Dış politikada emperyal tahayyül ve inşa: Eleştirel jeopolitik açısından bir yaklaşım
Supremacist imagination and construction in foreign policy: An approach from the perspective of critical geopolitics
- Tez No: 925495
- Danışmanlar: PROF. DR. BURAK SAMİH GÜLBOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Emperyal Tahayyül, Dini Jeopolitik, Diyanet İşleri Başkanlığı, Hutbeler, Türkiye, Supremacist Imagination, Religious Geopolitics, Presidency of Religious Affairs, Sermons, Turkey
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 292
Özet
Jeopolitik, değer atfedilen ve anlam yüklenen bir yerin mekânlaştırılmasını ifade etmektedir. Bu noktada kültürel ve dini dokuları barındıran jeopolitiği salt coğrafi bir konum tahayyülüne indirgemek mümkün değildir. Eleştirel jeopolitiğin literatüre kazandırdığı yeni yaklaşımlarla beraber toplumsal hayatta önemli bir rol oynayan dini metinlerin de jeopolitik bağlamlara sahip olduğu görülmüş ve bir veri olarak analiz edilmiştir. Bu tezde jeopolitik bir aktör olarak dini temsil Türkiye örneği ile incelenmiş; bu çerçevede kanıt temelli ve açık kaynağa sahip bir içerik olduğu için Diyanet İşleri Başkanlığı'nın hutbeleri bir analiz birimi olarak seçilmiştir. Burada emperyal tahayyül fikri, doğrudan bir siyasi genişleme iddiası olarak değil fakat Türkiye'nin dini ve kültürel nüfuz alanının tarihsel miras ve İslam dünyasındaki öncü konumu vurgusu ile işlenişini ifade etmektedir. Hutbelerdeki tahayyül izleri, Türkiye'nin Osmanlı mirasıyla bağını, İslam coğrafyasının ve temsillerinin anlatımını, tarihi zaferler ve travmaların dost-düşman aktörlerle topluma nasıl sunulduğunu ve nihai olarak kendi düzen idealinin nasıl tasavvur edildiğini ortaya koymaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın dış ilişkiler faaliyetleri ve uluslararası yayılımı 2000'li yıllarla birlikte hız kazanmıştır. Bu süreçte, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın jeopolitik izgesi giderek genişlemiş, cami ve temsilcilikler aracılığıyla Avrupa, Asya, Afrika ve Kuzey Amerika'da nüfuz alanı oluşturulmaya çalışılmıştır. Söz konusu tahayyül Başkanlığın hutbelerine de yansımış ve hutbelerdeki uluslararası ilişkiler frekansları özellikle 2013 yılıyla birlikle içerik analizlerinin %80 yükselişle keskin bir şekilde artış göstermiştir. Bu noktada Diyanet İşleri Başkanlığı'nı jeopolitik çıktılar üreten bir kanal okumak mümkündür. Bu çerçevede tez ilk bölümde dini jeopolitik yaklaşımla Diyanet İşleri Başkanlığı'nın faaliyet ve söylemlerini inceleyecek, ikinci bölümde dış ilişkiler faaliyetlerine odaklanacak ve kanıt temelli bir dayanak oluşturmak amacıyla üçüncü bölümde ise Cuma hutbelerindeki uluslararası ilişkiler referanslarını ele alacaktır. Tez, aynı zamanda farklı ülkelerdeki dini temsilciliklerinin jeopolitik analizi için bir evrensel model sunarak literatüre katkı yapmaya çalışmaktadır.
Özet (Çeviri)
Geopolitics involves the spatialization of a place by assigning it meaning and value. Thus, it cannot simply be conceived as a geographic location, as it also integrates cultural and religious aspects. With the new approaches introduced into the geopolitical literature by critical side, it has been observed that religious texts, which play a significant role in social life, also possess geopolitical contexts and can thus be analyzed as data. This dissertation examines religious representation as a geopolitical actor, focusing on the case of Türkiye. In this framework, the Friday sermons (khutbahs) of the Presidency of Religious Affairs (Diyanet) have been selected as the unit of analysis, as they constitute evidence-based and publicly accessible content. Here, the concept of supremacist imagination does not refer to a direct claim of political expansion but rather to the articulation of Türkiye's religious and cultural sphere of influence, emphasizing its historical legacy and its leadership position in the Islamic world. Traces of this imagination in the sermons reveal how Turkey's connection to its Ottoman heritage, representations of the Islamic geography, historical victories and traumas, and the delineation of allied and enemy ones are presented to society. In conclusion, it illustrates how the Diyanet perceives its ideal vision of order in the Cuma sermons. The international outreach and foreign relations activities of the Presidency of Religious Affairs have gained momentum since the 2000s. During this period, its geopolitical spectrum has expanded, seeking to establish spheres of influence through mosques and representative offices in Europe, Asia, Africa, and North America. This geopolitical imagination has also been reflected in its sermons. Notably, since 2013, the frequency of references to international relations in sermons has sharply increased, rising by 80% in content analyses. This suggests that the Presidency of Religious Affairs can be interpreted as a channel producing geopolitical outcomes. Within this framework, the first chapter of the dissertation examines the activities and discourse of the Presidency of Religious Affairs through the lens of religious geopolitics. The second chapter focuses on its foreign relations activities, while the third chapter analyzes references to international relations in Friday sermons to establish an evidence-based foundation. Additionally, the dissertation aims to contribute to the literature by proposing a universal model for the geopolitical analysis of religious representations for the different countries.
Benzer Tezler
- Pamuk endüstrisinin Britanya dış politikasına etkisi (1896-1936)
The impact of cotton industry on British foreign policy 1896-1936
SELİN ERTİK
Doktora
Türkçe
2024
EkonomiEge ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ONUR KINLI
- Devrim sonrası İran dış politikası:1979-1997
Post revolution Iranian foreign policy:1979-1997
AHMET GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerHacettepe ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ MURAT ÖZDEMİR
- Cumhuriyet dönemi Türkiye Hindistan ilişkileri (1923-1980)
Turkey India relations in the Republic period (1923-1980)
YASEMİN KUTLU YÜRÜK
- Türk-Sovyet etkileşiminin Türkiye'ye ideolojik boyutta yansıması (1920-1929)
The ideological reflections of Turkish-Soviet interaction in Turkey (1920-1929)
GAZİ ÇAMUR