Çalışanlarda psikososyal riskler ve tükenmişliğin endüstriyel sosyal hizmet perspektifinden değerlendirilmesi: Ankara Şeker Fabrikası örneği
Evaluation of psychosocial risks and burnout in employees from the perspective of industrial social work: The case of Ankara Sugar Factory
- Tez No: 922045
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GAMZE ERÜKÇÜ AKBAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Social Work, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 339
Özet
Bu araştırma, endüstriyel sosyal hizmet perspektifinden endüstriyel ortamlarda çalışanların işyerinde karşılaştığı psikososyal risklerin neler olduğunu belirlemek ve bunun çalışanların tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, Ankara Şeker Fabrikası'nda çalışan 866 personel üzerinde gerçekleştirilmiş olup, Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak veriler toplanmıştır. Analizler, SPSS ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular, çalışanların psikososyal risk algılarının tükenmişlik düzeylerine anlamlı bir etkisi olduğunu göstermektedir. Özellikle, KOPSOR risk puanı ile duygusal tükenme arasında güçlü bir pozitif ilişki saptanmıştır (R = 0,751, p < 0,001). Çalışanların iş yerinde karşılaştıkları psikososyal riskler arttıkça, duygusal tükenme seviyelerinde belirgin bir artış gözlemlenmiş ve bu değişimin %56,3'ü açıklanmıştır. Kişisel başarı boyutunda ise orta düzeyde negatif bir ilişki bulunmuştur (R = 0,352, p < 0,001), bu da çalışanların zorlayıcı iş koşullarına adapte olabilme kapasitelerinin kişisel başarı algısını güçlendirebileceğine işaret etmektedir. Duyarsızlaşma boyutunda ise psikososyal riskler ile duyarsızlaşma arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki bulunmuştur (R = 0,579, p < 0,001). Araştırma, iş yerinde sosyal destek eksikliği, yüksek iş talepleri ve yetersiz liderliğin çalışanların tükenmişlik düzeylerini artırdığını ortaya koymuştur. Ekosistem yaklaşımı perspektifinden değerlendirildiğinde, çalışanların sadece bireysel düzeyde değil, aynı zamanda sosyal ve çevresel faktörlerle de etkileşim halinde oldukları görülmektedir. Çalışanların psikolojik sağlığını korumak ve tükenmişliği azaltmak için sosyal destek mekanizmalarının güçlendirilmesi, liderlik kalitesinin artırılması ve esnek çalışma politikalarının benimsenmesi önerilmektedir. Gelecekteki araştırmaların, farklı sektörlerde benzer risk faktörlerini inceleyerek sektörel farklılıkları ortaya koyması ve zamansal değişimi anlamak için boylamsal çalışmalara yönelmesi önem taşımaktadır. Özellikle pandemi sonrası uzaktan çalışma koşullarının psikososyal riskler üzerindeki etkisi, iş-yaşam dengesi politikalarının yeniden şekillendirilmesi açısından araştırılmalıdır.
Özet (Çeviri)
This study aims to identify the psychosocial risks faced by employees in industrial settings from an industrial social work perspective and to determine the relationship between these risks and the burnout levels of employees. The study was conducted on 866 personnel working at Ankara Sugar Factory, collecting data using the Copenhagen Psychosocial Risk Assessment Scale (COPSOQ) and Maslach Burnout Inventory. Analyses were performed using SPSS and AMOS programs. Findings indicate that employees' perceptions of psychosocial risks have a significant impact on their burnout levels. Specifically, a strong positive correlation was found between COPSOQ risk scores and emotional exhaustion (R = 0.751, p < 0.001). As employees' exposure to psychosocial risks in the workplace increased, a notable rise in emotional exhaustion levels was observed, explaining 56.3% of the variance. A moderate negative correlation was found in the personal accomplishment dimension (R = 0.352, p < 0.001), suggesting that employees' capacity to adapt to challenging work conditions may strengthen their perception of personal achievement. In the depersonalization dimension, a moderate positive correlation was found between psychosocial risks and depersonalization (R = 0.579, p < 0.001). The research revealed that lack of social support in the workplace, high job demands, and inadequate leadership increase employees' burnout levels. When evaluated from an ecosystem approach perspective, employees are seen to interact not only at the individual level but also with social and environmental factors. To protect employees' psychological health and reduce burnout, it is recommended to strengthen social support mechanisms, improve leadership quality, and adopt flexible working policies. Future research should examine similar risk factors across different sectors to reveal sectoral differences and focus on longitudinal studies to understand temporal changes. Particularly, the impact of post-pandemic remote working conditions on psychosocial risks should be investigated in terms of reshaping work-life balance policies.
Benzer Tezler
- Çalışma yaşamındaki psikososyal riskler ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişki
The relationship between psychosocial risks in working life and psychological symptoms
ERTUĞRUL ÇÖP
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ÜNAL
- Manisa'da bir çelik fabrikasında iş kazası ve psikososyal riskler arasındaki ilişkiler
Relations between work accidents and psychosocial risks in a steel factory in Manisa
ECEM TÜZÜN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Halk SağlığıManisa Celal Bayar ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PINAR ERBAY DÜNDAR
- Pandemi koşullarında sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin fonksiyonel rezonans analiz metoduyla modellenmesi
Modeling of occupational health and safety measures of healthcare professionals in pandemic conditions by functional resonance analysis method
EMRA ÖZKAHRAMAN
Doktora
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Gedik Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YAĞIMLI
DOÇ. DR. MÜGE ENSARİ ÖZAY
- Bir üniversite hastanesinde hemşirelik hizmeti verenlerin psikososyal risklerinin kopenhag psikososyal risk değerlendirme ölçeği ile incelenmesi ve mental iyilik durumu ile ilişkisi
Assessment of psychosocial risk factors of employees of nursing in a university hospital with the copenhagen psychosocial ouestionnaire and the association between mental wellbeing status
GİZEM BİRDANE
- İş stresinin tükenmişlik üzerindeki etkisi ve psikolojik dayanıklılığın aracı rolü: İtfaiye çalışanları üzerine bir araştırma
The effect of work stress on burnout and the mediatory role of psychological resilience: A research on fire employees
ALİ BÖLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İşletmeAfyon Kocatepe Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ÖZUTKU