Tip 1 diyabetli adölesanların damgalanma durumlarının hastalığı kabullenme düzeylerine etkisi
The effect of stigma of adolescents with type 1 di̇abetes on the level of acceptance of the disease
- Tez No: 922217
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BERNA BAYIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hemşirelik, Psikiyatri, İç Hastalıkları, Nursing, Psychiatry, Internal diseases
- Anahtar Kelimeler: Tip 1 diyabet, adölesan, damgalanma, kabullenme, Type 1 diabetes, adolescent, stigmatization, acceptance
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: KTO Karatay Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hemşirelik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ruh Sağlığı ve Hast. Hemşireliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 72
Özet
Tip 1 diyabet, vücutta insülin üretiminden sorumlu pankreas beta hücrelerinin yıkımına bağlı oluşan bir hastalıktır. Tip 1 diyabet genellikle çocukluk yaşlarında ortaya çıkan bir hastalıktır. Tip 1 diyabeti olan adölesanlar, hastalığa bağlı çeşitli komplikasyonlar ile baş etmeye çalışırken, kendilerini sosyal çevrelerinden uzak tutabilmektedirler. Bundan dolayı adölesanlar aile bağlarında uzaklaşma, sosyal çevresiyle ve sağlık profesyonelleri ile çatışmalar yaşarlar. Adölesan karşılaştığı bu problemlerin sonucu olarak sosyal yaşamından izole olma ve damgalanma ile karşılaşabilir. Bu araştırma, Tip 1 diyabetli adölesanların damgalanma durumlarının hastalığı kabullenme düzeylerine etkisini incelemek amacıyla yapılmış, kesitsel ilişki arayıcı tipte bir araştırmadır. Bu araştırma Ankara Etlik Şehir Hastanesi Endokrinoloji dalında poliklinik ve klinikte hizmet alan ve dahil edilme kriterlerine uyan Tip 1 diyabet tanısı konmuş 180 adölesan ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında çocuk aile tanıtım formu, hastalığı kabul ölçeği ve tip 1 diyabet damgalanma değerlendirme ölçeği kullanılmıştır. Veriler ve istatistiksel analiz SPSS for Windows version 18.0 (SPSS Inc. Chicago, IL, USA) paket programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin normal dağılıma uygunluğu görsel (histogram ve olasılık grafikleri) ve analitik yöntemler (Kolmogrorov-Smirnov/Shapiro-Wilk testleri) kullanılarak incelenmiştir. Araştırma bulguları, damgalanma durumunun hastalığı kabullenme düzeyini olumsuz etkilediğini ortaya koymuştur. Damgalanma durumu arttıkça hastalığı kabullenme düzeyinin azaldığı belirlenmiştir. Ebeveynlerin eğitim düzeyi, annenin çalışma durumu ve hastalık süresi gibi bireysel ve ailesel faktörlerin, hastalığı kabullenme düzeyi üzerinde anlamlı etkileri olduğu saptanmıştır. Özellikle ebeveynleri üniversite mezunu olan ve annesi çalışan bireylerin, hastalığı daha yüksek düzeyde kabullendiği görülmüştür. Ayrıca, hastalık süresinin artmasıyla hastalığı kabullenme düzeyinin arttığı tespit edilmiştir. Damgalanma durumu açısından ise babanın eğitim düzeyinin belirgin bir etkiye sahip olduğu, ancak annenin eğitim düzeyi ve kardeş sayısı gibi diğer faktörlerin damgalanma durumu üzerinde etkili olmadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, yaş, boy, kilo ve vücut kitle indeksi (VKİ) ile hastalığı kabul düzeyi arasında pozitif yönde ilişkiler saptanmıştır. Bu bulgular, Tip 1 diyabetli bireylerin hastalığı kabullenme süreçlerinde ve damgalanma durumlarında rol oynayan çeşitli bireysel, ailesel ve sosyal faktörleri anlamak açısından literatüre önemli katkılar sunmaktadır. Tip 1 diyabetli bireylerin hastalığı kabullenme düzeyini artırmak ve damgalanma durumunu azaltmak için psikolojik danışmanlık hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır. Ebeveynlere, özellikle düşük eğitim düzeyine sahip olanlara, diyabet yönetimi ve psikososyal destek konusunda eğitim verilmesi önemlidir. Toplumda diyabet farkındalığını artırmaya yönelik eğitimler düzenlenmeli, okul ortamında öğretmenler ve akranlar bilinçlendirilerek sosyal kabul desteklenmelidir.
Özet (Çeviri)
Type 1 diabetes is a disease caused by the destruction of pancreatic beta cells, which are responsible for insulin production. It is typically diagnosed in childhood. Adolescents with Type 1 diabetes may withdraw from their social environment while coping with various disease-related complications. As a result, they may experience weakened family bonds, conflicts with their social circles and healthcare professionals, and feelings of social isolation and stigmatization. This study is a cross-sectional, correlation-seeking research conducted to examine the effect of stigmatization on the acceptance level of adolescents with Type 1 diabetes. The study was carried out with 180 adolescents diagnosed with Type 1 diabetes who received outpatient and inpatient services in the Endocrinology Department of Ankara Etlik City Hospital and met the inclusion criteria. Data were collected using a child and family information form, the Illness Acceptance Scale, and the Type 1 Diabetes Stigma Assessment Scale. Statistical analyses were performed using SPSS for Windows version 18.0 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA). The normality of data distribution was assessed using visual methods (histograms and probability plots) and analytical methods (Kolmogorov-Smirnov/Shapiro-Wilk tests). The findings of the study revealed that stigmatization negatively affects the acceptance level of the disease. As the level of stigmatization increased, the level of disease acceptance decreased. Individual and familial factors, such as parental education level, maternal employment status, and disease duration, were found to have significant effects on disease acceptance. In particular, adolescents whose parents were university graduates and whose mothers were employed exhibited higher levels of disease acceptance. Furthermore, a longer duration of illness was associated with an increased level of disease acceptance. Regarding stigmatization, the father's education level was found to have a significant effect, whereas factors such as the mother's education level and the number of siblings did not significantly impact stigmatization levels. Additionally, positive correlations were identified between age, height, weight, body mass index (BMI), and disease acceptance level. These findings contribute significantly to the literature by providing insights into the individual, familial, and social factors influencing the acceptance process and stigmatization experiences of adolescents with Type 1 diabetes. To enhance disease acceptance and reduce stigmatization among these individuals, psychological counseling services should be expanded. Parents, especially those with lower educational backgrounds, should receive training on diabetes management and psychosocial support. Furthermore, educational programs should be organized to raise public awareness of diabetes, and school environments should be made more inclusive through teacher and peer awareness initiatives.
Benzer Tezler
- Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların yaşam deneyimleri, duygu ve algıları: Nitel bir çalışma
Life experience, emotion and perception of adolescents with type 1 diabetes: A qualitative study
BAKİYE PINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikPamukkale ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN TURAN
- Tip 1 diyabetes mellitusu olan adölesanların dünyası ve bakım veren hemşirelerde empati geliştirme
The word of adolescence that have type 1 diabetes mellitus and empathy development for nurses caring
İLKNUR KAHRİMAN
Doktora
Türkçe
2012
HemşirelikErciyes ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURGÜN PLATİN
- Tip 1 diyabetli çocuk ve adolesanlarda gece ara öğün seçeneklerinin nokturnal kan glukoz değişkenliğine etkisi
The effect of night snack options on nocturnal blood glucose variability in children and adolescents with type 1 diabetes
DİDEM GÜNEŞ KAYA
Doktora
Türkçe
2022
Beslenme ve DiyetetikAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT BAŞ
- Tip 1 diyabetli adolesanların algıladıkları Anne-Baba tutumları ve karar verme stratejileri
Perceptions of parent's attitudes and decision-making strategies in adolescents with TYPE 1 diabetes
ELİF EREN ÇİTAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıTrakya ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MELAHAT AKGÜN KOSTAK
- Tip 1 diyabetli adölesanların uyku ve yaşam kalitesi ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişki
TYPE 1 diabetes adolescents the relationship between sleep and life quality and psychological health levels
ÖZGE BAŞTOPCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıDüzce ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVDA ARSLAN
PROF. DR. İLKNUR ARSLANOĞLU