Çay üretim işletmelerinin 2019-2023 dönemi etkinliğinin veri zarflama analizi metoduyla hesaplanması
Calculating the efficiency of tea production enterprises for the period 2019-2023 with data envelopment analysis method
- Tez No: 922656
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KARAHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Çay yüzyıllardan beridir Dünya' da üretilen ve tüketilen bir içecek olmasına karşın ilk defa 1600'lü yıllarda Osmanlı Devletinde tüketilmeye başlamıştır. Günümüzde ise çay, Avrupa'dan ithal edilmektedir. Yurdumuzda ilk çay denemesi 1888 yılında Japonya'dan getirilerek Bursa'da üretilmeye çalışılmıştır. Fakat uygun koşullar sağlanmadığı için deneme başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu tarihten sonra 1917 yılında Halkalı Ziraat Mektebi Müderrislerinden Ali Rıza Erten' in yaptığı çalışmalar sonucunda çayın yurtta Artvin ve Rize dolaylarında yapılabileceği ortaya konmuştur. İlk Çay fabrikasının kuruluşu sonrasında büyük ölçekli ve küçük ölçekli işletmelerin üretimi sonucunda bugün Türkiye çay üretiminde ilk beş ülkeden biri olarak anılmaktadır. Çay Türkiye' ye geç gelmesine rağmen bugün Türkiye'de bir kültür oluşturmuştur. Türkiye'de çay üreticiliği ve çay tarımı denilince akla ÇAYKUR gelmektedir. ÇAYKUR Türkiye' de çay üretiminin yarısını karşılamaktadır. Bu nedenle çay araştırmalarında kıymetli bir yeri bulunmaktadır. Günümüzde ÇAYKUR' a ait 49 fabrika bulunmaktadır. Bu çalışmamızda ÇAYKUR' a ait 10 adet fabrikanın etkinliği ve verimliliği Veri Zarflama Analizi ile ölçülmüştür. Veri Zarflama Analizinde, 4 girdi (Üretime Verilen Yaş Çay, İşçilik Giderler Genel Toplamı, Genel İmalat Giderleri, Üretim Kapasitesi) ve 2 çıktı (Üretilen Kuru Çay Miktarı ve Toplam Satışlar) verisi kullanılmıştır. Analizler sonucunda, 2023 yılı için 6 işletmenin etkin olarak çalıştığı, 4 işletmenin ise etkin olarak çalışmadığı belirlenmiştir. 2019-2023 dönemi beş yıllık performans değerlendirmesi sonucunda ise Ardeşen, Fındıklı ve Pazar Taşlıdere çay işletmelerinin 2021 yılı haricinde tam etkin olarak çalıştıkları yani performanslarının oldukça iyi olduğu, performanslarının zayıf olduğu yalnızca 2021 yılı için de Covid salgını sebebiyle tüm işletmelerde yaşanan sorunlardan dolayı bir aksama olduğu yorumu yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Although tea has been produced and consumed in the world for centuries, it was first consumed in the Ottoman Empire in the 1600s. Today, tea is imported from Europe. The first tea experiment in our country was brought from Japan in 1888 and tried to be produced in Bursa. However, the experiment was unsuccessful as suitable conditions were not provided. After this date, as a result of the studies carried out by Ali Rıza Erten, one of the lecturers of Halkalı Agricultural School in 1917, it was revealed that tea could be produced around Artvin and Rize in the country. After the establishment of the first tea factory, as a result of the production of large-scale and small-scale enterprises, today Turkey is known as one of the top five countries in tea production. Although tea came to Turkey late, it has created a culture in Turkey today. ÇAYKUR comes to mind when it comes to tea production and tea agriculture in Turkey. ÇAYKUR meets half of the tea production in Turkey. For this reason, it has a valuable place in tea research. Today, there are 49 factories belonging to ÇAYKUR. In this study, the efficiency and productivity of 10 factories of ÇAYKUR were measured by Data Envelopment Analysis. Data Envelopment Analysis is one of the nonparametric performance measurement methods in which similar inputs are used and similar outputs are obtained. In this study, the efficiency and productivity of 10 factories belonging to ÇAYKUR were measured using Data Envelopment Analysis. In the Data Envelopment Analysis, 4 inputs (Green Tea Given for Production, Total Labor Costs, General Manufacturing Expenses, Production Capacity) and 2 outputs (amount of dried tea produced and total sales) were used. As a result of the analyses, it was determined that 6 enterprises operated efficiently and 4 enterprises did not operate efficiently for the year 2023. Based on the five-year performance evaluation for the period 2019-2023, it was observed that Ardeşen, Fındıklı, and Pazar Taşlıdere tea enterprises operated fully efficiently, except for the year 2021. The only period where their performance was weak was in 2021, attributed to the disruptions caused by the Covid-19 pandemic affecting all enterprises.
Benzer Tezler
- Rize ilinde çay işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve pazarlama sorunları
Socio-economic structure and marketing problems of tea farmers in Rize province
İLAYDA ÖZGÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeIsparta Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHRİ KARLI
- Türkiye'de çay üretimi yapan işletmelerde etkinlik analizi
Efficiency analysis in agricultural enterprises growing tea in turkey
SİMGE KARAYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET SEMİH UZUNDUMLU
- Çay üretiminin ekonomik analizi: Rize ili Kalkandere ilçesi örneği
Economic analysis of tea production: The case of Kalkanderedistrict of Rize
SEVİLAY YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN UNAKITAN
- Yeşil pazarlama açısından çimento sanayisindeki uygulamalar: Elazığ'da örnek olay incelemesi
Applications in the cement industry in terms of green marketing: A case of study in Elazığ
ZEYNEP YÜZGEÇ