Yapay zekâ ve dijitalleşmenin finans sektörü üzerindeki etkisi: Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması
The impact of artificial intelligence and digitalization on the financial sector: Comparison between European Union and Türkiye
- Tez No: 925496
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇİĞDEM BÖRKE TUNALI ÇAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Uluslararası İlişkiler, Economics, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Avrupa Birliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 143
Özet
Yapay zekâ, insan zekâsını makinelerde taklit etmeyi ve insan benzeri ama daha hızlı cevaplar verme amacını taşırken dijitalleşme ise, hizmetlerin daha erişilebilir, hızlı ve verimli bir şekilde sunulmasını hedeflemektedir. Bu çalışmada, yapay zekâ, dijitalleşme ve finans sektörü kavramları tanımlanmış ve alt kavramları incelenmiştir. Daha sonrasında finans sektöründe yapay zekâ ve dijitalleşmenin etkisi incelenerek güncel uygulamalara yer verilmiştir. Yapılan çalışmada genel anlamda, finans sektöründe yapay zekâ ve dijitalleşmenin etkileri üzerine literatür araştırması yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda yapay zekânın ve dijitalleşmenin finans sektöründe etkin bir şekilde kullanılmasının, süreçlerin hızlanmasına, maliyetlerin düşürülmesine ve veri analizlerinin olumlu sonuçlar vermesine sebep olduğu gibi sektöre birçok önemli katkısının bulunduğu tespit edilmiştir. Avrupa Birliği'nde, dijitalleşme ve yapay zekânın finans sektörü üzerindeki etkisi dijital bankacılık ve dijital Avro ile belirginleşirken yürürlüğe giren Yapay Zekâ Kanunu, Genel Veri Koruma Tüzüğü ve Dijital Finans Stratejisi ile de yapay zekâ ve dijital finans gelişmelerinin güvenli bir çerçeve içerisinde gelişmesini hedeflemektedir. Ayrıca AB'nin ortak dijital pazar stratejileri, sınır ötesi finansal hizmetlerin entegrasyonunu desteklemekte ve veri paylaşımını teşvik etmektedir. Türkiye'de, yapay zekâ ve dijitalleşmenin finans sektörü üzerindeki etkisi dijital Türk Lirası ve dijital bankacılık ile öne çıkarken yapay zekâ destekli ve dijitalleşmiş çözümler aracılığıyla müşteri memnuniyetini artırmayı ve risk yönetiminde daha etkin olmayı amaçlamaktadır. Türkiye'de düzenleme süreçleri, AB ile uyum çerçevesinde gelişmekte ve kendine özgü dinamikler içermektedir. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi'nin yıllık olarak yayınladığı Türkiye Fintek Ekosistemi Durum Raporu, yasal çerçevede ise 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ve kamu destekli projeler finans sektöründe dijitalleşmeyi hızlandıran unsurlar olarak ön plana çıkmaktadır. Ancak Türkiye, yenilikçi uygulamalar doğrultusunda, kurumsallaşma, veri güvenliği ve düzenleyici çerçeve bakımından Avrupa Birliği ile kıyaslandığında belirli eksikliklerle karşılaşmaktadır. Araştırmada elde edilen bilgiler sonucunda, Avrupa Birliği'nin Türkiye'ye göre yapay zekâyı ve dijitalleşmeyi kurumsallaşma ve Dünyadaki ilk Yapay Zekâ Yasası'nın yürürlüğe girmesi gibi yasal düzenlemelerle desteklediği ve daha gelişmiş ürün ve hizmet çerçevesi sunduğu tespit edilmiştir. Finansal teknolojilere karşı genel tutumun her iki tarafta da yüksek oranda olumlu olmasına rağmen hem Avrupa Birliği hem de Türkiye bu alandaki stratejik önceliklerini, ihtiyaçlarını ve akademik araştırma boşluklarını önceliklendirerek tamamlaması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Artificial intelligence aims to imitate human intelligence in machines and provide human-like but faster responses, while digitalization aims to provide services in a more accessible, faster and more efficient way. In this thesis, the concepts of artificial intelligence, digitalization and the financial sector are defined, and their sub-concepts are examined. Later, the effects of artificial intelligence and digitalization in the financial sector are examined and current applications are included. In the research conducted, a literature review was conducted on the effects of artificial intelligence and digitalization in the financial sector in general. As a result of the research, the effective use of artificial intelligence and digitalization in the financial sector has caused the acceleration of processes, reduced costs and positive results in data analysis, as well as making many important contributions to the sector. In the European Union, the impact of digitalization and artificial intelligence on the financial sector has become more prominent with digital banking and the digital euro, while the Artificial Intelligence Act, General Data Protection Regulation and the Digital Finance Strategy aim to ensure that developments in artificial intelligence and digital finance evolve within a secure framework. Additionally, the common digital market strategies of the European Union support the integration of cross-border financial services and promote data sharing. In Türkiye, the impact of artificial intelligence and digitalization on the financial sector is highlighted by the digital Turkish Lira and digital banking, aiming to increase customer satisfaction and be more effective in risk management through AI-supported and digitalized solutions. Regulation processes in Türkiye are developing within the framework of alignment with the European Union and contain unique dynamics. In particular, the annual report published by the Turkish Presidency's Finance Office, titled the Türkiye Fintech Ecosystem Status Report, and the legal framework with the Law No. 6493 on Payment and Securities Settlement Systems, Payment Services, and Electronic Money Institutions, as well as government-supported projects, stand out as elements accelerating digitalization in the financial sector. However, in terms of institutionalization, data security, and the regulatory framework for innovative applications, Türkiye faces certain shortcomings compared to the European Union. Based on the findings of the research, it has been determined that the European Union, compared to Türkiye, supports artificial intelligence and digitalization through institutionalization and legal regulations, such as the enactment of the world's first Artificial Intelligence Law, and offers a more developed framework for products and services. Although the general attitude toward financial technologies is highly positive on both sides, both the European Union and Türkiye need to prioritize and address their strategic priorities, needs, and academic research gaps in this field.
Benzer Tezler
- Birer fintech oluşumu olarak Türkiye'de ödeme sistemleri ile ödeme ve elektronik para kuruluşları ve bir denetim modeli önerisi
Payment systems, payment and electronic money institutions in Turkey as formations of fintech and a proposal for audit model
ENVER SEDAT GÜLTEKİN
- Essays in financial innovation
Finansal inovasyon üzerine makaleler
ABDUL BAGHİ NABIYEV
Doktora
İngilizce
2024
Ekonometriİstanbul Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. GÖKHAN ÖVENÇ
- Leveraging ai in construction management
İnşaat proje yönetiminde yapay zekadan faydalanma
BARAN AKOL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA PINAR ÇAKMAK
- Maddi değer sembolü olarak paranın tasarımı ve kripto para geleceği üzerine tartışmalar ve öneriler
Discussions and suggestions on the design of money as a symbol of material value and the future of crypto money
FİLİZ DAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Endüstri Ürünleri TasarımıHaliç ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNDER KÜÇÜKERMAN
- Bankacılık sektöründe çağrı merkezinin yeri ve önemi: Pandemi döneminde çağrı merkezi
The place and importance of call center in the banking sector: Call center during the pandemic period
HANDE NUR KIRANTI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BankacılıkÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiFinans ve Bankacılık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BARIŞ ALBAYRAK