Salama (278/891), the two most influential jurists of Balkh, made changes in rulings on many jurisprudential issues, based on special customs, in a way that other schools of the region did not accept. In fact, the change in the region is not limited to fiqh. Depending on the regional conditions, disciplines such as theology and Sufism have also had their share of this change.
Benzer Tezler
- Hârizm Hanefi ekolü
Khawarizm Hanafi school
ULANBEK KALMURZA UULU
Doktora
Türkçe
2025
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ŞAHİN
- 1157-1858 tarihleri arasında Afganistan coğrafyasında yapılan İslâm hukuku çalışmaları ve hukuk anlayışı
Islamic legal studies and understanding of law in Afghanistan among the gurlus-mauris (M.1157-1858)
HABİBULLAH MURADİ
- Afganistan'da İslam hukuku çalışmaları (Başlangıçtan Selçuklu dönemine kadar) (H. 22-520/M. 642-1157)
Studies on Islamic in Afganistan
KHUDAYBEREN HABIBULLAH
- Hanefi mezhebinin Horasan'a giriş süreci ve yayılışı
Permeability of Hanafi school into Horasan district
FAİZUL RAHMAN AZİZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN EROĞLU
- Bürhaneddin el-Merginani'nin ''Muhtaratü'n-Nevazil''eserinin edisyon kritiği
Critical edition of Mukht?r?t al-Naw?zil by Burh?n al-d?n al-Margh?n?n?
AHMED SALİH AHMED GYUNESH
Yüksek Lisans
Arapça
2010
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAFFET KÖSE