Eski Türkçede savaş ve mücadele ile ilgili söz varlığı: Kültürdilbilim çerçevesinde bir inceleme
Vocabulary of war and struggle in Old Turkic: A study in the context of cultural linguistics
- Tez No: 924968
- Danışmanlar: PROF. DR. NESRİN BAYRAKTAR ERTEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 651
Özet
Bu çalışmada Eski Türkçe döneminde yer alan Orhon Türkçesi, Eski Uygur Türkçesi ve Karahanlı Türkçesine ait metinlerde kullanılan savaş ve mücadeleyle ilgili fiiller tespit edilmiştir. Savaş süreci savaşın askerî, ekonomik, siyasi ve toplumsal yönlerini gösteren kapsamlı bir bakış açısıyla sınıflandırılmıştır. Savaş süreci; savaş öncesi dönem, hazırlık aşaması, hücum aşaması, savaş sırası, savaşın sonucu ve savaş sonrası dönem olmak üzere altı ana başlığa ayrılmış ve savaşın her aşaması fiiller yoluyla takip edilmiştir. Tespit edilen fiiller anlamlarına ve kullanıldıkları metinlerin bağlamlarına göre alt başlıklarda sınıflandırılmıştır. Fiillerin anlamları ve etimolojileri incelenmiş; farklı okuma önerileri olan sözcükler gösterilmiş; savaşla ilgili kullanımları metin alıntıları ile örneklendirilmiştir. Türk tarihi ve kültürüyle ilgili çalışmalardan yararlanılarak metinlerin bağlamı açıklanmış, fiillerin hangi tarihi olaya ya da anlatıya işaret ettikleriyle ilgili bilgiler eklenmiştir. Savaş kültürünün taşıyıcısı olmaları dolayısıyla bazı sözcükler ve kavramlar için bölüm başlıklarında ya da fiil maddelerinde açıklamalar yapılmıştır. Ortaya konulan sınıflandırma savaşın biçim bilimi olarak adlandırılmış, farklı çevrelerde yazılmış çeviri ve telif eserlerde savaş ve mücadele temasının işlenmesindeki paralellikler gösterilmiştir. Bu çalışma ile Eski Türk toplumunda hayatın bir parçası olan savaşın dile ne ölçüde yansıdığını, savaşla ilgili söz varlığının Türkçede kapladığı alanı, savaş anlatısı olmayan metinlerde dahi savaşla ilgili söz varlığına başvurulduğunu göstermek amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, verbs related to war and struggle used in texts belonging to Orkhon, Old Uyghur and Karakhanid in the Old Turkic period have been identified. The war process has been classified with a comprehensive perspective showing the military, economic, political and social aspects of the war. The war process was divided into six main headings: pre-war period, preparation phase, attack phase, war period, war outcome and post-war period, and each stage of the war was followed through verbs. The verbs that were included were classified under subheadings according to their meanings and the contexts of the texts in which they were used. The meanings and etymologies of the verbs were examined; words with different reading suggestions were shown; their uses related to war were exemplified with text excerpts. The context of the texts was explained by using studies on Turkic history and culture, and information was added about which historical event or narrative the verbs referred to. Due to their role as carriers of the war culture, explanations have been provided in the section headings or verb entries for certain words and concepts. The classification presented was called the morphology of war, and the parallels in the treatment of the theme of war and struggle in translated and copyrighted works written in different circles were shown. This study aims to show to what extent war, which was a part of life in the Old Turkic society, was reflected in the language, the area covered by war-related vocabulary in Turkic, and the use of war-related vocabulary even in texts that do not contain war narratives.
Benzer Tezler
- Alman imparatoru Friedrich Barbarossa'nın Anadolu harekatı ve Üçüncü Haçlı Seferi
The Anatolian campaign and the Third Crusade of the German emperor Friedrich Barbarossa
SONER MENEMENCİOĞLU
- Şor ağzının eski Türkçeye göre söz varlığı
Vocabulary of Shor dialect according to old Turkish
MELİKE OKUTANSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM AYAZLI
- Melheme-i Dânyâl Peygamber tercemesi (giriş-inceleme-söz dizimi-metin-sözlük-tıpkıbasım)
Melheme-i Dânyâl Prophet translation (introduction-review-syntax-text-dictionary-facsimile)
ERSİN SİYAMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- Arkeolojik veriler ışığında Avrupa Hunları
European Huns in the light of archaeological data
ESENGÜL ARGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA GÖKÇE