Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerde ebeveynlik stresinin anne bekçiliği, geleneksel annelik, öz-yeterlik ve yaşam doyumu açısından incelenmesi
Examining parenting stress in mothers with preschool-aged children in terms of maternal gatekeeping, traditional motherhood, self-efficacy, and life satisfaction
- Tez No: 922186
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BİNAZ BOZKUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Toplumsal cinsiyet normlarının ebeveynlik süreçlerine etkisi, aile dinamiklerini ve bireylerin psikososyal iyi oluşunu derinden etkilemektedir. Bu araştırma, okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerde ebeveynlik stresi, anne bekçiliği, geleneksel annelik rolü, genel öz-yeterlilik ve yaşam doyumu arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada kurulan regresyon modelinde ebeveynlik stresi bağımlı değişken, anne bekçiliği ve geleneksel annelik rolü, genel öz-yeterlik ve yaşam doyumu ise bağımsız değişkenlerdir. Araştırmada kurulan aracılık modellerinde ise yine ebeveynlik stresi bağımlı, anne bekçiliğinin boyutları bağımsız genel öz-yeterlilik ve yaşam doyumu ise aracı değişkenler olarak ele alınmıştır. Betimsel ve ilişkisel bir modelle tasarlanan çalışmada, veriler SPSS-25 ve PROCESS Macro kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular, geleneksel annelik rolünün ebeveynlik stresininin negatif bir yordayıcısı olduğunu göstermektedir. Bu durum, gelenekselliğin anneler için belirsizlik kaynaklı stresi azalttığı ve daha net sorumluluk tanımları sağladığı şeklinde yorumlanabilir. Bununla birlikte, anne bekçiliği alt boyutlarından engel davranışlarının ebeveynlik stresinin pozitif bir yordayıcısı olduğu, teşvik davranışlarının ise negatif bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Kontrol davranışlarının ise ebeveynlik stresi için yordayıcılığının anlamlı olmadığı gözlenmiştir. Araştırmada ayrıca genel öz-yeterlilik ve yaşam doyumu düzeylerinin ebeveynlik stresi için önemli negatif yordayıcılar olduğu belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Araştırmada kurulan aracılık modellerinde ise öz-yeterlilik ve yaşam doyumunun, anne bekçiliği alt boyutları (engel, teşvik ve kontrol) ile ebeveynlik stresi arasındaki ilişkide seri aracılar olarak rol oynadığı da belirlenmiştir. Annelerin anne bekçiliğinin (engel, teşvik ve kontrol) ebeveynlik stresiyle etkileşimleri incelendiğinde, öz-yeterlik ve yaşam doyumunun önemli aracılar olduğu ortaya çıkmıştır. Engel davranışları, ebeveynlik stresinin artmasında bir risk faktörü olarak ortaya çıkarken, öz-yeterlik ve yaşam doyumunun ardışık olarak bu riskin azalmasında olumlu rol oynayabilecekleri ortaya çıkmıştır. Teşvik davranışlarının ise ebeveynlik stresinin azalmasında koruyucu bir faktör olabileceği ve bu rolün öz-yeterlik ve yaşam doyumunun seri aracılık etkileriyle güçlenebileceği tespit edilmiştir. Kontrol davranışıyla ebeveynlik stresi arasındaki ilişkiye yaşam doyumu aracılık ederken, öz-yeterliğin ise aracılık etmediği görülmüştür. Genel olarak, annelerin anne bekçiliği davranışlarının ebeveynlik stresiyle olan etkileşiminde, öz-yeterlik ile yaşam doyumunun kritik bir rol oynadığı ortaya konmuştur. Bu durum, anne-baba rollerinin dengeli bir şekilde desteklenmesinin ve anne psikolojik iyi oluşunun güçlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, araştırma, toplumsal cinsiyet normlarının getirdiği baskılarla başa çıkmada bireysel faktörlerin önemini vurgulamakta ve ebeveynlerin psikososyal iyi oluşlarını destekleyecek müdahalelerin geliştirilmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, aile dinamiklerini iyileştirmeye yönelik programların, toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen politikalarla birleştirilmesinin önemine dikkat çekilmektedir.
Özet (Çeviri)
The impact of gender norms on parenting processes profoundly influences family dynamics and individuals' psychosocial well-being. This study aims to examine the relationships between parenting stress, maternal gatekeeping, traditional motherhood roles, general self-efficacy, and life satisfaction in mothers with preschool-aged children. In the regression model established within the study, parenting stress is treated as the dependent variable, while maternal gatekeeping, traditional motherhood roles, general self-efficacy, and life satisfaction serve as independent variables. In the mediation models, parenting stress is again the dependent variable, maternal gatekeeping dimensions are independent variables, and general self-efficacy and life satisfaction are mediators. Designed with a descriptive and relational model, the data were analyzed using SPSS-25 and PROCESS Macro. The findings indicate that traditional motherhood roles are negative predictors of parenting stress. This result suggests that traditional roles reduce uncertainty-induced stress for mothers and provide clearer definitions of responsibilities. Additionally, the maternal gatekeeping subdimension of discouragement is found to be a positive predictor of parenting stress, whereas encouragement serves as a negative predictor. The predictive value of control behaviors on parenting stress was not significant. Moreover, general self-efficacy and life satisfaction emerged as significant negative predictors of parenting stress.The mediation models reveal that self-efficacy and life satisfaction act as serial mediators in the relationship between maternal gatekeeping subdimensions (discouragement, encouragement, and control) and parenting stress. When the interactions between maternal gatekeeping behaviors (discouragement, encouragement, and control) and parenting stress are examined, self-efficacy and life satisfaction are identified as crucial mediators. Discouragement behaviors appear as a risk factor for increasing parenting stress, while self-efficacy and life satisfaction sequentially play a positive role in mitigating this risk. Encouragement behaviors are identified as a protective factor in reducing parenting stress, and this role is further strengthened through the serial mediation effects of self-efficacy and life satisfaction. For control behaviors, life satisfaction mediates the relationship with parenting stress, while self-efficacy does not serve as a mediator. Overall, the findings highlight the critical role of self-efficacy and life satisfaction in the interaction between maternal gatekeeping behaviors and parenting stress. This underscores the importance of supporting balanced parental roles and enhancing maternal psychological well-being. Ultimately, the study emphasizes the significance of individual factors in addressing the pressures imposed by gender norms and aims to contribute to the development of interventions that support parents' psychosocial well-being. Furthermore, the study draws attention to the importance of integrating programs aimed at improving family dynamics with policies that promote gender equality.
Benzer Tezler
- Okul öncesi çocukların anne babalarının ebeveynlik stresi, eş desteği ve duygu sosyalleştirmesi arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Investigating the relationships between parenting stress, spouse support and emotion socialization of preschool childrens' mothers and fathers
BÜŞRA POTUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHİN KESİCİ
- Rol oynamaya dayalı grupla psikolojik danışma uygulamasının annelerin ebeveynlik stresine etkisi
The effect of role-play based group psychological counseling on mothers' parenting stress
ERCAN ALTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN KOCAYÖRÜK
- Erken çocukluk dönemindeki çocukların zeka düzeyleri ve sosyal becerileri ile ailelerin ebeveynlik ve dijital ebeveynlik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between intelligence levels and social skills of early childhood children and parenting and digital parenting attitudes of families
KÜBRA KUZU JAFARI
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN ASUDE BAŞAL
- Okulöncesi dönemde çocuğu olan annelerde ebeveyn tükenmişliği öncüllerinin incelenmesi
Investigation of parental burnout precursors in mothers with preschool children
SELİN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YELİZ KINDAP TEPE
- Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin paylaşan ebeveynlik (sharenting) davranışı ve benlik saygısı arasındaki ilişki
The relationship between sharing behavior (sharenting) and self-esteem of mothers with preschool children
SELVİ BAŞTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAksaray ÜniversitesiOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRAN KILIÇ