Sosyo-kültürel şartların fıkhî hükümlere etkisi (Mecelle ve Hukûk-ı Âile Kararnâmesi örneği)
The effect of socio-cultural conditions on intellectual provisions (The example of Mecelle and Hukûk-i Âile Kararnâmesi)
- Tez No: 923813
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADEM ÇİFTCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: İslâm Hukuku, Şer'î Hukuk, Örfî Hukuk, Kanunlaştırma, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Hukûk-ı Âile Kararnâmesi, Islamic Law, Sharī'a Law, Customary Law, Codification, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Hukûk-ı Âile Kararnâmesi
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Sosyo-kültürel şartların değişmesiyle fıkhî hükümlerde de değişimin kaçınılmaz olduğunu konu edinen bu çalışma, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ile Hukûk-ı Âile Kararnâmesi esas alınarak dar bir çerçeveye odaklanmıştır. Çalışmanın ana muhtevası, İslâm hukukunda sosyal, iktisadî, idarî ve kültürel hayata ilişkin fıkhî hükümlerin, örfî hukukla mezcedilerek kanun metinleri haline getirilmesi ve bu metinlerin zamanla sosyo-kültürel şartlara göre değişim göstermesi üzerine inşa edilmiştir. Bu kapsamda, çalışma, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ile Hukûk-ı Âile Kararnâmesi'ne kadar olan kanunlaştırma faaliyetlerini ele alarak, konunun tarihsel arka planını ve gelişim sürecini aydınlatmayı amaçlamıştır. Bu amaçla, çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Batı dünyasında ve İslâm öncesi Türkler'de gerçekleştirilen kanunlaştırma çalışmaları incelenmiştir. Bu bölümde, öncelikle konuyla alakalı bilinmesi gereken kavramlar tanımlanarak temel oluşturulmuştur. Daha sonra, Batı dünyası ve İslâm öncesi Türkler'de dikkat çeken kanunlaştırma faaliyetleri hukuk sistemleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde İslâm devletlerinde ve Osmanlı'da kanunlaştırma faaliyetleri ele alınmıştır. İslâm hukuku çerçevesinde hazırlanan kanunnâmelerin tarihi gelişim süreci üzerinde durulmuş ve özellikle Osmanlı dönemindeki kanunlaştırma faaliyetlerine odaklanılmıştır. Üçüncü bölümde, çalışmanın ana eksenini oluşturan Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ile Hukûk-ı Âile Kararnâmesi incelenmiştir. Osmanlı hukukunun modernleşme süreci çerçevesinde gerçekleştirilen bu kanunlaştırma faaliyetleri, dönemin sosyo-kültürel olayları neticesinde ortaya çıktığı belirtilerek, İslâm hukukundaki reform niteliğindeki önemi vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
A narrow framework based on Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye and Hukûk-ı Âile Kararnâmesi has been the focus of this study, which deals with the inevitable change in fiqh provisions with the functioning of socio-cultural conditions. The study's main content is based on the integration of fiqh provisions regarding social, economic, administrative, and cultural life in Islamic law with customary law into legal texts and demonstrates how these texts change in accordance with socio-cultural conditions. By examining the legalization efforts from Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye to the Hukûk-ı Âile Kararnâmesi, the study sought to shed light on the subject's historical context and development process. The study is divided into three sections for this reason. The first section looked at the legalization initiatives taken by the pre-Islamic Turks and the Western world. By first establishing the concepts that must be understood in relation to the issue, a conceptual base has been established in this part. The legal systems and legalization initiatives that caught the interest of pre-Islamic Turks and the Western world were then discussed. The second section included the Ottoman Empire's and Islamic states' legalization initiatives. Particular attention has been paid to the codification operations, particularly during the Ottoman era, and the historical development process of the codes created within the framework of Islamic law. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye and Hukûk-ı Âile Kararnâmesi, which form the study's primary axis, were reviewed in the third chapter. These codification efforts, which were conducted as part of the Ottoman legal modernization process, were said to have arisen as a result of the sociocultural events of the time, and their significance as a reform in Islamic law was underlined.
Benzer Tezler
- Sosyo-kültürel şartların fıkhi hükümlere etkisi (Dini Hukukun toplumsal kaynakları üzerine sosyolojik bir araştırma)
The effects of the social and cultural conditions on juridical decisions (A sociological approach to the social sources of religious law)
VEJDİ BİLGİN
Doktora
Türkçe
2001
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ERKAN PERŞEMBE
- An analysis of contrary provisions in Hanafi school to Bukhari's prophetic reports (With special reference to the case of the prayer)
Hanefî mezhebinde Buhârî rivayetlerine ters düşen hükümlerin tahlili (Namaz örneği)
MUHAMMED HÜSNÜ ÇİFTÇİ
Doktora
Türkçe
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KAFİ DÖNMEZ
- Prof. Dr. Abdulkadir Şener eserleri ve fıkhi görüşleri
Prof. Dr. Abdulkadir Şener's works and islamic jurisprudence opinions
ŞENGÜL TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH TOK
- Avrupa Topluluğu'nun doğuşu, organları ve Türkiye ile sosyo-kültürel ilişkileri üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
NAZİF ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1991
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiSosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. E. MUSTAFA ERKAL
- Hârizm Hanefi ekolü
Khawarizm Hanafi school
ULANBEK KALMURZA UULU
Doktora
Türkçe
2025
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ŞAHİN