Devvânî'de ilâhî ilim
God's knowledge on al-Dawwānī
- Tez No: 925573
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RIDVAN ÖZDİNÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kelâm, Devvânî, ilâhî ilim, icmâlî bilgi, huzûrî bilgi, taalluk, Tûsî, al-Dawwānī, God's knowledge, ijmālī knowledge, knowledge by presence, taalluq, al-Ṭūsī's
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 460
Özet
Bu çalışmada; Allah'ın ilmini bilgi olması bakımından ele alan, görüş ve eleştirileriyle devam eden süreçteki tartışmaların seyrini belirleyen Devvânî'nin ilâhî ilim teorisi ve bu konuda öne sürülen diğer yaklaşımlara yönelttiği eleştirileri incelenmektedir. Onun bu konudaki hedefi“ma'dûmun bilgiye konu olması”,“âlemin kıdemi”,“ilmin hâdis olması”,“ilâhî fiillerin salt zorunlulukla gerçekleşmesi”ve malûmatullahın sonsuzluğu esasının teselsüle yol açması gibi sorunlardan azade ve ulûhiyette benimsenen esaslarla uyumlu bir teori ortaya koymaktır. Allah'ın, zâtını huzûrî olarak bildiğini savunan Devvânî; bu yaklaşımıyla zâtın birliğini ihlal etmeden bilginin tarafları sorununu çözmeyi amaçlamaktadır. Allah'ın eşyaya dair ilminin icmâlî olduğunu savunmakta ve bu bilgiyi, bilinenlerin birbirinden ayrışmamış, basît ilmî sûreti olarak kabul etmektedir. Devvânî, kelâmcıları“yokluğun bilgiye konu olması”sorununu çözemedikleri ve Allah'ın, eşyaya dair ilminin ezelî olduğunu temellendiremedikleri gerekçesiyle eleştirmektedir. Devvânî'nin argümanları dikkate alınarak kelâmcıların ilâhî ilmi nasıl açıkladıkları, Allah'ın ezelde eşyayı bilmesini nasıl izah ettikleri, zihnî varlığa yaklaşımları ve ilmin taallukunun hâdis olduğunu savunanların olup-olmadığı incelenmiş ve eleştirilerin geçerliliği tartışılmıştır. Ayrıca görüşlerini yetersiz bulması nedeniyle ilmin hakikatine dair yaptığı tasnifte kelâmcıların teorisine yer vermediği üzerinde durulmuştur. Devvânî'nin felsefî geleneğe yönelik eleştiri ve değerlendirmeleri bağlamında Tûsî'nin teorisi, ilâhî ilmin mücerred sûret olması ve“Zorunlu Varlık'ın, eşyayı kendi zâtına dair ilminde mündemiç olarak bildiği”şeklindeki iddialar ele alınmıştır. Onun, İbn Sînâ'nın konuya ilişkin görüşlerini nasıl yorumladığı değerlendirilmiş, mücerred sûretlerin zâtla ya da kendileriyle kāim olarak ilâhî ilimde bulunmaları, müsül-i eflâtûniyye, eşya dair ilâhî ilmin huzûrî olması ve“Zorunlu Varlık'ın, kendini her şeyin illeti olarak bilmesinin, malûllere dair bilgiyi içermesi”gibi ilâhî ilmin izahına ilişkin farklı ihtimaller incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyses al-Dawwānī's theory of divine knowledge and his criticisms of other approaches to this subject, who dealt with God's knowledge in terms of its being knowledge and determined the course of the discussions in the ongoing process with his views and criticisms. His aim in this regard is to propose a theory that is free from issues such as 'non-existence being subject to knowledge', 'the eternity of the universe', 'sussequent occurrence of knowledge', 'the occurrence of divine acts purely by necessity' and 'the principle of the eternity of God's knowledge leading to the problem of succession (tasalsul)'. al-Dawwānī argues that God knows His own essence through knowledge by presence (huzūrī), and with this approach, he seeks to resolve the problem of the relationship between the knower and the known without violating the unity of God's essence. He contends that God's knowledge of things is ijmālī and considers this knowledge to be an undifferentiated, simple intellectual form of the known entities. al-Dawwānī criticizes the theologians (mutakallimūn) on the grounds that they failed to resolve the issue of 'non-existence being subject to knowledge' and were unable to substantiate the claim that God's knowledge of objects is eternal. Taking al-Dawwānī's arguments into consideration, how the theologians explain divine knowledge, how they explain God's eternal knowledge of things, their approach to mental existence, and whether or not there are those who argue that the 'taalluq' of knowledge is aḥdīthical are examined and the validity of their criticisms is discussed. Furthermore, it is emphasized that al-Dawwānī, finding their views insufficient, did not include the theologians's theories in his classification regarding the nature of knowledge. In the context of al-Dawwānī's critiques and evaluations of the philosophical tradition, al-Ṭūsī's theory, the claims that God's knowledge is an immaterial form and that the Necessary Being knows things as embedded within the knowledge of His own essence, is discussed. In addition, al-Dawwānī's interpretation of Avicenna's views on the subject has been evaluated, and the different methods used to explain God's knowledge, such as the subsistence of immaterial forms with essence or the existence of incorporeal forms in the divine knowledge as permanent with themselves, Platonic Forms (muthūl al-Eflātuniyya), God's knowledge of things by presence, and“the Necessary Being's knowledge of itself as the cause of everything includes the knowledge of things”were analyzed.
Benzer Tezler
- Celaleddin Devvani'de Tanrı'nın varlığı ve sıfatları
The existence of god and and his attributes in Jalal al-din al-Dawani
ESMA ÇUBUKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ERDEM
- İbn Miskeveyh'in adalet anlayışı
Ibn Miskawayh's concept of justice
RAMAZAN TURAN
Doktora
Türkçe
2014
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KAMİL CİHAN
- Albay Selahattin Gürer'in hayatı, eserleri ve riyasetindeki 'Kıyâm kelime-i tevhidi' nin müzikal açıdan incelenmesi
The life and works of col. Selahattin Gürer and a musicial study of the rites of the 'Standing kalima-i tawhid' performed under his leadership
MUHAMMET ENES ÜSTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET HAKKI TURABİ
- Halvetilerde musiki
Başlık çevirisi yok
AŞKIN GÜNEY
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALAEDDİN YAVAŞÇA