Doğa eğitimi alma durumlarına göre okul öncesi dönem çocuklarının doğaya ilişkin algılarının incelenmesi
Examination of preschool children's perceptions of nature based on their nature education status
- Tez No: 924140
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE HANDE AYDOS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Doğa algısı, doğa temelli eğitim, erken çocukluk, çocuk çizimleri, çocuk görüşleri, Nature perception, nature-based education, early childhood, children's drawings, children's perspectives
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 152
Özet
Bu çalışma, farklı yerleşim yerlerinde yaşayan ve doğa temelli eğitim alan veya almayan okul öncesi dönem çocuklarının doğaya ilişkin algılarını çizimleri ve görüşleri aracılığıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Literatür incelendiğinde, çocuk çizimleri ve görüşmeleri aracılığıyla doğa algısını inceleyen çalışmaların sınırlı sayıda olduğu ve bu çalışmaların çocukların yaşadığı çevresel bağlam ile doğa eğitimi alma durumlarını karşılaştırmalı olarak ele almadığı görülmüştür. Bu araştırma, ilgili alandaki bu boşluğu gidermeye yönelik olarak tasarlanmış ve elde edilen bulguların eğitim politikaları ile erken çocukluk eğitimine katkı sağlaması hedeflenmiştir. Araştırmada, temel nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup maksimum çeşitlilik örnekleme kullanılmış ve veri toplama araçları olarak araştırmacının yönergesi doğrultusunda resmedilmiş çocuk çizimleri ile araştırmacı tarafından hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmıştır. Çalışma grubu; büyükşehir, küçük şehir ve kırsalda yaşayan 48-72 aylık, doğa temelli eğitim alan ve almayan 60 çocuktan oluşmaktadır. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle incelenmiş, temalara ve kategorilere ayrılarak bulgulara ulaşılmıştır. Araştırma bulguları, doğa eğitimi alan çocukların doğa algılarının, doğa eğitimi almayan çocuklara kıyasla daha detaylı ve zengin olduğunu göstermiştir. Doğa eğitimi alan çocuklar doğayı daha çok keşif, gözlem ve deneyim bağlamında ifade ederken; doğa eğitimi almayan çocukların doğayı daha çok oyun ve eğlenceyle ilişkilendirdiği görülmüştür. Çocukların yaşadığı çevre koşulları da doğa algılarında önemli bir değişken olarak ortaya çıkmıştır. Büyükşehirde yaşayan çocukların doğayı daha çok yapay unsurlarla bütünleşik şekilde resmettikleri; küçük şehirde yaşayan çocukların bitki türleri ve mevsimsel döngülere daha fazla dikkat ettikleri; kırsalda yaşayan çocukların ise doğayı sosyal bağlamda, aile, arkadaş ve hayvanlarla etkileşim üzerinden algıladıkları tespit edilmiştir. Çocukların doğada vakit geçirme tercihleri ve bu sürecin sosyal boyutları da araştırma kapsamında değerlendirilmiştir. Doğa eğitimi alan çocukların doğada vakit geçirirken keşfetme ve gözlem yapma eylemlerine yöneldikleri, doğa eğitimi almayan çocukların ise daha çok oyun ve eğlence odaklı faaliyetleri tercih ettikleri belirlenmiştir. Araştırmanın sonuçları, doğa temelli eğitimlerin çocukların çevresel farkındalıklarını ve doğaya yönelik algılarını olumlu yönde geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, çocukların doğa algılarının yaşadıkları çevrenin özellikleri, sosyal etkileşimleri ve aldıkları eğitimin niteliğine bağlı olarak şekillendiği görülmüştür. Çalışma, doğa temelli eğitim programlarının içerik ve nitelik açısından zenginleştirilmesi gerektiğine işaret etmekte; doğayla etkileşim fırsatlarının artırılmasının, erken çocukluk döneminde çevre bilincini güçlendireceğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the perceptions of nature among preschool children living in different residential areas, with or without nature-based education, through their drawings and interviews. A review of the literature reveals that studies investigating children's perceptions of nature through drawings and interviews are limited, and these studies have not comparatively addressed the relationship between the environmental context in which children live and their nature education experiences. This research is designed to fill this gap in the field and to contribute to educational policies and early childhood education with its findings. In the study, the basic qualitative research method was adopted, and maximum variation sampling was employed. The data were collected through children's drawings created based on the researcher's instructions and a semi-structured interview form prepared by the researcher. The study group consisted of 60 children aged 48-72 months living in metropolitan, small city, and rural areas, some of whom had received nature-based education and others who had not. The obtained data were analyzed using the content analysis method, and the findings were categorized into themes and subcategories. The findings of the study indicated that the nature perceptions of children who received nature-based education were more detailed and richer compared to those who did not receive such education. While children with nature-based education expressed nature more through exploration, observation, and experiential contexts, children without such education tended to associate nature more with play and entertainment. The environmental conditions in which the children lived also emerged as a significant variable in their nature perceptions. It was found that children living in metropolitan areas depicted nature more integrated with artificial elements; children in small cities paid more attention to plant species and seasonal cycles; while children living in rural areas perceived nature in a social context, emphasizing interactions with family, friends, and animals. Children's preferences for spending time in nature and the social dimensions of this process were also examined in the study. It was determined that children who received nature-based education tended to engage in activities involving exploration and observation, while children without this education predominantly preferred play- and entertainment-oriented activities. The results of the study demonstrate that nature-based education positively influences children's environmental awareness and their perceptions of nature. Furthermore, it was observed that children's perceptions of nature are shaped by the characteristics of their living environment, social interactions, and the quality of the education they receive. The study suggests that nature-based education programs should be enriched in terms of content and quality, emphasizing that increasing opportunities for interaction with nature can strengthen environmental awareness during early childhood.
Benzer Tezler
- Çevre temalı bahçe etkinliklerinin okul öncesi öğrencilerinin çevre bilincine etkisi: Eylem araştırması
The effect of environmental themed garden activities on preschool students' environmental awareness: Action research
AYŞEGÜL BAYAZIT ERGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH ÇETİN
- 2023 eğitim vizyonunda okul dışı öğrenme hazırlıkları ve sosyal bilgiler öğretmenleri açısından uygulanabilirliğinin değerlendirmesi
Preparations for out of school learning in 2023 education vision and evaluation of applicability for social studies
DAMLA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA GİRGİN
- Takım sporları ve doğa sporları yapan erkek sporcuların liderlik özelliklerinin incelenmesi
Analysis of leadership style of male athletes who attended team sports and outdoors sports
METİN KARAYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sporİnönü ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞENTUNA
- İlkokul ders kitaplarının çevre etiği yaklaşımları açısından incelenmesi
Examination of primary school textbooks in terms of environmental ethics approaches
CAFER YARSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR KARATEKİN
- Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi
Evaluating the ecological footprint of the city center of antalya and environmental awareness levels of the people
ELİF İLKEM İNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre MühendisliğiAkdeniz ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA ERDEM