Makarnalık buğday çeşitlerinde başaklanma dönemi sonrası yapraktan sıvı azot uygulamalarının dane verimi ile bulgur kalitesine etkileri
Effects of liquid nitrogen applications during the heading stage on grain yield and bulgur quality of durum wheat varieties
- Tez No: 921849
- Danışmanlar: PROF. DR. TANER AKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Bu araştırma geleneksel gübrelemeye ek olarak yapraktan yakmayan düşük biüret içerikli üre azotu ile farklı doz ve zamanlarda sıvı gübrelemenin makarnalık buğday dane verimi, verim bileşenleri ile bulgur kalitesi üzerindeki etkilerini belirleme amacıyla 2020-21 ve 2021-22 yetiştirme sezonlarında Antalya Korkuteli'de Kızıltan-91 ve Mirzabey 2000 çeşitleri kullanılarak tesadüf bloklarında faktöriyel deneme deseninde üç tekrarlı olarak yürütülmüştür. Yapraktan sıvı üre uygulaması 4 farklı doz 200ppm, 400ppm, 600ppm ve 800ppm olarak ve çiçeklenme başlangıcı, çiçeklenme ortası ve çiçeklenme sonrası olacak şekilde 3 farklı zamanda sırt pülverizatörü ile uygulanmıştır. Denemede tohum sıklığı her bir çeşit için metrekarede 400 adet tohum olacak şekilde ekim mibzeri ile sıra arası 14 cm ve 8 sıra olarak ekilmiştir. Buğday için önerilen yetiştirme koşullarına ek olarak çimlenme çıkış için ekim, kardeşlenme ve sapa kalkma ve başaklanma zamanlarında 100 mm/m2 hesabıyla 4 defa sulama yapılmıştır. Hasat sonrası laboratuvar tipi harman makinesinde harmanı yapılan danelerde parsel verimi, hektolitre ağırlığı, bin dane ağırlığı, dane nemi, camsı dane oranı ve elek analizi, sedimentasyon testi, gluten indeksi, yaş gluten miktarı, protein miktarı, irmik rengi analizleri ile her bir uygulamadan bulgur yapılarak bulgur verimi ve bulgurlarda b renk değeri tayinleride yapılmıştır. Yapraktan sıvı üre uygulamasının dekara verimi artırdığı, hektolitre ağırlığı ve bin dane ağırlığı ortalamaları üzerinde anlamlı bir değişim oluşturmadığı saptanmıştır. Camsı dane oranı belirleme çalışmaları sonucunda Kızıltan-91 ve Mirzabey 2000 çeşidinde camsı dane oranı en düşük %78, en yüksek %80 olarak belirlenmişken sarı renk göstergesi olarak ölçülen b renk değerleri ortalamaları 21,1 ile 26,1 arasında değişmiş olup bu kalite unsurunun sıvı üre uygulama dozu ve sıvı üre uygulama zamanından önemli derecede etkilendiği görülmüştür. Protein ortalamaları %12,3 ile %16,1 arasında değişmiş olup, sıvı üre uygulama dozu ve sıvı üre uygulama zamanından önemli ölçüde etkilendiği görülmüştür. Örneklerin % sedimentasyon değeri ortalamaları çeşit özelliği, çiçeklenme dönemi ve sıvı üre uygulama dozundan çok önemli derecede etkilenmiştir. Yaş gluten miktarı ortalaması en yüksek %50,7 olarak Kızıltan-91 çeşidinde çiçeklenme sonunda 800 ppm sıvı üre uygulamasından elde edilirken, en düşük %18,6 olarak Kızıltan-91 çeşidinin kontrol parselinde üretilen buğdayda saptanmıştır. Gluten index değeri ortalaması en yüksek %58,0 olarak Kızıltan-91 çeşidinde çiçeklenme sonrası 800 ppm sıvı üre uygulamasından elde edilirken, en düşük %19 olarak Kızıltan-91 çeşidinin kontrol parselinde üretilen buğdayda belirlenmiştir. En yüksek pilavlık bulgur verimi %64 ile Mirzabey 2000 çeşidinin çiçeklenme sonrası döneminde uygulanan 200 ppm sıvı üre uygulamasıyla üretilen buğdaylardan, en düşük pilavlık bulgur verimi ise %36 ile Mirzabey 2000 çeşidine çiçeklenme ortasında 200 ppm sıvı üre uygulamasıyla üretilen buğdaylardan elde edilmiştir. Pilavlık bulgur b renk değeri ortalamalarına göre en yüksek pilavlık bulgur b renk değeri 32.2 ile Kızıltan-91 çeşidinin çiçeklenme ortası döneminde uygulanan 400 ppm sıvı üre uygulamasıyla üretilen buğdaylardan, en düşük pilavlık bulgur b renk değeri ise 23,2 ile Kızıltan-91 çeşidine çiçeklenme başlangıcında 200 ppm sıvı üre uygulamasıyla üretilen buğdaylardan elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this research was to determine the effects of foliar fertilization with urea nitrogen, at a low urea concentration, on durum wheat yield, yield components, and bulgur quality when applied in addition to traditional fertilization at different doses and times. The trials were carried out under irrigated conditions on farmer's land in Antalya, Korkuteli, Garipçe village during the 2020-21 and 2021-22 growing seasons. The Kızıltan-91 and Mirzabey 2000 varieties were used in the experiments. The study was conducted with three replications in a factorial trial design in randomized blocks. Foliar urea solution was applied with a backpack sprayer at four different doses: 200 ppm, 400 ppm, 600 ppm, and 800 ppm, and at three different stages: the beginning of flowering, mid-flowering, and after flowering. For each variety, seeds were sown at a density of 400 seeds per square meter using a seed drill, with row spacing of 14 cm and a total of 8 rows. The plot cultivation area measured 1.12 × 5 m (5.6 square meters). 30 kg/da of diammonium phosphate (DAP) was applied to the soil, and 10 kg/da of urea was applied twice—once before tillering and once before germination. Weeds were controlled across the entire trial area using a 2-4-D ester herbicide when weeds had 3–5 leaves. The experiments were irrigated four times at a rate of 100 mm/m²—during sowing, tillering, and heading stages, as well as for germination and emergence, as recommended for wheat cultivation. Grain yield per plot, hectoliter weight, thousand-grain weight, grain moisture, vitreous grain ratio, and sieve analysis were measured. Sedimentation tests, gluten index, wet gluten content, protein content, and semolina color analyses were performed on grains that were hand-harvested and threshed using a laboratory-type threshing machine. Bulgur yield and color values were determined by processing wheat samples into bulgur. It was found that foliar application of liquid urea increased yield per decare and did not significantly change average hectoliter weight or thousand-grain weight. In studies evaluating the vitreous grain ratio, Kızıltan-91 and Mirzabey 2000 varieties exhibited ratios ranging from 78% to 80%. Average b color values, measured as yellow color indicators, ranged from 21.1 to 26.1 and were significantly affected by both the liquid urea application dose and application timing. Protein content ranged from 12.3% to 16.1%, and it was significantly influenced by liquid urea application dose and timing. Average sedimentation values were significantly affected by genotype, flowering stage, and urea dose. The highest average wet gluten content (50.7%) was obtained from the application of 800 ppm liquid urea at the end of flowering for the Kızıltan-91 variety, while the lowest (18.6%) was observed in the control plot of the same variety. The highest gluten index (58%) was recorded for the application of 200 ppm liquid urea at mid-flowering in Kızıltan-91, while the lowest gluten index (19%) was from the control plot of Kızıltan-91. The highest bulgur yield (64%) was obtained from wheat treated with 200 ppm liquid urea applied at the end of flowering for the Mirzabey 2000 variety, while the lowest yield (36%) was recorded for wheat treated with 200 ppm liquid urea at the beginning of flowering in the same variety. For bulgur b color values, the highest (28) was observed in wheat treated with 400 ppm liquid urea during mid-flowering for Mirzabey 2000, while the lowest (22.6) was from wheat treated with 200 ppm urea at the start of flowering for Kızıltan-91.
Benzer Tezler
- Farklı tuz konsantrasyonlarının ceylan 95 makarnalık buğday ve şahin 91 arpa çeşitlerinde bazı gelişme dönemleri ve morfolojik özellikler üzerine etkileri
The effects of some degrees of salinity on to some phenological periods and agronomical characteristics of durum wheat cultivar of ceylan 95 and barley cultivar of sahin 91
CEMİLE ADIYAMAN DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
ZiraatHarran ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NEFİSE EREN ÜNSAL
- Malatya yöresi Kunduru 1149 populasyonundan seçilen hatların Kahramanmaraş koşullarında fenolojik dönemler ile bazı fizyolojik özellikler bakımından değerlendirilmesi
Determination of phenological stages and physiological characteristics of genotypes selected from population of durum wheat local variety Kunduru-1149 under Kahramanmaraş condition
ALİ KARAKUZULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN AKKAYA
- Mardin ili sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday populasyonlarının karakterizasyonu
Caharacterization of durum wheat landraces which collected in Mardin province
KEVSER ÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mühendislik BilimleriMardin Artuklu ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER KENDAL
- Kışlık buğdayda tane doldurma süresi ve oranı
Başlık çevirisi yok
MESUT KESER
Doktora
Türkçe
1996
ZiraatUludağ ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİS RUHİ EKİNGEN
- Ekmeklik buğday genotiplerinin in vitro ve in vivo koşullarında kuraklığa dayanıklılık yönünden değerlendirilmesi
Evaluations for drought resistance of bread wheat genotypes in vitro and in vivo conditions
MELDA YALÇIN OKURSOY