Afganistan'ın tarihi coğrafyası (VII-XVI. yüzyıl)
Historical geography of Afghanistan (VII-XVI. century)
- Tez No: 923800
- Danışmanlar: PROF. DR. KÜRŞAT YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Tarih, Geography, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 549
Özet
Asya'nın kalbinde yer alan Afganistan; Türkistan, Hindistan, Orta Doğu ve Çin arasında tarih boyunca birçok medeniyetin kesişim noktası olmuştur. Zengin tarihi ve kültürel mirası, M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanan medeniyet tarihiyle belirginleşmiştir. Ahameniş İmparatorluğu'ndan başlayarak, Makedonyalı İskender, Kuşan İmparatorluğu, Sasaniler, Türk Kağanlığı, İslam devletleri, Gazneliler, Gurlular, Harezmşahlar, Moğollar, Timurlular ve Babürlüler gibi birçok büyük devletin etkisi altında kalmıştır. Afganistan'ın coğrafi yapısı stratejik açıdan önemlidir; dağlar, ovalar ve çöller, tarım ve yerleşim açısından hayati öneme sahip nehir havzaları ile dikkat çeker. Bu tarihi ve coğrafi zenginlikler, Afganistan'ı tarih boyunca siyasetin, kültürel etkileşimlerin ve ekonomik faaliyetlerin merkezine yerleştirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türk ve dünya literatürüne yeni bir perspektif sunarak, Afganistan coğrafyasını yönetim, coğrafya, iklim, sosyal ve kültürel yapı, şehirleşme, ekonomi, sanayi ve ticaret gibi konular çerçevesinde kendine has bir yöntemle ele almak ve Türk Kağanlığı, İslam devletleri, Türk-İslam Devletleri, Moğollar, Timur ve Babürlü dönemleri boyunca coğrafyayı yeniden inşa etmektir. Çalışmanın merkezinde ise yerleşim alanları, dağlar, nehir havzaları ve bunlara bağlı gelişen dinamikler bulunmaktadır. Bu çalışmada, Afganistan tarihi coğrafyasına dair çeşitli metot ve tasnifler üretilmiş veya uyarlanmıştır. Tarihi coğrafya üzerine çalışan araştırmacıların metotları eleştirel ve analitik biçimde değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan kaynaklar VII-XVI. yüzyılları kapsamakla birlikte, Eski Çağ ve güncel kaynaklardan da yararlanılmıştır. Kaynaklar kronolojik bir sistem takip edilerek değerlendirilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve jeouzaysal gözlem verileri de tarihi kaynaklarla karşılaştırılmış; yer tespitinde etkin bir şekilde kullanılmıştır. Jeostratejik açıdan önemli yerler de çalışmaya dahil edilmiştir. Toponomik, tarihi ve dilbilimsel yöntemler birleştirilerek yer adlarının kökenleri, anlamları ve değişimleri ortaya konmuştur. Tarihi bölgeler, vilayet ve idari bölge tasnifine göre değerlendirilmiştir. Çalışma vilayetler, dağlar ve nehir havzaları olarak üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm havzalara göre idari alanları ve yerleşimleri, ikinci bölüm dağları ve geçitleri, üçüncü bölüm ise nehir havzalarını ele almaktadır. Böylece“Afganistan'ın Tarihi Coğrafyası (VII-XVI. Yüzyıl)”adlı bu çalışma, insan, mekân, olay ve coğrafya arasındaki ilişkileri sentezleyip tarihselleştirerek literatürdeki önemli bir boşluğu dolduracak ve yeni bir yaklaşım oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
Located in the heart of Asia, Afghanistan has historically been the crossroads of many civilizations between Turkestan, India, the Middle East and China. Its rich historical and cultural heritage is marked by a history of civilization dating back to 3000 BC. Starting from the Achaemenid Empire, it has been under the influence of many great states such as Alexander of Macedon, Kushan Empire, Sassanids, Turkic Khaganate, Islamic states, Ghaznavids, Ghurids, Khwarezmshahs, Mongols, Timurids and Mughals. Afghanistan's geography is strategically important, with mountains, plains and deserts, and river basins vital for agriculture and settlement. These historical and geographical riches have placed Afghanistan at the center of politics, cultural interactions and economic activities throughout history. The aim of this study is to offer a new perspective to the Turkish and world literature and to address the geography of Afghanistan in a unique way within the framework of subjects such as administration, geography, climate, social and cultural structure, urbanization, economy, industry and trade, and to reconstruct the geography throughout the Turkic Khaganate, Islamic states, Turkish-Islamic States, Mongols, Timur and Mughal periods. At the center of the study are settlements, the mountains, river basins and the dynamics that develop in relation to them. In this study, various methods and classifications of historical geography of Afghanistan have been produced or adapted. The methods of researchers working on historical geography have been evaluated critically and analytically. Although the sources used in the study cover the VII-XVI centuries, ancient and contemporary sources were also utilized. The sources were evaluated following a chronological system. Geographical Information Systems (GIS) and geospatial observation data were also compared with historical sources and used effectively in locating places. Geostrategically important sites were also included. Toponomic, historical and linguistic methods were combined to reveal the origins, meanings and changes of place names. Historical regions were evaluated according to the classification of provinces and administrative regions. The study consists of three parts: provinces, mountains and river basins. The first part focuses on provinces and localities by basins, the second part on mountains and passes, and the third part on river basins. Thus, this study, titled“The Historical Geography of Afghanistan (VII-XVIth Century)”, aims to contribute to the literature by synthesizing and historicizing the relationships between people, place, events, and geography, while offering a nuanced perspective in this field.
Benzer Tezler
- Afganistan'da İslâm Ceza Hukukunun kanunlaştırılması
Codification of the Islamic Criminal Law in Afghanistan
MEHTARKHAN KHWAJAMİR
Doktora
Türkçe
2015
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİT ÇALIŞ
- Herât ve çevresinin tarihi coğrafyası (Mirza Şahruh dönemi)
The historical geography of Herât and surrounding (Mirza Shah rukh period)
TUBA KALKAN
- Kuzey Afganistan'da aile değerleri ve din ilişkisi; Cüzcan örneği
Family values and religion relationship in Northern Afghanistan; Jawzjan case
AMİNULLAH KOSHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZCAN GÜNGÖR
- Afganistan'da iktidar mücadelesi ve dış müdahale sorunsalı: Uluslararası toplum için yeni bir yol haritası
The struggle for power in Afghanistan and the problem of foreign intervention: A new road map for the international community
ALİ RIZA KUĞU
Doktora
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR ONAY