İbn Rüşd'ün fıkıh anlayışında usûl furû ilişkisi
The relationship between uṣūl and furū in İbn Rushd's understanding of fiqh
- Tez No: 923064
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YAKUP MAHMUTOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bayburt Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 275
Özet
Bu çalışmada, felsefeciliği ile tanınan, aynı zamanda önemli bir fıkıhçı ve başkadı olan İbn Rüşd el-Hafîd'in fıkıhçılığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İbn Rüşd'ün fıkıhçılığı, ed-Darûrî ve Bidâyetü'l-Müctehid adlı eserlerinden tespit edilmiştir. Beş temel bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde; İbn Rüşd'ün hayatı kısaca ele alınarak kendisine nisbet edilen yirmi sekiz fıkıh eseri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde; İbn Rüşd'ün hüküm teorisi kapsamında, vâcib, mendûb, haram, mekrûh, mubâh, sıhhat, fesâd/butlân, edâ, kadâ', i'âde, azîmet ve ruhsat konularına/terimlerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; İbn Rüşd'e göre İslam hukukunun ittifak edilen kitâb, sünnet, icmâ, istishâb ve kıyas delilleri ile ihtilaflı kabul edilen sahabe sözü, şer'u men kablenâ, istihsân, maslahat, sedd-i zeri'a ve amel-i ehl-i Medine delilleri işlenmiştir. Dördüncü bölümde; İbn Rüşd'ün delâlet anlayışı kapsamında lafızların, mefhûmun ve karînenin delâletleri konu edinilmiştir. Ayrıca lafızların delâleti kapsamında nass, mücmel-mübeyyen ve zâhir-müevvel lafızların delâleti; mefhûmun delâleti kapsamında da iktizânın, mefhûm-ı muvafakâtın, hitâbın ve emir ile nehyin delâleti ele alınmıştır. Son kısımda karînenin delâleti bağlamında Hz. Peygamber'in, fiil ve takrîrlerinin delâleti konusu ele alınmıştır. Çalışmamızın beşinci bölümünde ise, İbn Rüşd'ün ictihad ve taklid anlayışı, şer'î delillerin sıralaması ve tearuz konuları işlenmiştir. Bunların yanında, her bölümde ele alınan usûl konularının furû fıkha yansıması örneklendirilerek İbn Rüşd'ün fıkıh anlayışındaki usûl furû ilişkisi Mâlikî mezhebi ile mukayeseli olarak ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to present the jurisprudential contributions of Ibn Rushd al-Ḥafīd, who is well-known as a philosopher but also served as a distinguished jurist and chief judge. jurisprudential thought has been examined through his works al-Ḍarūrī and Bidāyat al-Mujtahid. The study consists of five main chapters. In the first chapter, Ibn Rushd's life is briefly discussed, along with information on the twenty-eight juridical works attributed to him. The second chapter explores his theory of legal rulings, covering terms such as wājib (obligatory), mandūb (recommended), ḥarām (unlawful), makrūh (reprehensible), mubāḥ (permissible), ṣiḥḥa (validity), fasād/buṭlān (invalidity/corruption), adāʾ (performance), qaḍāʾ (deferred performance), iʿāda (repetition), ʿazīma (rigorous practice), and rukhṣa (dispensation practice). The third chapter examines the sources of Islamic law according to Ibn Rushd, addressing the unanimously accepted sources Kitāb, Sunnah, ijmāʿ(consensus), istiṣḥāb (presumption of continuity), and qiyās (analogical deduction) as well as the disputed sources, including qawl al-ṣaḥābī (the sayings of a Companion of the Prophet (pbuh)), sharʿ man qablanā (revealed laws preceding the sharī'ah of Islam), istiḥsān (juristic discretion), maṣlaḥa (public interest), sadd al-dharāʾiʿ (blocking the means), and ʿamal ahl al-Madīna (the practice of the people of Medina). The fourth chapter delves into Ibn Rushd's understanding of dalālah (indications), focusing on alfāz (textual indications), mafhūm (the implied), and qarīna (circumstantial evidence). It further analyzes dalālat al-alfāẓ (the textual indications) through naṣṣ (the explicit), mujmal-mubayyan (the concise-elucidated), and ẓāhir-muʾawwal (the apparent-the interpreted). Additionally, dalālat al-mafhūm (implied meaning) is discussed in terms of iqtiḍāʾ (the required meaning), mafhūm al-muwāfaqa (the aggreement meaning), khitāb (addressed speech), and the indications of commands and prohibitions. In the last part, the study examines the indications of the Prophet's actions and tacit approvals (fiʿl and taqrīr). The fifth and final chapter discusses Ibn Rushd's views on ijtihād (legal reasoning) and taqlīd (imitation), the hierarchy of shar'i (legal) evidences, and the issue of taʿāruḍ (conflict). Additionally, each chapter includes examples illustrating the application of uṣūl (legal theory) in furūʿ al-fiqh (substantive law), comparing Ibn Rushd's approach to that of the Mālikī school to highlight the relationship between legal principles and their practical implications in his jurisprudential thought.
Benzer Tezler
- Bidâyetü'l-Müctehid Nihâyetü'l-Muktesid adlı eserde icmâ'â dair meselelerin tahkîki
The analysis of the issues related to ijma in the work titled Bidayet al-Mujtahid and Nihayet al-Muqtesid
EMİNE YAKUT AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBatman ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF EŞİT
- İbn Rüşd'ün din dili anlayışı
Ibn Rushd's understanding of religious language
ZAFER ÇAYLI
Doktora
Türkçe
2022
DinÇukurova ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUNA TUNAGÖZ
- İbn Rüşd'ün fıkıh usul ve pratiğinde delilü'l-hıtab
The concept of dalilü'l-heatab in Islamic jurisprudance ibn rushd's methodology and his pratice
ADEM ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET YAMAN
- İbn Rüşd'ün Bidâyetü'l-Müctehid kitabında Mâlikî mezhebiyle bağı (Namaz bölümü üzerine uygulamalı bir çalışma)
Ebn Rushed's Bedâyatu'l-Mujtehed book of Mâlikî sahebi bond (An applied study on the department of prayer)
NAJIA MASOUD AHMED ALAWER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MARWAN MOHAMMED ABDULLAH MOGHALLES
- İbn Rüşd'ün 'Bidâyetül-Müctehid' adlı eserinde Aile Hukuku konularında Maliki Mezhebi dışındaki tercihleri
Preferences of Ibn Rushd in 'Bidayat al-Mujtahid' in Family Law issues outside the Maliki School
ABDULLAHI MUKTAR SHEIKH
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECMEDDİN GÜNEY